Subaşı, Kenan

Subaşı, Kenan

Job Title

Doç. Dr.

Main Affiliation

Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı

Status

Current Staff

Full item page

Scholarly Output

17

Articles

12

Citation Count

0

Supervised Theses

5 Scholarly Output Search Results

Now showing 1 - 10 of 16

DESTNIVÎSÊN MECMÛ‘EYÊN KURD (21-22-47) ÊN DI KOLEKSÎYONA ALEXANDRE JABA DE (NÛBAR Û EQÎDEYA ÎMANÊ)
(2020) Subaşı, Kenan
Nûbar û Eqîdeya Îmanê du berhemên gelek girîng in di prosesa perwerdeya klasîk de û herwiha piştî xwendina Qur’anê xwendina van herdu berheman di nav Kurdan de weku çandeke berbelav tê dîtin. Lewma piştî telîfê gelek nusxeyên van berheman di nav Kurdan de hatine îstînsaxkirin. Destnivîsên ku di koleksîyona Kurdî ya Alexandre Jaba de bi navên Kurd 21, Kurd 22, Kurd 47 hatine tomarkirin, berhemên Ehmedê Xanî yên bi navê Nûbar û Eqîdeya Îmanê ne. Me di vê xebatê de van destnivîsên navborî nasandin û analîz kirin. Nasandina destnivîsan bi du awayî; ji alîyê teşe û naverokê ve hatiye kirin. Ji hêla teşeyê ve sernav, cins û rengê kaxizê, rengê nivîsê, kesê ku destnivîs îstinsax kirî ango mustensîx, tarîxa destnivîsê, rêzik, sitûn, rengê murekebê, agahîyên li ser bergê berhemê, hecm û xisûsîyetên bi vî rengî hatin ravekirin. Ji hêla naverokê ve jî di nav mecmu’eyan de kîjan berhem cih girtibin, mijarên wan, sernav û beşên wan, jêrenot, pasajên destpêk û dûmahîka wan hatin ravekirin. Berî ku ev danasînên teknîkî bên kirin, weku destpêk me di vê xebatê de qala Alexandre Jaba û serpêhatîya wî ya tomarkirina van destnivîsan kir. Herwiha piştî ku danerê van berheman; Ehmedê Xanî hat nasandin, di bin sernavekî din de me derbarê destnivîs û çapên Nûbara Biçûkan de yên ku ji berê ta niha hatine peydakirin û zêdekirin, hin agahî parve kirin. Herî dawî me van destnivîsên ku bi awayekî teknîkê hatin nasandin, ji hêla şêwaz û tarîxa îstinsaxa wan, ji hêla kêmasî û zêdehîyên wan ve berawird kirin. Me hin manendî û cudahîyên wan di encama vê berawirdkirinê de destnîşan kirin û li gorî vê yekê me destnivîsa tekûztir û ya bêtir nêzî ya resen, li gorî wan encaman dîyar kir.
EFSANEYÊN LI GUNDÊ SELETA JORÎN A BISMILÊ
(Mardin Artuklu Üniversitesi, Türkiye'de Yaşayan Diller Enstitüsü, 2024) Subaşı, Kenan; Subaşı, Kenan
Efsane yek ji berhemên devkî yê gelêrî ye. Gelek pênaseyên efsaneyan hene û gava mirov li van pênaseyan dinêre, mirov giştî van taybetîyên efsaneyan dibîne: Efsane dikarin di demeka dûr da an demeka nêzîk da biqewimin; di gel ku bûyerên efsûnî tê da hene, ji hêla civakê ve rast tên qebûlkirin; Efsane dikarin li ser kesan, cihan, xweda û xwedawendayan bin; Efsane wekî bersiva pirsekê an çareserîya pirsgirêkekê ne. Ef-sane heta sedsala 19. di nava cureyên din ên vegotinên gelêrî, wekî cureyekî serbixwe nehatîye lê efsaneyan hertim di jîyana mirovan da cih girtîye. Lewra cihê ku mirov lê dijîn hertim hewcedarî ji bersiva pirs û meraqên li ser kevirekî, çîyayekî, dareka eceb, nexweşîyekê û bûyereka efsûnî hwd. çê dibe. Ev bersiv jî efsaneyan diafirînin. Wekî her civakê, li Gundê Seletê jî efsane hene ku mirov jê bawer dikin. Gava ku hewce dike kesên ku bi efsaneyan dizanin wan li derdora xwe belav dikin. Di vê xebatê da 21 efsaneyên Gundê Seleta Jorîn hatine tomarkirin, dabeşkirin û senifandin.
KURTEDÎROKA ÇAPEMENÎ Û MEDYAYA ZAROKAN A KURDÎ
(2017) Subaşı, Kenan
Kurte Ev xebateke bîblîyografîk e ku bi taybetî medya û çapemeniya kurdî ya zarokan berçav kiriye. Ji aliyê çapemeniyê ve kovarên zarokan hatine nasandin û ji aliyê medyayê ve jî televîzyon û bernameyên televîzyonê hatine nasandin. Berî danasîna berheman qala têkiliya zarok û medyayê hatiye vegotin. Di vê çarçoveyê de têkiliyeke çawa heye û tesîrên dualî di navbera wan de çawa çêdibin, hatiye nirxandin. Piştre dîrok û geşedana çapemenî û medyaya kurdî ya zarokan di bin pênc sernivîsan de wek xebatên li Tirkiyeyê, Ewropayê, Iraqê, Îranê û Sûriyê hatine veguhastin. Bêjeyên Sereke: Çapemenî, Medya, Zarok, Kurdî. KÜRTÇE ÇOCUK BASINI VE MEDYASININ TARİHÇESİ Öz Bu çalışma bibliyografik bir çalışma olup özel anlamda Kürtçe çocuk basını ve medyasının tarihçesini ele almıştır. Basın bağlamında çocuk dergileri tanıtılmış olup medya bağlamında ise çocuk televizyonları ve çocuklar için televizyon programları tanıtılmıştır. Eserlerin tanıtımından önce medya ve çocuk ilişkisi açıklanmış ve bu düzlemde nasıl bir ilişki varolduğu ve aralarındaki iki taraflı etkinin nasıl gerçekleştiği değerlendirilmiştir. Sonrasında Kürtçe çocuk basını ve medyasının gelişimi ve tarihçesi Türkiye, Avrupa, Irak, İran ve Suriye’deki çalışmalar olmak üzere beş başlık şeklinde aktarılmıştır. Anahtar Sözcükler: Basın, Medya, Çocuk, Kürtçe. THE HISTORY OF KURDISH CHILDREN’S PRESS AND MEDIA Abstract This paper is a bibliographic study and tells the history of Kurdish children’s press and media in a special sense. In the context of the press, children's magazines are introduced and in the context of media, children's televisions and television programs for children are introduced. Before the introduction of the works, the media and child relations were explained and in this context, the relationship between both of them is explained. Subsequently, the development and history of the Kurdish children's press and media were reported in five titles, such as the works in Turkey, Europe, Iraq, Iran and Syria. Keywords: Press, Media, Children, Kurdish.
Nirxandina Helbestên Zarokan ên Kurdî li Gorî “Rastîya Zarokan” û “Îzafîyeta Zarokan”
(2021) Subaşı, Kenan
Di vê gotarê de analîzeke analîtîk di çarçoveya du hêmanên sereke yên edebîyata zarokan de dê bê kirin. Ev hêman “rastîya zarokan” û “îzafîyeta zarokan” in ku bingeha edebîyata zarokan a modern jî li ser wan saz dibe. Ji ber ku zarok xwedî kesayeteke cuda û xweser e, nivîskarê edebîyata zarokan di hunera xwe de mecbûr e baldarê vê cudabûn û xweserîya zarokan be. Lewra mixatabê sereke yê vê edebîyatê zarok bixwe ye. Ji bilî van ji bo ku zarok bibe xwedî estetîk û arezûyeke edebî, dîsa divê berhemên edebî yên ku ji bo zarokan tên nivîsandin, li gorî van her du hêmanan bên afirandin. Li gorî van esasan di vê xebatê de dê helbestên zarokan ên Kurdî li gorî van her du hêmanan bên nirxandin. Herwiha qesda me ji helbestên zarokan ên Kurdî ew e ku ji destpêkê heya îro yanî ji helbestvanên weku Zêwer, Goran, Kakeyî Felah, Kamiran Elî Bedirxan, Letîf Helmet, Elî Ebdulla Şewnim bigirin heya kesên weku Emîn Muhemed, Taha Bîlal, Elî Hemereşîd Berzincî, Osman Muhemed Hewramî, Firat Cewerî, Konê Reş, Yehya Elewîferd, Aram Gernas û Mueyed Teyîb binirxînin û mînakên helbestên wan ên serkeftî û neserkeftî, digel egerên wan, parve bikin. Mebest ji hilbijartina van navan ew e ku ev helbestvan di serdema xwe de yên herî berhemdar bûne di qada helbesta zarokan de. Helbet mimkûn e mirov hin navên din lê bar bike. Lê ji ber ku dê ji sînorên gotarekê derketiba, me bi van navan sînordar kir. Herwiha me helbestvanên ku hilbijartiye, di nav çar serdemên ku tê de jîyane û li gorî milmilaneyên sîyasî û civakî ji hev cuda bûne, dabeş kirin.
Ji bo zarokan di fêrkirina Kurdî de rola mamikan: Vekolîn - senifandin
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2014) Subaşı, Kenan; Pertev, Ramazan; Pertev, Ramazan
Bu tezde çocuklara dil öğretiminde bilmecelerin rolü incelenmiş ve yaklaşık 2500 Kürtçe bilmece içerik açısından sınıflandırılmıştır. Bundaki amaç Kürtçe bilmecelerin dil açısından zenginliğinin araştırılması ve çocuklara dil öğretiminde bu bilmecelerin nasıl kullanılacağının gösterilmesidir. Bu amaç doğrultusunda bilmeceler üstünde dil analizi gerçekleştirilmiştir. Kürtçe bilmecelerin öğretimine uygun pedagojik yöntemler sıralanmış ve bu yöntemler bilmecelere uygulanmıştır. Tez giriş, üç ana bölüm ve sonuçtan meydana gelmektedir. Giriş bölümünde tezin amacı ve çerçevesi açıklandıktan sonra tezde kullanılan yöntemler anlatılmış ve kullanılan ana kaynaklar tanıtılmıştır. Birinci bölümde çocuk, dil, öğretim ve bilmece hakkında teorik bilgiler yer almaktadır. Çocuğun dil gelişimi üzerinde ayrıntılı bir şekilde durulmuştur. Dil öğretimi yöntemleri Kürtçe bilmeceler çerçevesinde açıklanarak bu yöntemlere uygun Kürtçe bilmecelerden örnekler verilmiştir. Ayrıca bilmecenin tanımları, içerik ve şekil açısından bilmecelerin yapısı ve bilmecenin dil ve çocuk ile olan ilişkisi de bu bölümde yer almıştır. İkinci bölümde Kürtçe bilmeceler içerik açısından sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırma 19 başlık ve 16 alt başlık olmak üzere toplam 35 ayrı başlıktan meydana gelmektedir. Her başlığın altında sınıflandırılan bilmecelerin çocuklara ne tür bilgiler katacağı ve dil açısından onları ne şekilde geliştireceği kısaca açıklanmıştır. Ayrıca bu bölümde istifade edilen kaynakların kullanma yöntemi de kısaca açıklanmıştır. Üçüncü bölümde sınıflandırılan bilmeceler dil özellikleri açısından analiz edilmiştir. Burada Kürtçe bilmeceler kelime ve kavram kapasitesi bakımından, bilmece dilinin taşıdığı ağız özellikleri bakımından, gramer açısından ve günlük konuşmada kullanılan terimlerin tanımlanması bakımından tetkik edilmiştir. Ayrıca elektronik ortamda tarama yapılarak sınıflandırılan tüm Kürtçe bilmeceler içerisinden renk adları, fiil kullanımları ve varlıkların tanımlanmasında kullanılan terimler olarak üç ayrı tablo hazırlanmıştır.
Kürtçe Masalların Zaman ve Mekân Tipolojisi
(2024) Subaşı, Kenan
Masal ve anlatı birbirlerinden pek de ayırt edilemeyecek iki edebi terimdirler. Yapısal olarak birbirinin yerine geçebilmeleri de pekala mümkündür. Aslında anlatı masaldan daha geniş bir yelpazeye sahiptir. Bundan dolayıdır ki bazen masal yerine anlatı söylemini kullanmak fazla tuhaf kaçmayacaktır. Masal türü de bir anlatı olarak çok eskilere dayanmaktadır. Hatta günümüzdeki öykü türü, anlatı açısından daha girift bir hale getirilmeyip modernizm ve postmodernizm dönemlerinden geçirilmeden önce masal olarak anılıp çoğunlukla sade bir anlatı yapısıyla örülürdü. Fakat bu sadelik aslında anlatının temel sütunlarını barındırır ki kurgusal metinlerde bu sütunlar olmazsa olmazlardandır. Bu sütunları anlatıcı, karakter, olay, zaman ve mekân şeklinde adlandırmak mümkündür. Ve hiçbir anlatı bunlarsız olamaz. Bu anlatı esasına dayanarak biz de bu çalışmada Kürtçe masallarını anlatının dördüncü sütunu olarak belirttiğimiz zaman ve mekân olguları açısından değerlendirdik. Sonuç olarak Kürtçe masalların belirli bir zaman ve mekân tipolojisini ortaya çıkardık. Üzerinde çalıştığımız masalların seçiminde yöntem olarak Aarne-Thompson’un sınıflandırmasını esas alarak derlenip yayınlanmış Kürtçe masallar arasında anlatısal olarak zengin 18 masal seçtik. Bununla beraber bu masalların zaman ve mekân analizinde de Gerard Genette, Seymour Chatman û Marie-Laure Ryan’ın çalışmalarını esas aldık.
Mitolojiden Tarihe, Kahramanlardan Aşka Doğru Halk Anlatılarında Kapsayıcı Bir Terim Olarak Destan
(2024) Subaşı, Kenan
Bir milletin maddi ve manevi kültürünü tespit eden, derleyen, sınıflandıran ve analiz eden bilim dalına folklor ya da halk bilimi denilmektedir. Halk bilimciler bir milletin kendisini tanımada ya da kendisini diğer dünya milletlerine tanıtmada bahsettiğimiz folklor çalışmalarını kullanırlar. Bu çalışmaları yapan halk bilimciler diğer bilim dallarında olduğu gibi kendi bilim alanlarını tanımak ve sınıflandırmak ihtiyacını duyarlar. Çünkü halk yaşamı dediğimiz bu alan bir bütün olarak sürekliliğini sağlamıyor ve zamanla farklı dal ve alt dallara ayrılıyor. Kuşkusuz halk biliminin önemli dallarından biri de halk edebiyatıdır. Bununla beraber halk edebiyatı da kendi içinde birçok alt dallara ayrılmaktadır. Biz de bu çalışmada halk edebiyatının alt dallarından biri olan halk anlatılarını ve onun da içinde yer alan destan türünü çalıştık. Bu çalışmadaki amacımız “destan” terimini diğer tüm Kürtçe epik anlatılar için kapsayıcı bir terim olarak göstermek ve kullanmaktır. Çünkü Kürtçe folklor çalışmalarında apaçık bir literatür karmaşası ve çokisimlilik sorunu mevcuttur. Biz bu çalışmada Kürtçe epik anlatılarını olay zinciri yapısı bakımından inceleyerek destan türündeki anlatıların yeni bir sınıflandırmasını oluşturduk. Bu çalışmayı yaparken ileri sürdüğümüz sınıflandırma ve önerilerin yanısıra sahada bu konu hakkında bizden önce yapılan çalışmaları ve tartışmaları da paylaştık.
Kürtçe’nin Serhat Şivesi Üzerinde Türkçe’nin Etkisi: Muş Malazgirt Ağzı Örneği
(2020) Subaşı, Kenan
Bu araştırmada konuşma pratiği esas alınarak Kürtçe asimilasyonunun bir boyutu ortaya koyuldu.Makalemizde çalışma sahası; Kürtlerin yerleşik olduğu Serhat bölgesinde yer alan Muş ilininMalazgirt ilçesi seçilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Türkçenin, Kürtçenin Serhat şivesine olanetkisini Malazgirt örneği ile göstermektir. Araştırma yöntemi, bireylerle diyalog esaslı, yanimülakat tekniğine dayanmaktadır. Yaptığımız mülakatta katılımcıları dört kategoride bölüştürdük.Bu kategoriler yaş, eğitim, cinsiyet ve ikamet yeri olarak tanımlandı. Bu çalışmanın neticesindeKürtçenin Serhat şivesinin Türkçeye epey maruz kaldığı tespit edilmiştir. Ayrıca göze çarpansonuçlardan biri de Türkçeye maruz kalan tarafın en çok leksîkal alan olduğudur. Gramatikal yanimorfolojik, fonolojik ve sentaks bağlamında da ödünç alımların olduğu görülmüş ve dil değişimibaşta olmak üzere Kürtçe konuşanların dilinde birçok farklı sonuçları ortaya çıkardığı tespitedilmiştir.
EFSANEYÊN LI HERÊMA HEKARÎYÊ
(Mardin Artuklu Üniversitesi, Türkiye'de Yaşayan Diller Enstitüsü, 2024) Subaşı, Kenan; Subaşı, Kenan
Efsane, ew hîkaye ne ku di derbarê; mirov ajel, riwek, heyînên derasayî, şaristan, rûdanên dîrokî, heyberên bêrih û hwd. de tên gotin. Me jî di vê xebata xwe de behsa hin efsaneyên herêma Hekarîyê ku mijarên wan curbicur in kiriye. Jimara efsaneyan bi giştî bîst û yek in. Ji van efsaneyan gelek bi rêya hevpeyvînê hatin berhevkirin. Berhevkirina efsaneyan jî bi rêya qeydkirina dengên vegêran çêbû. Amanca vê xebatê berhevkirina efsaneyên li herêma Hekarîyê û polînkirina wan e. Ev xebat ji destpêk, encam û ji sê beşan pêk hatiye. Di destpêkê de em li ser amanc, çarçove, sînorên xebatê, rê û rêbazên xebatê sekinîne. Di beşa yekem da em li ser pênase û hin xususîyetên efsaneyê, xebatên li ser efsaneyê û têkiliya efsaneyê bi vegêranên din re sekînîne. Di beşa duyem de jî em li ser hin taybetîyên herêma Hekarîyê û kurteya dîroka Hekarîyê sekinîne. Di beşa sêyem de ew dengên qeydkirî hatin deşîfrekirin û di gel agahîyên derbarê vegêran li xebatê hatin zêdekirin. Di encamê de polînkirina wan efsaneyên berhevkirî hat kirin.
TEYRÊ SÎMIR Û RENGVEDANÊN WÊ DI FOLKLORA KURDÎ DA
(2023) Subaşı, Kenan; Roder, Aram
Yek ji pênaseyên herî manadar û balkêş ên mîtosê ew e ku ew zanîna seretayî, çîrokên afirandinê û endîşeya li ser hebûnê ye. Ya ku mîtosê xurt kiriye û zinde girtiye jî bawerîya pê ye. Sîmir û manaya wê jî hebûneke mîtolojîk a Kurdo-Îranî ye ku li ser afirandinê û xisûsen di afirandina her heyînekê da tecellîya herî nêzîk a Xweda ye. Raz û sirreke xwedayî ye. Kan û çavkanîya bereketê ye û hêj gelek manayên din lê barkirî ne. Ew hîn di vegotinên mîtolojîk da jî weku teyrekê hatiye şayesandin û mirovan ew wisa xeyal kiriye ku xwedî perên biheybet, hêlîneke ezamet, dinyayeke derveyî vê dinyayê qasidek e ji bo mirovan. Nêzî heman tesewurên mîtolojîk di folklora Kurdî da jî Sîmir fîzîkî weku teyrekê lê bi gelek mana, raz û temsîlan dagirtî heta roja me hatiye neqilkirin. Bi rêbazeke analîtîk di vê xebatê da ev mana û temsîlên Sîmir ên di folklora Kurdî da hatine nirxandin. Ji aliyekî va manayên Sîmir ên mîtîk hatiye zelalkirin û ji aliyê din va rengvedana van manayan di folklora Kurdî da hatiye destnîşankirin. Di encama lêkolîneke bi vî rengî da em gihiştine wê qenaetê ku Sîmir fer/îlahî ye, Sîmir çavkanîya hebûnê ye û Sîmir bi hêz û zana ye. Sîmir di folklora Kurdî da jî weku rêber, pêşbîn, kahîn, perwerdekar, hekîm, alîkar, hêzdar û totema lehengan û heta weku ferîşte û ne ji vê dinyayê lê qasideke di navbera vê dinyayê û dinyayên din da ye.