Yakut, Emrullah

Yakut, Emrullah

Name Variants

Yakut, Ü. Emrullah
Emrullah, Yakut

Job Title

Doç. Dr.

Main Affiliation

Department of Turkish language and Literature / Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü

Status

Current Staff

Full item page

Sustainable Development Goals Report Points

SDG data could not be loaded because of an error. Please refresh the page or try again later.

Scholarly Output

30

Articles

16

Citation Count

0

Supervised Theses

5 Scholarly Output Search Results

Now showing 1 - 10 of 30

Citation - WoS: 0
Âşık-Maşuk-Rakîb Bağlamında İsmet Özel Şiirinde Aşk
(İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 2023) Yakut, Emrullah; Department of Turkish language and Literature / Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Nefis, akıl ve aşk itici güçleri arasında şekillenen insanın varoluş macerası, yine insanın dilsel dışavurum ürünleri olan edebî metinlere ve özellikle şiire büyük ölçüde yansımıştır. Bu dışavurum, farklı edebî geleneklerde yüzeysel farklılıklara sahip olmakla birlikte ortak bazı yönleri de ihtiva etmektedir. Klasik şiirde âşık-mâşuk-rakîb üçlüsü arasında cereyan eden aşk temasının İsmet Özel şiirinde de benzer biçimlerde tezahür ettiği söylenebilir. Klasik şiirde mecâzî ve hakîkî aşk arasında çoğu zaman sınırları belirsizleştiren, ayrımları anlamsızlaştıran bir geçişkenlik vardır. Özel’in şiirinde ise ideolojik hedeflerle tensel arzuların iç içe geçtiği, bunlar arasında keskin geçişlerin yaşandığı bir aşk söz konusudur. Klasik şiirde aşk, insanın tekâmül sürecinin önemli bir vasıtasıdır. Benzer şekilde İsmet Özel için de aşk, insanı varoluş atılımına sürükleyen bir harekettir. Diğer yandan klasik şiirde âşık kendi benliğini adeta yok ederek (fenâ) maşuğa kavuşurken İsmet Özel’in şiirinde güçlü bir “Ben” vurgusu dikkat çekmektedir. Ancak bu Ben’in aynı zamanda bir maşuk olarak anlaşılmasına fırsat veren ipuçları, klasik şiirde ve tasavvuf düşüncesinde bilinen âşık-maşuk bütünlüğü çerçevesinde meseleyi daha ilginç bir boyuta taşımaktadır. Bu makale, klasik şiir ile İsmet Özel şiirindeki aşk anlayışını ve âşık, mâşuk, rakîb tezahürlerini mukayeseli bir şekilde ele almayı, benzerlikleri ve farklılıkları tespit ve tahlil etmeyi amaçlamaktadır.
Citation - WoS: 0
Türkçe Şâhnâme Tercümeleri ve Zerdüşt’ün Tercümelerde Uğradığı Dönüşümtürkçe Şâhnâme Tercümeleri ve Zerdüşt’ün Tercümelerde Uğradığı Dönüşüm
(İstanbul Üniversitesi, 2021) Yakut, Emrullah; Department of Turkish language and Literature / Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Tercüme faaliyetinde hedef ve kaynak metin arasında, kültür farklılığı ve iki dilin sahip olduğu imkân ve özellikler sebebiyle değişiklikler olması kaçınılmazdır. Buna ilaveten yazarın bakış açısı, tercümenin hedef kitlesi, tercümenin amacı veya dönemin şartlarının getirdiği bazı zaruretler de tercümenin üslûbuna ve muhtevasına etki edebilir. Başta Şerîfî-i Amîdî’nin manzum tercümesi olmak üzere Şâhnâme tercümelerinde Zerdüşt karakterinin uğradığı dönüşüm bu duruma örnek teşkil etmektedir. İslam ve İran tarihi açısından farklı şekilde algılanan Zerdüşt, kaynak metin olan Şâhnâme’de olumlu bir şahsiyet olarak sunulurken bazı Türkçe tercümelerde olumsuz bir karakter olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, Şâhnâme ile Türkçe tercümelerde Zerdüşt karakterinin nasıl bir şahsiyet olarak takdim edildiğinin tespiti yapılarak farklılıklar ortaya konulmakta, mütercimlerin bu konudaki çeviri kararlarında etkili olan âmiller tetkik edilmektedir. Bunun yanı sıra Şâhnâme tercümeleri ve nüshalarıyla ile ilgili bazı bilgiler de tashih edilmektedir. Makalede; Şerîfî tarafından yapılan manzum tercüme; II. Murad’ın emriyle yapılan, mütercimi belli olmayan tercüme; II. Osman’ın emriyle Medhî mahlaslı Derviş Hasan tarafından yapılan tercüme; İÜ Kütüphanesi Nadir Eserler TY6131-6133 numaralarıyla kayıtlı, mütercimi belli olmayan tercüme; İBB Kütüphanesi Muallim Cevdet nr. 101 numarasıyla kayıtlı mütercimi belli olmayan tercüme; Süleymaniye Kütüphanesi Hüsrev Paşa nr. 370 numaralı Eyüp Sabri Paşa'ya ait olduğu kaydedilen tercüme incelenmiştir.
Citation - WoS: 0
Klasik Şiirde “Ahvel”(Şaşı) Metaforu: Düalizmin Reddi
(2022) Yakut, Emrullah; Department of Turkish language and Literature / Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Tasavvuf düşüncesi klasik şiirin anlam dünyasının ve estetik anlayışının şekillenmesinde belirleyici bir etki göstermiştir. Tasavvuf geleneğinde, “Allah’tan başka mevcut yoktur” düsturuyla dile getirilen tevhit yorumunun klasik şiire de büyük ölçüde yansıdığını söylemek mümkündür. Bu tevhit anlayışının şiirdeki tezahürü daha ziyade çeşitli istiareler ve remizler vasıtasıyla olmuştur. Bilhassa teşbih ve istiarenin kullanılması tasavvufun girift ve soyut meselelerine daha sade ve somut bir form kazandırılmıştır. Bu temayülde, söz konusu mevzuların daha anlaşılır kılınması arzusunun rol oynadığı düşünülebilir. Klasik şiirde karşılaşılan ahvel (şaşı) istiaresinin de, ikiciliğin (dualism) reddi ve birliğin ispatı için kullanılan bir unsur olduğu görülmektedir. Ferîdüddin Attâr ve Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî “çift gören şaşı (ahvel) bir çırak” figürü üzerin ikici (düalist) anlayışın, içinde bulunduğu yanılgıyı bir hikâyede temsil yoluyla sergilemişlerdir. Söz konusu iki hikâyede geçen ahvel kavramı, daha sonra gelen şairlerin kullanımıyla bir istiareye dönüşmüştür. Bu çalışmada, ahvel kavramının tasavvuf geleneği içinde tuttuğu yer, istiareye dönüşüm süreci, hangi bağlamlarda kullanıldığı, hangi kavramlarla ilişkilendirildiği tespit ve tahlil edilmektedir. Bu kavramının şiir içinde kat ettiği yol ve gelişim sürecinin izlenmesi, şiir dilinin oluşum ve gelişim seyri hakkında da bir fikir verebileceği düşünülmektedir.
Tarihe Şiirle Bakmak: Prut Savaşı
(Berikan Yayınevi, 2019) Yakut, Emrullah; Department of Turkish language and Literature / Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
II. Viyana Kuşatması’ndan sonra Osmanlı İmparatorluğu mağlup olmuş ve imzalanan Karlofça Antlaşması’yla büyük toprak kayıplarına razı ol-mak zorunda kalmıştır. Bu mağlubiyet ve kayıplar sonrasında devletin dış po-litikada önceliği kaybedilen toprakların geri alınması olmuştur. 1711 yılında Osmanlı-Rus savaşı böyle bir vasatta meydana gelmiş ve kazanılan zafer toplumda sevinçle karşılanmıştır. Şairler de bu zafere kayıtsız kalmamış ve birçok şair mezkûr zaferle ilgili tarih düşürmüşler, gerek dönemin padişahı III. Ahmed’e ve gerekse ordunun kumandanı Veziriazam Baltacı Mehmed Paşa’ya kasideler ithaf etmişlerdir. Çalışmamızda Prut Savaşı’nın ve kazanılan zaferin dönemin şairleri için ifade ettiği anlam ve algılanış şekli tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda tarihçiler ile şairlerin özellikle Baltacı Mehmed Paşa’ya bakışlarındaki farklılık ortaya konulmuştur.
Nev'îzâde Atâyî Dîvânı'nda sosyal unsurlar
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2021) Yakut, Emrullah; Yakut, Emrullah; Department of Turkish language and Literature / Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Nev'îzâde Atâyî'nin eserleri üzerine bu zamana kadar birçok ilmî çalışma yapılmış olmasına rağmen divanında yer alan sosyal hayat unsurları hakkında müstakil bir çalışma yapılmamıştır. Bu eksiklikten yola çıkılarak Nev'îzâde Atâyî Dîvânı'nda yer alan şiirlerde sosyal hayat unsurları tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada kapsam itibariyle Nev'îzâde Atâyî Dîvânı'nda yer alan tüm şiirleri kapsamaktadır. Çalışmamızda, Saadet Karaköse'nin hazırlamış olduğu "Nev'îzâde Atâyî Dîvânı" neşri esas alınmış, divanda yer alan şiirler ışığında dönemin sosyal hayatına dair önemli izler ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışmamız sosyal hayatı yansıtan kavramların açıklaması ve bu kavramların geçtiği beyitlerin verilmesinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde şerh, tahlil ve sosyal hayat unsurlarıyla ilgili çalışmalara kısa bir bakış yer alırken, birinci bölümde Nev'îzâde Atâyî'nın hayatı ve eserleri hakkında bilgiler verilmiş, ikinci bölümde ise sosyal hayatın safhalarını oluşturan alt bölümler yer almıştır. Sonuç kısmında ise divan incelemesi ışığında genel bir değerlendirme yapılmıştır.
Farsça metinlerde çeviri yazı problemleri ve Hammer tercümesinde Türk telaffuzunun izleri
(RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2020) Yakut, Emrullah; Department of Turkish language and Literature / Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Günümüzde Farsçadan yapılan çeviri yazılarda bir tutarlılık olmadığı söylenebilir. İlk bakışta bunun başlıca sebebi Farsça ile Türkçe arasında müşterek olan bazı kelimelerin bu iki dilde farklı okunuşu gibi görünmektedir. Hatta bu bakımdan bazı çeviri yazılar Türkçe telaffuzun bütün Farsçaya teşmil edildiği izlenimi verebilir. Ortaya çıkan çeviri yazı uygulamalarında bazen Fars bazen Türk telaffuzunun öne çıktığı görülmekte, kimi zaman da her ikisinin tutarsız bir karışımıyla karşılaşılmaktadır. Bu karışıklığı ortadan kaldırmak için Farsçanın, Fars telaffuzuna uygun okunması / transkribe edilmesi gerektiği gibi kolay bir çözüm akla gelebilir. Bu çalışma ise Farsçanın Türklere mahsus bir telaffuzunun olabileceği iddiasındadır. Nitekim Sûdî Bosnevî, Hâfız şerhinde Rûmî (Türk) ve Acem (İranlı) okuyuşlarından bahsetmektedir. Osmanlı Devleti’nin son döneminde yetişip Cumhuriyet döneminde bir Mesnevî şerhi kaleme alan Tâhirü’l-Mevlevî’nin çeviri yazısının bu Türk telaffuzunu yansıttığı düşüncesinden hareket edilmekte, keza Hammer’in Hâfız Dîvânı tercümesinde kullandığı çeviri yazının da Türk telaffuzundan izler taşıdığı ve dolayısıyla bu telaffuza tarihî bir dayanak teşkil edebileceği örneklerle sunulmaktadır. Elde edilen bulgular ışığında Farsçanın Türklere mahsus telaffuzunun belirgin ve ayırt edici özellikleri tespit edilmeye çalışılmış, Farsça ibare veya metinlerin çeviri yazıya aktarımı hususunda teklifler sunulmuştur. Abstract: It can be said that there is no consistency in the transcriptions made from Persian today. At first glance, the main reason for this seems to be that some words common between Persian and Turkish are read differently in these two languages. In this regard, some transcriptions may give the impression that Turkish pronunciation is extended to all Persian. In the emerging transcription practices, sometimes Persian, sometimes Turkish pronunciation is prominent, and sometimes an inconsistent mixture of both is encountered. To eliminate this confusion, an easy solution may come to mind; as Persian should be read / transcribed in accordance with Persian pronunciation. This study, on the other hand, claims that Persian may have a Turkish pronunciation. As a matter of fact, Sudî Bosnevi talks about the Rumi (Turkish) and Acem (Iranian) readings in his translation of Hafez. It is based on the thought that the transcription of Tâhirü'l-Mevlevî, who grew up in the last period of the Ottoman Empire and wrote a Mesnevi interpretation in the Republican period, reflects this Turkish pronunciation, as well as the transcription that Hammer used in the translation of the Divan of Hafez has traces of Turkish pronunciation and in this regard it is presented with examples that it can serve as a historical basis for this pronunciation. In the light of the obtained findings, it was tried to determine the evident and distinctive features of Turkish pronunciation of Persian, and proposals were made for translating Persian phrases or texts into translation.
Zâhid bin Muhammed'in Kitâb-ı Şem?î ve Sürûrî ?Alâ Dîvân-ı Hâfız adlı eseri (İnceleme-metin: 52A-103B vr.)
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Yakut, Emrullah; Yakut, Ü. Emrullah; Department of Turkish language and Literature / Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Bu çalışmada 16. yüzyıl şerh geleneğinin iki önemli ismi olan Sürûrî ve Şem?î"nin „'Şerh-i Dîvân-ı Hâfız"" adlı eserlerini tertip ederek „Kitâb-ı Şem?î ve Sürûrî ?Alâ Dîvân-ı Hâfız" ismiyle kaleme alan Zâhid bin Muhammed"in eseri „52a-103b Varakları Arası" transkripsiyonlu bir şekilde yazılmış ve metin çeşitli şekillerde incelenmiştir. Giriş bölümünde Türk Edebiyatındaki şerh geleneğine kısaca değinilmiştir. Birinci bölümde ise şerhin tanımı yapılmış ve şerh geleneğiyle ilgili bilgi verilmiştir. Ayrıca Hâfız"ın hayatı, edebi kişiliği ve eseriyle ilgili bilgi verildikten sonra Türk edebiyatında önemli Hâfız Dîvânı şerhlerine ve şârihlerine yer verilmiştir. Ayrıca 'Kitâb-ı Şem?î ve Sürûri ?Alâ Dîvân-ı Hâfız' adlı eseri kaleme alan mürettip Zâhid bin Muhammed"in hayatı ve eseri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise eserin şekilsel özelliklerine değinilmiş ve eserde iktibâs edilen sözlere yer verilmiştir. Bunun yanı sıra şerh usûllerine bütüncül bir gözle bakılarak bu eserde takip edilen usûle dikkat çekilmiş ve eserin tasavvufi bakımdan değerlendirilmesiyle bu şerhlerin edebiyatımızdaki önemine değinilmiştir. Son olarak ise üçüncü bölümde Zâhid bin Muhammed'in ?Kitâb-ı Şem?î ve Sürûrî ?Alâ Dîvân-ı Hâfız' adlı eserinin 52a-103b varakları arası transkripsiyonlu bir şekilde aktarılmıştır. Şerhi derleyen kişi Zâhid bin Muhammed'dir. Hakkında elimizde bulunan tek bilgi eserin dua ve sebeb-i tertip bölümünde geçen ibarelerdir. Bu ibareler arasında eserin derlendiği tarih olan 'Hicri-1005 şaban' ve mürettibin ismi yer almaktadır. Çalışmamızın esas amacı ise daha önce üzerinde çalışılmamış olan Sürûrî ve Şem?î'nin Hâfız Dîvânı"na yazmış oldukları şerhlerin birleştirilmiş olan nüshasını incelemektir. Bu inceleme neticesinde Divan edebiyatında şerh geleneği, Hâfız'ın eserlerine yazılmış olan şerhler ve incelenmekte olan metnin şekilsel özellikleri ortaya konulmuştur.
Nüzhet Ortanca'nın manzum Sâib-i Tebrîzî tercümesinin çeviri işlemleri açısından tahlili
(Mukaddime, 2015) Yakut, Emrullah; Department of Turkish language and Literature / Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Manzum şiir tercümeleri, çeviri sürecinde karşılaşılan sorunların gözlemlenmesine imkân vermesi ve bu sorunların çözümüne ışık tutabilmesi bakımından büyük ehemmiyeti haiz metinlerdir. Mehmet Nüzhet (Ortanca)'nın Sâib-i Tebrîzî (ö. 1670-71) divanından seçtiği bazı hikemî beyit ve müfredler için yaptığı manzum tercümesi de, bu noktada önemli veriler sunmaktadır. Çalışmamızda, kaynak metindeki lafız ve mana münasebetlerinin hedef dile aktarılmasındaki zorluklar ve mütercimin uyguladığı çeviri işlemleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca bu çeviri işlemlerinden yola çıkılarak, serbest ve sadık çeviri ikilemi bağlamında, Mehmet Nüzhet'in manzum tercümesinin durduğu yer ortaya konulmuştur. İncelemenin sonunda ise tercümenin transkripsiyonlu metni ve kaynak metin birlikte sunulmaktadır.
Eski Türk Edebiyatı Ders Kitabı
(Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları, 2017) Yakut, Emrullah; Adnan, Oktay; Esma, Şahin; Department of Turkish language and Literature / Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Bu kitap Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı tarafından desteklenen “Artuklu’dan Irak’a Ortak Kültürün İzinde” projesi dâhilinde Irak’taki Türk Dili ve Edebiyatı bölümlerinin Eski Türk Edebiyatı derslerinde kullanılmak üzere bir “müfredat kitabı” olarak hazırlanmıştır. Ancak hazırlanan bu eser, gelmiş olduğu nokta itibariyle sadece Irak’ta değil tüm yurtdışındaki üniversitelerde ders kitabı olarak okutulabilecek mahiyettedir. Bu çalışma bir “Eski Türk Edebiyatı Tarihi” olmayı hedeflemekten ziyade öğrencilerin derslerdeki ihtiyacını bir ölçüde karşılama ve edebiyat tarihimizin seyri ve ana hatları hususunda onları kısaca bilgilendirme amacı taşımaktadır.
Klasik Türk Ve Fars Edebiyatlarında Tıfl-ı Mektep Kavramı
(Türkiyat Mecmuası, 2017) Yakut, Emrullah; Department of Turkish language and Literature / Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Bu çalışmada Türk ve İranlı şairler tarafından kullanılan tıfl-ı mekteb (okul çocuğu) terkibi ve söz konusu terkip etrafında şairler tarafından oluşturulan farklı tasavvurlar ele alınmıştır. Ayrıca tıfl-ı mekteb kavramıyla işaret edilen okuldan kaçma, okul nefreti ve tatil sevinci mazmunu incelenirken, bu terkiple ilişkili kavramlar üzerinde durulmuştur. Kavramın klasik edebiyat geleneği içindeki yeri tespit edildikten sonra, geleneğin kendini yeniden üretmesi örneklerle ortaya konmuştur. Şairlerin söz konusu kavramdan yeni bir mazmun üretirken sosyal hayattan ve edebî gelenekten nasıl yararlandıkları belirlenmeye çalışılmıştır. İpucu mahiyetindeki bazı mazmun ve terkiplerin izini sürmek klasik şiirin daha iyi anlaşılmasını sağlayacağı gibi, şairlerin şiir dünyalarının birbirleriyle olan münasebetlerini somut bir şekilde ortaya koymaya yardımcı olmaktadır. Elbette bir tek kavramdan yola çıkılarak şairler arasındaki sözü edilen ilgiler hakkında kesin ve nihaî bir hükme varmak mümkün değildir. Bu tür çalışmalar, daha kapsayıcı değerlendirmelere doğru atılmış adımlar olarak değerlendirilmelidir. Çalışma yapılırken belge tarama ve analiz yöntemleri kullanılmıştır. İlgili metinler taranırken elde edilen veriler analiz edilmiş, bu kavramların arka planı ve klasik edebiyatın anlam dünyası içindeki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır.