Subaşı, Kenan

Subaşı, Kenan

Job Title

Doç. Dr.

Main Affiliation

Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı

Status

Current Staff

Full item page

Sustainable Development Goals Report Points

SDG data could not be loaded because of an error. Please refresh the page or try again later.

Scholarly Output

17

Articles

12

Citation Count

0

Supervised Theses

5 Scholarly Output Search Results

Now showing 1 - 10 of 17

Li gor pîvanên edebîyata zarokan nirxandina çîrokên zarokan yên kurmancîya bakur
(2024) Subaşı, Kenan; Subaşı, Kenan; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Çocuk edebîyatı, çocuğun ve çocukluğun istenilen bir nitelikte geçmesi için yaşamın ilk yıllarından itibaren önemli bir yerdedir. Çocuk edebîyatının nitelikli olması için de başat norm çocuğun tanınması ve buna göre metinlerin üretilmesidir. Metin üretiminden önce yazar; çocuk ve çocukluğu tanımalı, bilmeli ve onların ihtîyaçlarını saptamalıdır. Bu saptamadan sonra çocuk kitabı ve diğer çocuk edebîyatı ürünleri, çocuk gerçekliği ve çocuğa görelik ilkeleri esas alınarak oluşturmalıdır. Olay örgüsü, karakterler, anlatıcı türü gibi metin içi unsurlar bu iki ilke çerçevesinde şekillenmelidir. Bu çalışmada, ilkin araştırma inceleme yapılmıştır. Bu yolla, çocuk edebîyatı ilkeleri ve ürün değerlendirme ölçütleri saptanmaya çalışılmıştır. İçerikte kullanılan dil, karakterlerin nasıl olması gerektiği, olay örgüsünün içeriği ve yönü, metinde oluşturulmak istenen psikolojik atmosfer ve anlatıcının nasıl olması gerektiği gibi özellikler tespit edilmek istenmiştir. Elde edilen nitel ve nicel veriler, sınıflandırılmıştır. Tezin araştırma sahasını oluşturan bu sınıflama çocuk edebîyatı ürünleri incelendiğinde birer ölçüt olarak kullanılmıştır. Kürtçe (Kurmancî Lehçesinde) çocuk kitaplarının çözümlenmesi için oluşturulan örneklemde Nejla Öztürk'ün 16, Mûrad Dildar'ın 8, Çetoyê Zêdo'nun 4 ve Berfîn Ayşe Öğüt'ün 4 öyküsü incelenerek toplam 32 öykü ele alınmıştır. Bu öykülerin evreni yansıtabilmesine dikkat edilmiştir. Seçilen öyküler, alan taramasında elde edilen nicel ve nitel ölçütlere göre çözümlenmiştir. Bu çözümlemeler, çeşitli alt başlıklar altında sınıflanmıştır. Elde edilen öneriler, sonuç kısmında maddeler halinde yazılmıştır. Anahtar Kelimeler: Çocuk edebiyatı, Çocuk gerçekliği, Çocuğa görelik, Çocuk edebiyatı ilkeleri, Kuzey Kürtçesi öyküleri.
Kürtçe Masalların Zaman ve Mekân Tipolojisi
(2024) Subaşı, Kenan; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Masal ve anlatı birbirlerinden pek de ayırt edilemeyecek iki edebi terimdirler. Yapısal olarak birbirinin yerine geçebilmeleri de pekala mümkündür. Aslında anlatı masaldan daha geniş bir yelpazeye sahiptir. Bundan dolayıdır ki bazen masal yerine anlatı söylemini kullanmak fazla tuhaf kaçmayacaktır. Masal türü de bir anlatı olarak çok eskilere dayanmaktadır. Hatta günümüzdeki öykü türü, anlatı açısından daha girift bir hale getirilmeyip modernizm ve postmodernizm dönemlerinden geçirilmeden önce masal olarak anılıp çoğunlukla sade bir anlatı yapısıyla örülürdü. Fakat bu sadelik aslında anlatının temel sütunlarını barındırır ki kurgusal metinlerde bu sütunlar olmazsa olmazlardandır. Bu sütunları anlatıcı, karakter, olay, zaman ve mekân şeklinde adlandırmak mümkündür. Ve hiçbir anlatı bunlarsız olamaz. Bu anlatı esasına dayanarak biz de bu çalışmada Kürtçe masallarını anlatının dördüncü sütunu olarak belirttiğimiz zaman ve mekân olguları açısından değerlendirdik. Sonuç olarak Kürtçe masalların belirli bir zaman ve mekân tipolojisini ortaya çıkardık. Üzerinde çalıştığımız masalların seçiminde yöntem olarak Aarne-Thompson’un sınıflandırmasını esas alarak derlenip yayınlanmış Kürtçe masallar arasında anlatısal olarak zengin 18 masal seçtik. Bununla beraber bu masalların zaman ve mekân analizinde de Gerard Genette, Seymour Chatman û Marie-Laure Ryan’ın çalışmalarını esas aldık.
Mitolojiden Tarihe, Kahramanlardan Aşka Doğru Halk Anlatılarında Kapsayıcı Bir Terim Olarak Destan
(2024) Subaşı, Kenan; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Bir milletin maddi ve manevi kültürünü tespit eden, derleyen, sınıflandıran ve analiz eden bilim dalına folklor ya da halk bilimi denilmektedir. Halk bilimciler bir milletin kendisini tanımada ya da kendisini diğer dünya milletlerine tanıtmada bahsettiğimiz folklor çalışmalarını kullanırlar. Bu çalışmaları yapan halk bilimciler diğer bilim dallarında olduğu gibi kendi bilim alanlarını tanımak ve sınıflandırmak ihtiyacını duyarlar. Çünkü halk yaşamı dediğimiz bu alan bir bütün olarak sürekliliğini sağlamıyor ve zamanla farklı dal ve alt dallara ayrılıyor. Kuşkusuz halk biliminin önemli dallarından biri de halk edebiyatıdır. Bununla beraber halk edebiyatı da kendi içinde birçok alt dallara ayrılmaktadır. Biz de bu çalışmada halk edebiyatının alt dallarından biri olan halk anlatılarını ve onun da içinde yer alan destan türünü çalıştık. Bu çalışmadaki amacımız “destan” terimini diğer tüm Kürtçe epik anlatılar için kapsayıcı bir terim olarak göstermek ve kullanmaktır. Çünkü Kürtçe folklor çalışmalarında apaçık bir literatür karmaşası ve çokisimlilik sorunu mevcuttur. Biz bu çalışmada Kürtçe epik anlatılarını olay zinciri yapısı bakımından inceleyerek destan türündeki anlatıların yeni bir sınıflandırmasını oluşturduk. Bu çalışmayı yaparken ileri sürdüğümüz sınıflandırma ve önerilerin yanısıra sahada bu konu hakkında bizden önce yapılan çalışmaları ve tartışmaları da paylaştık.
Kürtçe’nin Serhat Şivesi Üzerinde Türkçe’nin Etkisi: Muş Malazgirt Ağzı Örneği
(2020) Subaşı, Kenan; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Bu araştırmada konuşma pratiği esas alınarak Kürtçe asimilasyonunun bir boyutu ortaya koyuldu.Makalemizde çalışma sahası; Kürtlerin yerleşik olduğu Serhat bölgesinde yer alan Muş ilininMalazgirt ilçesi seçilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Türkçenin, Kürtçenin Serhat şivesine olanetkisini Malazgirt örneği ile göstermektir. Araştırma yöntemi, bireylerle diyalog esaslı, yanimülakat tekniğine dayanmaktadır. Yaptığımız mülakatta katılımcıları dört kategoride bölüştürdük.Bu kategoriler yaş, eğitim, cinsiyet ve ikamet yeri olarak tanımlandı. Bu çalışmanın neticesindeKürtçenin Serhat şivesinin Türkçeye epey maruz kaldığı tespit edilmiştir. Ayrıca göze çarpansonuçlardan biri de Türkçeye maruz kalan tarafın en çok leksîkal alan olduğudur. Gramatikal yanimorfolojik, fonolojik ve sentaks bağlamında da ödünç alımların olduğu görülmüş ve dil değişimibaşta olmak üzere Kürtçe konuşanların dilinde birçok farklı sonuçları ortaya çıkardığı tespitedilmiştir.
EFSANEYÊN LI HERÊMA HEKARÎYÊ
(Mardin Artuklu Üniversitesi, Türkiye'de Yaşayan Diller Enstitüsü, 2024) Subaşı, Kenan; Subaşı, Kenan; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Efsane, ew hîkaye ne ku di derbarê; mirov ajel, riwek, heyînên derasayî, şaristan, rûdanên dîrokî, heyberên bêrih û hwd. de tên gotin. Me jî di vê xebata xwe de behsa hin efsaneyên herêma Hekarîyê ku mijarên wan curbicur in kiriye. Jimara efsaneyan bi giştî bîst û yek in. Ji van efsaneyan gelek bi rêya hevpeyvînê hatin berhevkirin. Berhevkirina efsaneyan jî bi rêya qeydkirina dengên vegêran çêbû. Amanca vê xebatê berhevkirina efsaneyên li herêma Hekarîyê û polînkirina wan e. Ev xebat ji destpêk, encam û ji sê beşan pêk hatiye. Di destpêkê de em li ser amanc, çarçove, sînorên xebatê, rê û rêbazên xebatê sekinîne. Di beşa yekem da em li ser pênase û hin xususîyetên efsaneyê, xebatên li ser efsaneyê û têkiliya efsaneyê bi vegêranên din re sekînîne. Di beşa duyem de jî em li ser hin taybetîyên herêma Hekarîyê û kurteya dîroka Hekarîyê sekinîne. Di beşa sêyem de ew dengên qeydkirî hatin deşîfrekirin û di gel agahîyên derbarê vegêran li xebatê hatin zêdekirin. Di encamê de polînkirina wan efsaneyên berhevkirî hat kirin.
Analîza Mamikên Kurdî ji Hêla Hunera Helbestê ve
(2025) Subaşı, Kenan; Subaşı, Kenan; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Di vê têzê de ji hêla teşeyê ve li ser hêmanên ahengê yên weke wezna kîteyî, rêzbendî, serwa, rawestek, pirs û bersivdayîn, formelên destpêk û dawiya mamikên kurdî lêkolîn hatiye kirin. Mamikên kurdî ji hêla naverokê ve jî ji aliyê hunera helbestê ve hatine vekolandin. Di xebata xwe de dema me mamik ji hêla hunera helbestê ve tehlîl kirin, me modela analîza metnê ya ku binbeşeke rêbaza vekolîna çawaniyê ye esas girt. Tevî varyantên wan bi giştî li ser şeş hezar û sî û heft (6037) mamikên kurdî, ji hêla teşe û hunera helbestê ve lêkolîn hat kirin. Mebest jê ev e ku ji aliyê avabûna xwe ve mamikên kurdî bên kategorîkirin. Her weke din ji aliyê hunera helbestê ve jî, ji aliyê metafor, metonîmî, hêma, alîterasyon, asonans, teşbîh û tezadê ve taybetiyên mamikên kurdî hatin nirxandin. Mebest jê ev bû ku mamikên kurdî ji aliyê avabûna wan ji van her du hêlan ve bên nirxandin. Tez ji destpêk, du beş û encamê pêk tê. Di destpêkê de piştî ku pênaseya mamikê hatiye kirin, nêrînên li ser pênaseya wê hatine vegotin. Di xebatên kurdî de li ser binavkirin û bikaranîna peyva mamikê nirxandinek jî hatiye kirin. Di pey re piştî mijar û sînorên xebatê, çavkaniyên ku hatine bikaranîn hatine nasandin. Paşê jî piştî rêbaza lêkolînê, giringî û amanca xebatê hatiye vegotin. Di beşa yekem de ji hêla teşeyî ve li ser formelên wan destpêk û dawiyê, li ser rêzbendî, pirs û bersivdayîn, dengsazî û serwaya mamikên kurdî nirxandinek hat kirin. Mamikên kurdî li gorî van taybetmendiyên xwe hatin kategorîkirin. Di beşa duyem de mamikên kurdî ji hêla hunera helbestê ve ji aliyê naverokê ve hat analîzkirin. Piştî analîzkirina mamikan metafor û hêmayên ku herî zêde hatine bikaranîn, bi du tabloyan hatin nîşandan. Bêjeyên sereke: Mamik, Teşe, Helbest, Avanî.
VEGOTINA HÊMAYÎ Û METAFORÎK DI MAMIKÊN KURDÎ DE
(2016) Subaşı, Kenan; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
KURTE Di nav keresteyên gelêrî de mamik li gor şêwaz û naveroka xwe hêjayî gelek lêkolîn û analîzan e. Wek pênaseya wan, dewlemendiya mamikan û geşedana wan a dîrokî jî efsûnî ye. Her çiqas îro wek keresteyeke kêf û lîstikê û ji bo fêrkirina ziman amûreke kêrhatî be jî li gorî lêkolîneran di eslê xwe de mamik berê ji bo pêşbaziyên zîrekiyê yên siltanan û ji bo veşartina raz û sembolan gotinên zor û zehmet bûne. Di vê xebatê de me jî hewl da ku di mamikên kurdî de di bin gotinan de çi hêma, metafor û sembol hene bizanin. Di serî de berî ku em analîza hêmayên di mamikan de bikin me xwest em bi giştî bidin zanîn ka mamik çi ne û çawa tên afirandin. Her wiha me du rêbazên afirandina hêmayan ango matafor û metonîmî û têkiliya wan a bi mamikan re da ber çavan. Piştî vê kurtenasînê, me hêmayên di mamikên kurdî de li gorî çawanî û çendaniyê parî kir û bi mînakan ew nîşan dan. Herî dawî jî me ji bo şayesandina hin heyberên şênber ên sereke yên ku di mamikên kurdî de cih girtine, tabloyekê hêmayan çê kir. Bêjeyên Sereke: Mamikên Kurdî, Metafor, Metonîmî, Hêma. ABSTRACT " Metaphoric and Imaginary Narration in the Kurdish Riddles " Riddles are a type of folkloric sayings on which lots of researches and analyses need to be carried out in terms of form and content. They are legendary in terms of their legendary definition, rich variety and historical process. Though today there are some games that are played with riddles and riddles are used as auxilary documents for language teaching, according to many sources riddles were in fact used in the mind games of the sultans and they were rhetoric in which symbols and secrets were hiden. In this research I wanted to show how rich Kurdish riddles are in terms of images, metaphors and symbols. At the beginning of the research I wanted to define what the riddle is and give information on how the riddles are formed before analysing images in the riddles. Furthermore, I defined metaphor and metonomy which are the methods for creating images and I showed their relation with the images. After this short introduction I exemplified the images in Kurdish riddles according to quality and quantity by separating them into two parts. I showed the concepts and words that are used for creating an image in Kurdish riddles at the end of the research and in a table. Key Words: Kurdish Riddles, Metaphor, Metonomy, Image.
Ji bo zarokan di fêrkirina Kurdî de rola mamikan: Vekolîn - senifandin
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2014) Subaşı, Kenan; Pertev, Ramazan; Pertev, Ramazan; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Bu tezde çocuklara dil öğretiminde bilmecelerin rolü incelenmiş ve yaklaşık 2500 Kürtçe bilmece içerik açısından sınıflandırılmıştır. Bundaki amaç Kürtçe bilmecelerin dil açısından zenginliğinin araştırılması ve çocuklara dil öğretiminde bu bilmecelerin nasıl kullanılacağının gösterilmesidir. Bu amaç doğrultusunda bilmeceler üstünde dil analizi gerçekleştirilmiştir. Kürtçe bilmecelerin öğretimine uygun pedagojik yöntemler sıralanmış ve bu yöntemler bilmecelere uygulanmıştır. Tez giriş, üç ana bölüm ve sonuçtan meydana gelmektedir. Giriş bölümünde tezin amacı ve çerçevesi açıklandıktan sonra tezde kullanılan yöntemler anlatılmış ve kullanılan ana kaynaklar tanıtılmıştır. Birinci bölümde çocuk, dil, öğretim ve bilmece hakkında teorik bilgiler yer almaktadır. Çocuğun dil gelişimi üzerinde ayrıntılı bir şekilde durulmuştur. Dil öğretimi yöntemleri Kürtçe bilmeceler çerçevesinde açıklanarak bu yöntemlere uygun Kürtçe bilmecelerden örnekler verilmiştir. Ayrıca bilmecenin tanımları, içerik ve şekil açısından bilmecelerin yapısı ve bilmecenin dil ve çocuk ile olan ilişkisi de bu bölümde yer almıştır. İkinci bölümde Kürtçe bilmeceler içerik açısından sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırma 19 başlık ve 16 alt başlık olmak üzere toplam 35 ayrı başlıktan meydana gelmektedir. Her başlığın altında sınıflandırılan bilmecelerin çocuklara ne tür bilgiler katacağı ve dil açısından onları ne şekilde geliştireceği kısaca açıklanmıştır. Ayrıca bu bölümde istifade edilen kaynakların kullanma yöntemi de kısaca açıklanmıştır. Üçüncü bölümde sınıflandırılan bilmeceler dil özellikleri açısından analiz edilmiştir. Burada Kürtçe bilmeceler kelime ve kavram kapasitesi bakımından, bilmece dilinin taşıdığı ağız özellikleri bakımından, gramer açısından ve günlük konuşmada kullanılan terimlerin tanımlanması bakımından tetkik edilmiştir. Ayrıca elektronik ortamda tarama yapılarak sınıflandırılan tüm Kürtçe bilmeceler içerisinden renk adları, fiil kullanımları ve varlıkların tanımlanmasında kullanılan terimler olarak üç ayrı tablo hazırlanmıştır.
TEYRÊ SÎMIR Û RENGVEDANÊN WÊ DI FOLKLORA KURDÎ DA
(2023) Subaşı, Kenan; Roder, Aram; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Yek ji pênaseyên herî manadar û balkêş ên mîtosê ew e ku ew zanîna seretayî, çîrokên afirandinê û endîşeya li ser hebûnê ye. Ya ku mîtosê xurt kiriye û zinde girtiye jî bawerîya pê ye. Sîmir û manaya wê jî hebûneke mîtolojîk a Kurdo-Îranî ye ku li ser afirandinê û xisûsen di afirandina her heyînekê da tecellîya herî nêzîk a Xweda ye. Raz û sirreke xwedayî ye. Kan û çavkanîya bereketê ye û hêj gelek manayên din lê barkirî ne. Ew hîn di vegotinên mîtolojîk da jî weku teyrekê hatiye şayesandin û mirovan ew wisa xeyal kiriye ku xwedî perên biheybet, hêlîneke ezamet, dinyayeke derveyî vê dinyayê qasidek e ji bo mirovan. Nêzî heman tesewurên mîtolojîk di folklora Kurdî da jî Sîmir fîzîkî weku teyrekê lê bi gelek mana, raz û temsîlan dagirtî heta roja me hatiye neqilkirin. Bi rêbazeke analîtîk di vê xebatê da ev mana û temsîlên Sîmir ên di folklora Kurdî da hatine nirxandin. Ji aliyekî va manayên Sîmir ên mîtîk hatiye zelalkirin û ji aliyê din va rengvedana van manayan di folklora Kurdî da hatiye destnîşankirin. Di encama lêkolîneke bi vî rengî da em gihiştine wê qenaetê ku Sîmir fer/îlahî ye, Sîmir çavkanîya hebûnê ye û Sîmir bi hêz û zana ye. Sîmir di folklora Kurdî da jî weku rêber, pêşbîn, kahîn, perwerdekar, hekîm, alîkar, hêzdar û totema lehengan û heta weku ferîşte û ne ji vê dinyayê lê qasideke di navbera vê dinyayê û dinyayên din da ye.
Dêw û Formên Wan di Folklora Kurdî da
(2022) Subaşı, Kenan; Kurdish Language and Culture Programme / Kürt Dili ve Kültürü Programı
Di nav mîtan da mexlûqekî herî berbiçav û pir tê qalkirin, dêw e. Dêw bi piranî weku mexlûqên şênber ên gir, tirsnak, bihêz û weku mirovan tên şayesandin. Carinan jî ne weku mexlûqeke şênber lê weku xul, saw, xof, hîseke razber hatine pênasekirin. Xisûsen di nav miletên Îranî da berî Zerdeştiyê heyînên baş û heta Xwedavend dihatin hebandin û digel Zerdeştiyê ew hevalkar û temsîlkarên Ehrîmen hatin pênasekirin. Carinan bi navên taybet hatine binavkirin û carinan weku temsîleke giştî bi navê “Dêw” hatine binavkirin. Me di vê xebatê da di nav çarçoveya folklora Kurdî da lêkolîna dêw û peywendîya wan a bi sêhrê re, tezahurên wan, cureyên wan û temsîlên wan kir. Xebata me li ser du çiqan pêk hatiye ku yek jê rasterast weku mexlûqek dêw in. Çiqa duyem jî form û tezahurên dêwan ên bi navê Perî, Pîra Cadû, Kula Stûbizengil, Elk, Meyreman, Xapxapok, Reşê Şevê, Rotê Şevê, Dêlegur, Gurê Manco, Xermexozan, Psîka Girnexok, Gornepaş, Zibên, Sibat, Kabûs û hwd. in. Ev mexlûq di vê xebatê da hem hatine tesnîfkirin û ravekirin hem jî di nav folklora Kurdî da çawa û di çi peywendê da hatibin pênasekirin, bizarkirin û şayesandin bi nimûneyên xwe hatine nîşandan.