Acar, Muhammet Cevat

Acar, Muhammet Cevat

Name Variants

Acar, Muhammet Cevat

Job Title

Doç. Dr.

Main Affiliation

Department of Psychology / Psikoloji Bölümü

Status

Current Staff

Full item page

Scholarly Output

28

Articles

14

Citation Count

0

Supervised Theses

6 Scholarly Output Search Results

Now showing 1 - 10 of 17

SOSYAL HİZMET BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN EMPATİK EĞİLİMLERİ İLE ÖZGECİLİK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
(2017) Apak, Hıdır; Acar, Muhammet Cevat
Bu araştırmanın amacı, sosyal hizmet bölümü öğrencilerinin empatik eğilim ve özgecilik düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemek ve empatik eğilim ile özgecilik düzeylerinin cinsiyet, sınıf düzeyi, bölüme isteyerek gelip gelmeme ve sosyal çevre değişkenleri açısından anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini incelemektir. Empatik eğilim ve özgecilik sosyal hizmet disiplini ile doğrudan ilişkili temel değer ve beceriler olarak kabul edilmektedir. Ancak literatür incelendiğinde sosyal hizmet disiplini adına daha çok empati alanında çalışmaların olduğu, doğrudan özgecilik alanı ile empati ve özgecilik arasındaki ilişkiyi konu edinen çalışmaların azlığı dikkat çekmektedir. Literatürdeki bu boşluk ve bu becerilerin eğitim sürecinde geliştirilebileceği düşünüldüğünde sosyal hizmet öğrencilerinin empatik eğilimleri ile özgeci davranış düzeyleri arasındaki ilişki önem kazanmaktadır. Bu çalışmanın sonuçları, sosyal hizmet eğitimi için bir veri kaynağı sağlayabilir. Bu çalışma, tarama modelinin kullanıldığı nicel bir araştırmadır. Araştırmanın örneklemini Bingöl Üniversitesi sosyal hizmet bölümünde okuyan 459 öğrenci oluşturmaktadır. Bu çalışmada veri toplama aracı olarak; araştırmacılar tarafından hazırlanan sosyo-demografik veri formu, Dökmen (1988) tarafından geliştirilen Empatik Eğilim Ölçeği (EEÖ) ve Ümmet, Ekşi ve Otrar (2013) tarafından geliştirilen Özgecilik Ölçeği (ÖÖ) kullanılmıştır. Veriler Mann-Whitney U Testi, Kruskal- Wallis H Testi, Spearman Korelasyon Katsayısı ve Basit Doğrusal Regresyon ile analiz edilmiştir. Araştırmanın en önemli bulgusu sosyal hizmet bölümü öğrencilerinde özgeciliğin empatik eğilimin anlamlı bir yordayıcısı olduğudur. Araştırmanın sonuçlarına göre, öğrencilerin empatik eğilim ile özgecilik düzeyleri arasında orta düzeyde ve pozitif anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Ayrıca, öğrencilerin sınıf düzeyi ve sosyal çevrelerine göre empatik eğilim ve özgecilik düzeylerinde bir farklılık bulunmazken; cinsiyetlerine göre anlamlı derecede farklılık bulunmuştur. Sosyal hizmet bölümüne isteyerek gelen öğrencilerin empatik eğilim puanlarının, bu bölümü istemeyerek tercih eden öğrencilerin puanlarına göre daha yüksek olduğu ve özgecilik düzeylerinin diğer öğrencilerden anlamlı derecede yüksek olduğu görülmüştür. Sosyal hizmet bölümü öğrencilerinin empatik eğilimlerini ve özgecilik düzeylerini etkileyen daha kapsamlı nitel araştırmaların yapılması ve boylamsal çalışmaların yapılması yararlı bulgular sağlayabilir.
Theistic Reflections on Counseling and Psychotherapy
(Spiritual Psychology and Counseling, 2018) Acar, Muhammet Cevat
Although religion and science share many similar goals, as evidenced by several philosophical and theoretical studies, there are also many points where they diverge. In this context, ensuring individuals’ psychological well-being is the purpose of both religion and science. However, the effort of psychology to become a scientific field has blocked the use of religious material for the purpose of protecting and improving psychological health for a long time. In this point, P. Scott Richards and Allen E. Bergin’s book, A Spiritual Strategy for Counseling and Psychotherapy, shows that it is possible to integrate these two fields to serve a common purpose by expressing in scientific terms the contributions that monotheistic religions may provide for individuals’ psychological well-being. The main purpose of the book is to describe the concepts and interventions that will help mental health professionals implement theistic psychotherapy (p. 11).
Minnettarlık Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
(Artuklu Akademi, 2022) Acar, Muhammet Cevat
Pozitif psikoloji ile gündeme gelen kavramlardan biri olan minnettarlık, birçok ruh sağlığı göstergesi ile ilişkilidir. Bu çalışma, Likert tipi Türkçe Minnettarlık Ölçeği geliştirilmesi için yürütülmüştür. Araştırma verileri lisans düzeyinde öğrenim gören üniversite öğrencilerinden toplanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi için 477; açımlayıcı faktör analizi için 369 ve test tekrar test analizi için 24 olmak üzere toplam 870 veri kullanılmıştır. Uzman görüşlerinin ardından psikoloji lisans öğrencileri ile odak grup görüşmesi yapılmış ve 48 maddelik madde havuzu ile ilk uygulama ve açımlayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiştir. Faktör analizi sonucunda madde yükleri düşük olan maddeler ölçekten çıkarılmış ve 26 madde ile birinci düzey doğrulayıcı faktör analizi için veri toplanmıştır. İlgili modelin test edilmesi sonucunda 4 madde daha ölçekten çıkarılmış ve 5 faktörlü 22 maddelik bir ölçek formu elde dilmiştir. İlgili maddelerin toplam varyansın % 53.51’ini açıkladığı görülmüştür.
Üniversite öğrencilerinin dindarlık ve özgecilik düzeyleri arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Acar, Muhammet Cevat; Acar, Muhammet Cevat
İnsan yaşamını etkileyen birçok faktör mevcuttur. Bu faktörlerin başında "din" gelmektedir. Din, insanın yaşamını ve davranışlarını hem bireysel hem de toplumsal yönden etkilemektedir. Ayrıca insanların bir arada yaşamasını sağlayan bir takım ahlaki değerler de bulunmaktadır. Dinde önemli bir yeri olan ahlaki değerlerden biri özgeciliktir. Özgecilik, herhangi bir beklenti ve çıkar düşüncesi olmadan yapılan yardım faaliyetidir. Özgecilik aynı zamanda toplumsal dayanışma ve fedakârlığı temsil eden dini bir davranıştır. Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin dindarlık ve özgecilik düzeyleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymayı amaçlanmaktadır. Bu bağlamda tanımlayıcı ve kesitsel özellikte bir çalışmadır. Çalışmada, dindarlık, özgecilik ve bunlarla ilişkili diğer kavramlar tanımlanarak diğer bilimlerle ilişkisi ortaya konmuştur. Ayrıca üniversite öğrencilerinin dindarlık ve özgecilik düzeylerinin çeşitli demografik değişkenler (cinsiyet, yaş, fakülte, sınıf düzeyi ve algılanan dini durum) yönünden farklılık gösterip göstermediği ve özgecilik ile dindarlık ilişkisi incelenmiştir. Araştırmanın evrenini Mardin Artuklu Üniversitesi'nde lisans düzeyinde öğrenim gören öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini kotalı ve örnekleme yöntemi ile belirlenen 510 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada dindarlığı ölçmek için, Kayıklık ve Kalgı (2017) tarafından geliştirilen Dinî Yaşayış Ölçeği; özgecilik düzeyini ölçmek için de Ekşi ve Otrar (2013) tarafından geliştirilen Özgecilik Ölçeği kullanılmıştır. Değişkenler ile ölçekler ve alt boyutlar arasındaki ilişkiyi ortaya koymak için verilerin analizinde sosyal bilimlerde sıkça kullanılan SPSS paket programı kullanılmıştır. Veriler; t testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Kruskal Wallis H testi, Tamhane testi ve dindarlık ile özgecilik arasındaki ilişkinin saptanması amacıyla basit korelasyon teknikleri ile analiz edilmiştir. Analizler sonucunda öğrencilerin dindarlık ve özgecilik düzeyleri arasında olumlu yönde anlamlı ilişki çıkmıştır. Dindarlık ve özgecilik alt boyutları arasında en yüksek anlamlı pozitif ilişki ibadet ile gönüllü faaliyetlere katılma ve ibadet ile fiziksel güce dayalı yardım arasında tespit edilmiştir. Dindarlık ve cinsiyet arasında, erkek öğrencilerin inanç düzeylerinin kız öğrencilerden daha yüksek olduğu; kız öğrencilerin ise ibadet düzeylerinin erkek öğrencilerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Özgecilik ile cinsiyet arasında ise kız öğrencilerin özgecilik düzeyleri erkek öğrencilerden anlamlı derecede daha yüksek çıkmıştır. Dindarlık düzeyi ve yaş değişkeni arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Özgecilik ve yaş arasında ise özgeciliğin alt boyutları olan gönüllü faaliyetlere katılma ve fiziksel güce dayalı yardım arasında negatif yönlü ilişki ortaya çıkmıştır. Dindarlık ve özgecilik düzeylerinin öğrencilerin okudukları fakülte değişkeni ile karşılaştırıldığında İslami ilimler Fakültesi, daha sonra da Edebiyat Fakültesi öğrencileri diğer fakülte öğrencilerine göre daha yüksek puanlar aldıkları tespit edilmiştir. Dindarlık ve özgecilik düzeylerinin öğrencilerin okudukları sınıf düzeyi değişkeni ile karşılaştırıldığında Hazırlık sınıfı öğrencilerinin dindarlık düzeyleri diğer sınıflarda okuyan öğrencilerden (2. sınıf hariç) anlamlı derecede daha yüksek çıkmıştır. 2. sınıfta okuyan öğrencilerin inanç ve ibadet puanları 3. ve 4. sınıfta okuyan öğrencilerin puanlarından anlamlı derecede daha yüksek çıkmıştır. Öğrencilerin dindarlık ve alt boyutları puanlarının genelinde, hazırlık sınıfından itibaren 4. sınıfa doğru gidildiğinde sayısal olarak bir düşüş yaşandığı tespit edilmiştir. Özgecilik düzeylerinin öğrencilerin algılanan dinî durum değişkeni ile karşılaştırıldığında, "Dinî inancım var ve dinin gereklerini tam olarak yerine getirmeye çalışırım" seçeneğini tercih eden öğrencilerin özgecilik düzeylerinin diğerlerine göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Rehber öğretmenlerin manevi yönelim düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Acar, Muhammet Cevat; Acar, Muhammet Cevat
Bu araştırmanın amacı psikolojik danışmanlık ve rehberlik öğretmenlerinin manevi yönelimlerinin, maneviyatla ve psikolojik danışmanlık ile ilgili düşüncelerinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda; nicel araştırma yaklaşımlarından hipotez içeren (explanatory) araştırma yaklaşımı benimsenmiş ve veriler Mardin'in 10 ilçesinde Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlı okullarda görev yapan 205 rehberlik öğretmeninden elde edilmiştir. Rehberlik öğretmenlerinin maneviyat ile ilgili görüşlerini ortaya koymak adına araştırmacı tarafından hazırlanmış "Kişisel Bilgi Formu" ve "Manevi Yönelim Ölçeği" kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde; frekans analizinin yanı sıra değişkenler arası farklılıkların incelendiği ANOVA ve t-testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda; rehberlik öğretmenlerinin manevi yönelimlerinin ortalamanın üzerinde olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca; maneviyat konusunda bilimsel yayın okuyanların manevi yönelim düzeylerinin anlamlı derecede yüksek olduğu, manevi yönelimi yüksek olan öğretmenlerin öğrencilerin manevi ihtiyaçlarını göz önünde bulundurduğu, öğrencilerin manevi destek isteme haklarının olduğunu düşündüğü ve öğrencilere manevi destek verme isteğinin olduğu gözlenmiştir.
Sosyal Hizmet Uygulamasında Din ve Maneviyatın Rolü ile Manevi Yönelim arasındaki İlişkinin İncelenmesi
(OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 2020) Apak, Hıdır; Acar, Muhammet Cevat
Bu araştırmanın amacı, sosyal hizmet bölümü öğrencilerinin maneviyat düzeylerinin ve sosyal hizmet uygulamasında din ve maneviyatın rolüne ilişkin görüşlerinin belirlenmesi ve cinsiyet ile sınıf düzeyi değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının ortaya konulmasıdır. Araştırmanın bir diğer amacı da sosyal hizmet bölümü öğrencilerinin maneviyat düzeylerinin sosyal hizmet uygulamasında din ve maneviyatın rolüne ilişkin görüşlerini etkileyip etkilemediğini belirlemektir. Araştırmanın amaçları doğrultusunda 242 öğrenciye Kasapoğlu tarafından geliştirilen Manevi Yönelim Ölçeği ile Sheridan tarafından geliştirilip Apak tarafından Türkçeye uyarlanan Sosyal Hizmet Uygulamasında Din ve Maneviyatın Rolü Ölçeği uygulanmış ve elde edilen veriler t testi ve basit doğrusal regresyon ile analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda öğrencilerin manevi yönelim düzeylerinin ve sosyal hizmet uygulamasında din ve maneviyatın rolüne ilişkin olumlu bakış açılarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Cinsiyet ve sınıf düzeyi değişkenlerinin öğrencilerin manevi yönelim düzeyleri üzerinde anlamlı bir farklılaşmaya yol açtığı; ancak sosyal hizmet uygulamasında din ve maneviyatın rolüne ilişkin görüşleri açısından anlamlı bir farklılaşmaya yol açmadığı belirlenmiştir.
Prososyal davranışlar bağlamında yardım ve infak etmenin dindarlık ve psikolojik iyi olma hali ile ilişkisi
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2021) Acar, Muhammet Cevat; Acar, Muhammet Cevat
Bu çalışmanın amacı prososyal davranışlardan biri olan yardımlaşmanın maddi boyutu olarak infakı ele alarak, infakın dindarlık ve psikolojik iyi olma hali ile olan ilişkisini incelemektir. Bu doğrultuda, Şanlıurfa ilinde 185'i kadın, 119'u erkek toplam 304 kişilik bir örneklem grubu ile çalışılmıştır. Katılımcıların dindarlık, paylaşma tutumu ve psikolojik iyilik hali düzeyleri; cinsiyet, yaş, eğitim seviyesi, medeni durum, gelir seviyesi, meslek grubu, yaşamın geçtiği yer gibi demografik değişkenler açısından farklılık gösterip göstermediğini anlamak üzere değerlendirilmiştir. Araştırmada infak düzeyini belirlemek için Karakaş (2017) tarafından geliştirilen Paylaşma Tutum Ölçeği, dindarlık düzeyini belirlemek için Karaca (2000) tarafından geliştirilen İçsel Dini Motivasyon Ölçeği, psikolojik iyilik düzeyini belirlemek için İmamoğlu (2004) tarafından geliştirilen Psikolojik İyi Olma Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmadaki verilerin analizinde sayısal değişkenler için çoklu bağımsız grup karşılaştırmalarında ikili değişkenler için Bağımsız T Testi ve One Way Anova Testi uygulanmıştır. Aynı zamanda maddi yardım ile psikolojik iyilik hali arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla Pearson Korelasyon Analizi ve Regresyon Analizi yöntemi kullanılmıştır. Katılımcıların sosyo-demografik bilgileri ile infak ve psikolojik iyililk düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla ise Bağımsız T Testi ve One Way Anova Testi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, kadınların erkeklere göre toplamda anlamlı düzeyde daha yardımsever olduğu tespit edilmiştir. Yaş değişkeninde ise; 46-55 yaş ile 55 ve üstü yaş grubunun psikolojik iyilik hali ve dindarlık ölçümünde anlamlı farklılık saptanmıştır. Bekar bireylerde psikolojik iyilik seviyesi anlamlı olarak yüksek tespit edilmiştir. Alt ve orta gelir grubunda, dindarlık ve psikolojik iyilik anlamlı olarak daha yüksek, en üst gelir grubunda ise paylaşma tutumu en yüksek seviyede ölçülmüştür. İlkokul ve ortaokul mezunlarının, dindarlık ve paylaşma tutumunda anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Katılımcı meslek popülasyonunda; esnaf ve ticaret işi ile uğraşanlarda dindarlık anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur. Araştırmada dindarlık ile paylaşma tutumu arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Paylaşma tutumu ile psikolojik iyi olma hali arasında ise pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
İmam- Hatip Lisesi Öğrencilerinin Dinî Sorumluluk Düzeylerinin İncelenmesi: Bingöl Örneği
(Bingöl Üniversitesi Sosyal Bİlimler Enstitüsü Dergisi, 2014) Acar, Muhammet Cevat
Bu araştırmanın amacı İmam-Hatip Lisesi öğrencilerinin dinî sorumluluk düzeylerinin analiz edilmesidir. Araştırma 2013-2014 eğitim-öğretim yılında Bingöl ilindeki İmam-Hatip Liselerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya tabaka ve kümeleme örnekleme yöntemleriyle seçilen 364 öğrenci katılmıştır. İlişkisel tarama modeliyle yapılan bu çalışmada, Kaya (2000) tarafından geliştirilen Dinî Sorumluluk Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada dört değişken analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda öğrencinin okuduğu okulun kendi seçimi olup olmadığı ve okul türü değişkenlerinin öğrencilerin dinî sorumluluk düzeylerinde farklılaşmaya yol açtığı; cinsiyet ve sınıf düzeyi değişkenlerinin ise öğrencilerin dinî sorumluluk düzeylerinde farklılaşmaya yol açmadığı görülmüştür.
DİNDARLIK İLE ÖZGECİLİK ARASINDAKİ İLİŞKİ: ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ İLE YAPILAN BİR ARAŞTIRMA
(Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2020) Acar, Muhammet Cevat; Acar, Muhammet Cevat
Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin dindarlık düzeyleri ile özgecilik düzeyleri arasında bir ilişki olup olmadığının belirlenmesidir. Araştırmanın bir diğer amacı da öğrencilerin dindarlık ve özgecilik düzeylerinin cinsiyet, sınıf ve fakülte değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesidir. Bu amaçla Dinsel yaşayış Ölçeği ile Özgecilik Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma, kotalı ve seçkisiz örnekleme yöntemleri kullanılarak belirlenen 510 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda öğrencilerin dindarlık düzeyleri ile özgecilik düzeyleri arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın bir diğer sonucu ise Cinsiyetin dindarlığın ibadet alt boyutunda ve özgeciliğin tüm alt boyutlarında anlamlı bir farklılığa yol açtığıdır. Sınıf ve fakülte değişkenleri de dindarlığın ve özgeciliğin bazı alt boyutlarında farklılaşmaya yol açtığıdır.
Üniversite Öğrencilerinde Psikolojik Sağlamlık İle Ayrımcılık Algısı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma
(2023) Apak, Hıdır; Acar, Muhammet Cevat; Acar, Muhammet Cevat
Bu çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin ayrımcılık algısını nasıl etkilediğini ve psikolojik sağlamlık ile ayrımcılık algısı düzeyleri arasındaki ilişkinin sosyodemografik değişkenlerle nasıl farklılaştığını belirlemektir. Nicel bir araştırma olarak, bu çalışma ilişkisel tarama modelini kullanmaktadır. Araştırmanın örneklemini, Mardin Artuklu Üniversitesi'nde farklı fakültelerde okuyan 494 öğrenci oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından hazırlanan sosyo-demografik veri formu, Yetişkin Psikolojik Sağlamlık Ölçeği ve Öğrencilerin Ayrımcılık Algısı Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın temel bulgusu, öğrencilerin psikolojik sağlamlığın ayrımcılık algısını azaltan bir etkiye sahip olduğudur. Bu, psikolojik sağlamlığın ayrımcılık algısını önleyebilecek önemli bir faktör olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin cinsiyet ve sınıf düzeylerine göre psikolojik sağlamlık ve ayrımcılık algı düzeylerinde bir farklılık bulunmamıştır. Ancak, psikolojik sağlamlık düzeyi açısından fakülteler arasında anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Bu araştırmanın sonuçları, sağlık hizmeti sağlayıcıları, eğitimciler ve diğer profesyonellerin, ayrımcılığın ruh sağlığı ve esenliği üzerindeki potansiyel etkilerinin farkında olmaları gerektiğini göstermektedir. Ayrıca, ayrımcılık algısı ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkinin doğasını ve farklı gruplar ve bağlamlar arasında nasıl değişebileceğini daha iyi anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Bu çalışmanın sonuçları, benzer çalışmalar için önemli bir temel oluşturabilir.