Mahmood Eıd, Isra
Loading...
Name Variants
Eıd, Israa Mahmood
EID, Israa M.
Eid, İsraa Mahmood
Eıd, Israa Mahmood Eid
EID, Israa M.
Eid, İsraa Mahmood
Eıd, Israa Mahmood Eid
Job Title
Dr. Öğr. Üyesi
Email Address
Main Affiliation
Department of Basic Islamic Sciences / Temel İslam Bilimleri Bölümü
Status
Current Staff
Website
ORCID ID
Scopus Author ID
Turkish CoHE Profile ID
Google Scholar ID
WoS Researcher ID
Sustainable Development Goals Report Points
SDG data could not be loaded because of an error. Please refresh the page or try again later.
Scholarly Output
6
Articles
5
Citation Count
0
Supervised Theses
1
6 results
Scholarly Output Search Results
Now showing 1 - 6 of 6
Article Mütevatir Kıraatlere Anlam Getiren Şaz Kıraatler(2023) Mahmood Eıd, Isra; Department of Basic Islamic Sciences / Temel İslam Bilimleri BölümüCenab-ı Allah, Kur’an-ı Kerim’i ümmî insanlara bir rahmet ve kolaylık olması için, birbiriyle çelişmeyen ve tezat oluşturmayan farklı konuşma lehçelerine uygun olarak yedi harf (kıraat) üzere indirmiştir. Kıraat âlimleri bu okuyuş farklarının senetlerinin ve konularının tahkikinde ictihad ederek mütevatir ve şâz olanları birbirinden ayırmışlardır. Bu ayrımdan sonra tevatürü “kabul gören görüşe göre kişi sayısı önemli olmaksızın bir konuda baştan sona yalan üzerine ittifak etmeleri mümkün olmayan bir topluluğun rivayet ettikleri” olarak tanımlamışlardır. Bu tanıma göre on kıraatin tamamı mütevatir olup ibadet içinde veya dışında okunması caizdir, doğruluğuna iman etmek gerektiği için inkârı küfrü gerektirir. Şâz kıraat ise kabulü için gerekli üç esası kaybeden kıraatlerdir. Buna göre mütevatir olmayan, Hz. Osman mushafının yazımından farklılık gösteren ya da Arap dili kaidelerine uygun olmayan yazımlar barındıran bütün kıraatler şâz kabul edilir. Şâz kıraatlerin kaynakları daha çok hafızların hafızasına dayandığından kendilerine okunduğu şekliyle Kur’an’ı aktaran hafızların okuduğu, zamanla hakkında icma oluşmayan ve mütevatir durumda olmayan kıraatler şâz olarak nitelendirilir. Müslümanlar şâz olan rivayetlerin kıraat edilmeyeceği, bu şekilde okuyan kişinin arkasında namazın caiz olmayacağı ancak Tefsir, Meânî, Fıkıh, Usul, Arap dili ve lehçeleri gibi ilimlerin daha iyi anlaşılması için istifade edilecek önemli bir ilmi miras olduğu konusunda ittifak etmişlerdir. Ulemanın büyük bir kısmına göre şâz kıraatler dil açısından Arap şiiri ve sözlerinden daha önemli bir kaynak kabul edildiği için ilim çevrelerinde bugüne kadar bilinmesine ve yaygınlaşmasına imkân verilmiştir. Şâz kıraatlerin Tefsir ilminde kullanımı konusunda âlimler caiz görenler ve reddedenler olarak iki kısma ayrılır ve her grubun dayandığı deliller vardır. Ulema ve müfessirînin çoğunun tercih ettiği görüş, senedi sahih, Arap dili kaidelerine uygun ancak Hz. Osman mushafından farklı yazım barındıran şâz kıraatler ile amel edilebileceği şeklindedir. Bu görüşü zikreden Kâdî Ebû Tayyib, Kâdî Hüseyin, Râfiî ve İbnü’s-Sübkî de şâz kıraati âhâd haber gibi kabul eder. Bu konuda çoğu kişinin cevabı üzerinde düşündüğü soru ise mütevatir ve şâz kıraatler arasında bir çelişki olup olmadığıdır. Kıraat âlimleri bu soruyu mütevatir kıraat ile şâz kıraatler arasında bir çelişki olmadığı şeklinde cevaplar. Çünkü çelişki denildiğinde iki mesele arasında eşzamanlı olarak olumlu ya da olumsuz bir yorum farkından söz edilir ve bu durum, yorumlardan biri doğruyken diğerinin yanlış olmasını gerektirir. Halbuki kıraatler için bu söz konusu değildir. Şâz kıraatlere dair eserler dikkatle incelendiğinde mütevatir kıraatler ile şâz kıraatler arasında görülen ihtilafların daha çok lafızlar, mana çeşitliliği, Arap dili, fiil çekimi, isimlerin vezinleri ve irabla ilgili meselelere dair olduğu, ancak çok az bir kısmının mütevatir kıraatten mana yönünden farklılaştığı görülmektedir. Şâz kıraatlerin mana yönüyle farklılaştığı durumlar şöyle ifade edilebilir: Şâz kıraatlerin, mütevâtir kıraatin verdiği manayı daha iyi açıklaması: Bunun bir örneği Sâd suresi 32. ayette görülür. Mütevâtir kıraatte ayette geçen فَقَال َ اِنِي اَحْبَبْت ُ حُب َ الْخَيْر ِ عَن ْ ذِكْر ِ رَبِي حَتَى تَوَارَت ْ بِاِلْحِجَاب ifadesindeki الخير yerine İbn Mes’ud mushafında الخيل geçmektedir. Mütevâtir kıraatte genel manadak الخير kelimesi kullanılarak mal kastedilmişken, şâz kıraatte ayette murad edilen manayı aktarabilmek için malın türünü de ifade etmek üzere الخيل kelimesi kullanılmıştır, zira ayette maldan kasıt da atlardır. Böylece şâz kıraat mütevâtir kıraaatin manasını tahsis etmiştir. Ayrıca şâz kıraatlerin mütevatir kıraatin anlamını genişletmesi: Ahzab suresi 56. ayet için mütevatir kıraatte geçen َ ا ِن َ اللَه َ وَمَلَائِكَتَه ُ يُصَلُون َ عَلَى النَبِي ِ يَا اَيُهَا الَذِين اََمَنُوا صَلُوا عَلَيْه ِ وَسَلِمُوا تَسْلِيمًا\" ifadesi, Hz. Aişe rivayetinde ا ِن َ اللَه َ وَمَلَائِكَتَه ُ يُصَلُون َ عَلَى النَبِي ِ والذين يصفون الصفوف الأول şeklinde aktarılmıştır. Ebu’l-Âliye şöyle demiştir: Allah’ın Peygamber’i salâtı, onu senâ etmesidir, meleklerin salâtı ise O’na dua etmeleridir. Şâz kıraat manayı genişleterek camide ilk safta namaz kılanları da meleklerin mertebesine çıkararak ecirlerine ortak etmiştir. Ek olarak şâz kıraatlerin mütevatir kıraatten farklı bir mana vermesi: Mütevatir kıraatte Nuh suresi 28. ayette geçen رَب ِ اغْفِر ْ لِي وَلِوَالِدَي َ وَلِمَن ْ دَخَل َ بَيْتِي َ مُؤْمِنًا ibaresi İbn Mesud, Ebu’l-Âliye, İbn Ya’mer, Hasan b. Ali ve Zühri b. Nah’î rivayetlerinde ولوَلَدَي َ şeklinde, bütün harfler üstün harekeli olacak şekilde zikredilmiştir. Mütevatir kıraatte geçen Nuh peygamberin anne babasına yaptığı duayı kendi anne babasına mı Müslümanların anne babası olan Hz. Adem ile Hz. Havva’ya mı yaptığı ulema arasında tartışılmıştır. Şâz kıraate göre ise kelime “iki evladı” şeklinde okunup, oğulları Ham ve Sam kastedilmektedir. Böylece iki kıraatin birbirinden farklı manalar verdiği görülür. Çalışma içerisinde zikredilen benzer şekilde birçok örneğe bakılarak bu iki kıraat türü arasında ilk bakışta bir çelişki ve karşıtlık olduğu düşünülse de aslında böyle olmadığı, aksine ayetlerdeki esas mananın tek olduğu ve kıraatlerin birbirlerini bu konuda desteklediği görülmektedir. Bazı ayetlerde mütevatir kıraatlerin kimi zaman birden fazla manaya gelebilecek ifadeler ihtiva ettiği, şâz kıraatler yoluyla anlamın sınırlandırılarak daha açık bir şekilde anlaşıldığı; bazı ayetlerde ise şâz kıraatlerin mütevatir kıraatlerde verilen anlamı genişletip zenginleştirdiği anlaşılmaktadır. Anlamı tamamen farklı şekilde veren şâz kıraatler ise mütevatir ayetle çelişki ortaya koymak bir yana, ayetin işaret ettiği önemli kısımlara dikkat çekerek manayı daha anlaşılır kılmaktadır.Article İbn Reslan’ın Şerhu Süneni Ebû Dâvûd İsimli Eserinde Kıraatler ile Vecihlerini Sunma ve Bunları Savunmadaki Metodu(2024) Mahmood Eıd, Isra; Department of Basic Islamic Sciences / Temel İslam Bilimleri Bölümüİbn Raslan’ın (ö. 844 H./1440 m.) Sünen Ebi Davud Şerhi adlı kitabı, Ebû Dâvûd’un en önemli şerhlerinden biridir. Derleyicisi, şerhinde Kur’an kıraatlerine mutevatiri ve şazı ile beraber büyük önem vermiştir. Bulduğum yer sayısı yaklaşık (170) haneye ulaştı. Bu araştırma onun Kur’an kıraatleriyle delil getirmede ki yaklaşımını incelemek için gelmiştir. Kuran ayetlerinin yorumlanması, hadis kelimelerinin anlamlarının açıklanması, Hadisteki kelimelerin belirlenmesi ve bu en fazla delil getirdiği yerdir., kitap bablarının isimlerinin belirtilmesi, Arapların dillerinin açıklanması ve bazı gramer kurallarının ispatı için nahiv, belagat, sarf ve fer’I konulardaki fıkhi hükümleri ve Kısa ve öz bir şekilde kıraatlerdeki vecihleri araştırmada ki yöntemini inccelemeğe büyük önem vermiştir. Bunu Resûlullah’tan veya sahabe ve tabiinlerden gelen rivayetlere dayanarak açıkladığını, gramere, anlamını genel bağlamı ile beraber veremeye, Önceki Alimlerin kıraatlere yönelik görüşleri naklederek, mutevatir kıraatleri savunmadaki konumunu açıklar ve bununla Kur’an’a ve kıraatlerine olan inancının ve teslimiyetin ortaya çıkarılıp Kuran ve kıraatlerinin öğrenilmesinin vurgulanmasında ki konumu izah edilmektedir.Master Thesis Meâlimu't-Tenzîl'de bulunan Hafs ve Verş rivayetlerinin derlenmesi ve tahlîli (Meryem-Nâs Arası Sureler)(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Ensari, Abdurrahman; Mahmood Eıd, Isra; Ensari, Abdurrahman; Department of Basic Islamic Sciences / Temel İslam Bilimleri BölümüTefsircilerin tefsir kaynaklarında kıraât ilmine son derece önem verdikleri gibi kıraât alimleri de bu ilme önem vermişlerdir. Bu çalışmada; -günümüz kıraât farklılklarında çok kullanılmaları sebebiyle- Hafs'ın Asım'dan; Verş'in Nafi'den yaptığı rivayetler incelenerek İmam Begavî(r.h)'nin Me'âlimü't-Tenzîl adlı tefsirindeki metodu konu edilmiştir. Ayrıca Meryem sûresinden başlayarak Nâs sûresinin sonuna kadar rivayetlerin dayanakları tahlil edilerek Begavî'nin kıraatleri arz etme metodu ve iki kıraat arasındaki anlamları birleştirme metodu konu edilmiştir. Bunun yanı sıra kıraat ilminin tanımı, ortaya çıkışı; iki imamın (Hafs b. Süleyman ve Verş Osman b. Saîd) hayatı ve rivayetleri; imam Bagavî'nin hayatı, Me'âlimü't-Tenzîl eserinin tanıtılması ve kıraatleri ele alma yöntemi başlıkları da işlenmiştirArticle Kıraat, Vakf ve İbtida Farklılıklarının Mana Çeşitliliğine Etkisi (neml Suresinde Yer Alan Süleyman Kıssası Özelinde)(2024) Mahmood Eıd, Isra; Department of Basic Islamic Sciences / Temel İslam Bilimleri BölümüKıraat çeşitliliği, Kur’an-ı Kerîm’i diğer semavi kitaplardan ayıran özelliklerdendir. Kıraat ilmi müfessirin sahih tefsire ulaşmasına yardımcı olan en önemli ilimlerdendir. Bu çalışma, Neml suresinde yer alan Süleyman kıssasındaki bazısı mütevatir bazısı şaz olan farklı kıraatlere ışık tutacaktır. Bu farklılıklar anlam genişliği ve mana zenginliği üzerinde etkili olmuştur. Söz konusu kıssadaki ihtilaf edilen yerlerin sayısı yaklaşık yirmidir. Bunların bir kısmı Arap lehçelerinin farklılığından kaynaklı olup mana üzerinde herhangi bir etkisi bulunmamaktadır. Diğer bir kısmı ise açıkça anlama etki etmektedir. Aynı zamanda bu araştırma, kıssada bulunan ve alimler arasında ihtilaflı olan vakf ve ibtida yerleri ile bunların mana üzerindeki etkilerini incelemektedir. Araştırma neticesinde kıraat farklılıklarının herhangi bir çelişki veya zıtlığa sebep olmaksızın anlam genişliği sağladığı ortaya çıkmıştır. Hatta kıssadaki belagatin tam olması ve i`câzın güzelliğinin ortaya çıkmasında bu manaların birbirini desteklediği görülmüştür.Article El-mucaşii'nin \"en-nuket\" Kitabında Kıraatlerde Tercih ve Tenkit(2023) Mahmood Eıd, Isra; Department of Basic Islamic Sciences / Temel İslam Bilimleri BölümüMuhammed bin Faddal el-Mucâşiî’nin \"en-Nuket fi'l-Kur’âni'l-Kerim\" isimli kitabı kıraat vecihlerini ve nahivcilerin görüşlerini zikrederek Kur’an-ı Kerim’in i’rab ve meâni konularını ele alan eserlerdendir. Bu çalışmanın amacı \"İ’rabu’l-Kur-an\" ismiyle İsmail bin Muhammed el-Asbahani'ye ait olduğu yaygın şekilde kabul edilen \"en-Nuket\" kitabının esas müellifinin Ali bin Faddal el-Mucaşiî olduğunu göstermektir. Ayrıca çalışma, el-Mucâşiî'nin kıraatlerde tenkit ve tercih konularındaki tartışmalarını, inceleme ve değerlendirmelerini, bu konudaki metodunu ortaya koymayı amaç edinmektedir. el-Mucâşiî, kurra arasındaki ihtilaflar ve kıraatlerindeki çeşitlilik ile ilgilenmekte ve kıraat tercihlerinde çeşitli sebeplere dayanmaktadır. Bunlardan bazıları nahiv, dil, ayetin anlamı, lafız ve mana bakımından diğer ayetlere muvafık oluşu, nahiv ve tefsir âlimlerinin bu konudaki tercihleridir. el-Mücâşiî’nin gerek tercih konusunda gerekse tenkit konusunda kullandığı kendine özgü lafızlar bulunsa da tenkitte ağır ifadeler kullanmamış, mütevatir kıraatleri şâz veya kubh olarak nitelendirmemiş ve onları savunmakta hamaset göstermemiştirArticle منهج عرض القراءات في كتاب معالم التنزيل، روايتي ورش وحفص في سورتي الكهف والإسراء أُنموذجًا(DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 2020) Mahmood Eıd, Isra; Department of Basic Islamic Sciences / Temel İslam Bilimleri Bölümüيعد الإمام البغوي من أبرز المفسرين الذين اهتموا بعلم القراءات في تفسيره المسمى بمعالم التنزيل، فجاءت هذه الدراسة لتبين منهجه رحمه الله في عرضه للقراءات وعنايته بها، والاحتجاج لها. ولكون روايتي حفص وورش رحمهما الله أكثر الروايات القرآنية تلاوة في هذا العصر وانتشاراً، ولَمّا كان لاختلاف الراويتين في القراءة من أثر في توجيه المعاني بينت هذه الدراسة الفرق في القراءة والأثر المترتب عليه؛ معتمدة على ما بينه الإمام البغوي في كتابه معالم التنزيل من فرق في القراءة وتوجيه منه لهذا الاختلاف في سور الإسراء والكهف، مُضيفة إليها توجيهات بعض المفسرين وعلماء القراءات إن وجدت.
