Akçay, Halil

Akçay, Halil

Job Title

Doçent

Email Address

halilakcay@artuklu.edu.tr

Main Affiliation

Department of Basic Islamic Sciences / Temel İslam Bilimleri Bölümü

ORCID ID

0000-0002-1671-5073

Scopus Author ID

Full item page

Scholarly Output

40

Articles

5

Citation Count

0

Supervised Theses

12 Scholarly Output Search Results

Now showing 1 - 10 of 17

Mollâ Câmî'nin El-fevâidu'd-diyâiyye Adlı Eserinde İstişhad Ettiği Şiirlerin Tahlili
(2024) Akçay, Halil; Akçay, Halil
Nahiv kitaplarında zikredilen bir kuralın ispatı için istişhâda, başka bir ifade ile söz konusu olan kuralın doğruluğu için delil getirmeye önem verilmiştir. Bu maksatla getirilen her bir delile şâhid denmiştir. Şahitlerin ele alınıp tahlil edilmesi, kuralların dayanağının sağlam ve güçlü olma özelliğini ortaya koyması bakımından önemlidir. Bu doğrultuda bu çalışmada, yazıldığı günden beri büyük bir ilgiye mazhar olanel-Fevâidu'd-Diyâiyyeadlı eserin şiirleri istişhad açısından tahlil edilmiştir. Eser, müellifinin adıyla Mollâ Câmî olarak meşhur olmuş, klasik medreselerde ders kitabı olarak okutulmuş ve Arapça eğitim-öğretim veren pek çok kurumda okutulmaya devam etmektedir. Eserde geçen şâhit şiirlerin kelime, anlam ve istişhad yönü gibi hususlar açısından tahlil edilmiştir. Ayrıca şiirlerin bahirleri ve aidiyeti ortaya konup şâir hakkında dipnotta bilgi verilmiştir. Çalışmamız giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş kısmında araştırmanın önemi amacı ve yöntemi, istişhâdın kelime tahlili, çeşitleri, Arap şiiri ve dönemleri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Mollâ Câmî'nin hayatına, eğitimine, hocalarına, eserlerine, talebelerine ve yaşadığı döneme ait bilgiler kısaca verilmiştir. İkinci bölümde ise el-Fevâidu'd-Diyâiyye adlı eserinde istişhâd ettiği şiirler tahlil ve tetkik edilmiştir. Sonuç kısmında ise çalışmada varılan sonuçlar belirtilmiştir. Eserde ayetlerden sonra en çok şiirden şahit getirildiği, şairlerin isimlerinin ve bahirlerinin zikredilmediği gibi bazı sonuçlar bunlardandır.
Kur'ân-ı Kerîm'de edebî sanat olarak terâdüf
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Akçay, Halil; Akçay, Halil
Teradüf (eş anlamlılık), başta Kur'an'da olmak üzere varlığını kabul edenler ile etmeyenler arasında uzun tartışmaların cereyan ettiği karmaşık dil bilim konularından sayılmıştır. Bu tartışmaları, teradüfü belagat konularına bir edebî sanat olgusu olarak dâhil ederek aşabileceğimizi gördük. Bu da müteradif (eş anlamlı) kelimelerin bir arada kullanımına yoğunlaşma şekline olabilmektedir. Müteradiflerin bir cümlede bir arada kullanımı üzerinde çalışmak, tartışmalara yol açan küllî manaya değil, ince anlam farklılıklarına ışık tutacaktır. Nitekim müteradifler arasında, düşünüldüğünde teradüf sırrını keşfedecek detay, bölüm ve derecelerinde ince farklar vardır. Bu bağlamda özellikle Kur'ân-ı Kerîm'de müteradiflerin bir cümlede kullanıldığı durumlar üzerinde çalışılması önem arz etmektedir. Bu çalışmamız giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında genel olarak teradüf kavramı el alınmıştır. Hem sözlük ve terim anlamı hem de edebî sanat açısından teradüfün anlamı, esasları, sebepleri, faydaları ve çeşitleri incelenmiştir. Birinci bölümde vasl ve fasl çeşitleri açısından teradüf ele alınırken ikinci bölümde Kur'an'da teradüf ele alınmıştır.
Hasan B. Musa ez-Zerdînî'nin Avâmil Şerhi: İnceleme ve Tahkik
(2024) Akçay, Halil; Akçay, Halil
Bu çalışma, Hasen b. Mûsâ ez-Zerdînî'nin erken yaşlarda kaleme aldığı 'Avâmil şerhine odaklanarak, şerhin önemini ve alana katkısını vurgulamayı amaçlamaktadır. Çalışma giriş, iki bölüm, sonuç ve şerhin tahkikli neşrini hazırladığımız metin kısımlarından oluşmaktadır. Giriş bölümünde tahkikli neşri hazırlanan şerhin asıl metni olan 'Avâmil ve onun yazarı 'Abdlkâhir el-Curcânî hakkında tanıtıcı bilgiler verilmiştir. Çalışmanın ilk kısmında Hasen b. Mûsâ ez-Zerdînî'nin hayatına dair sınırlı bilgiler sunulmuş ve eserlerinin çeşitli yönleriyle tanıtımı yapılmıştır. Bunun yanı sıra yetiştirdiği şahıslar ve yazdığı eserlerin onun ilişkili olduğu çevre bakımından üzerinde durulması gereken bir şahıs olduğuna vurgu yapılmıştır. Ayrıca bu kısımda elde edilen veriler ışığında Hasen b. Mûsâ ez-Zerdînî'nin yazdığı eserlerin özellikle Şam bölgesinde başlayıp Anadolu'ya kadar yayıldığına dikkat çekilmiştir. Çalışmanın ikinci kısmında ise ez-Zerdînî'nin etkili kişiliğinin önemli bir göstergesi olan ve çalışmamızın odak noktasını oluşturan 'Avâmil şerhi derinlemesine incelenmiştir. Birçok özelliğiyle 'Avâmil'e dair yapılmış olan pek çok şerhten ayrılan bu eserin nüshaları, içeriği, kaynakları, dil ve üslup özellikleri, meseleleri izah ediş biçimi ve genel yapısı bu kısımda ele alınmıştır. Bu kısımda özellikle 'Avâmil şerhlerinde ilk defa karşılaşılan ve bu şerhe özgü bazı durumlar vurgulanmıştır. Sonuç bölümünde ise Hasen b. Mûsâ ez-Zerdînî ve onun 'Avâmil şerhinin literatür açısından önemine ve ulaşılan değerlendirmelere yer verilmiştir. Çalışmanın sonunda ise şerhin ulaşabildiğimiz iki nüshasına dayanarak tahkikli neşri verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Arap Dili, Nahiv, 'Avâmil, Şerh, Hasen b. Mûsâ ez-Zerdînî.
Cahiliye ve İslami şiirde insani ve ahlaki değerler
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2022) Akçay, Halil; Akçay, Halil
İslam Öncesi Şiirde İnsani Değerler (Asmaiyat ,mufaddaliyat) Ve İslam'ın başlangıcının şiirinde -Hümanizmin değerlerini köklendirmede şiirin rolü. -Toplumdaki dini ve ahlaki kavramları öne çıkarmadaki rolü . - Şiir yoluyla toplumları etkilemek ve bilgeliği savunmak . Arapların ahlâkî ve insani özelliklerini şiirlerine nasıl yansıdığını ve İslâmiyetten sonra hangi dinî ifadelerin şiirlerinde zekredildiğini ele alacağım ( Tevhid, cihat, iman, kardeşlik, dilin iffeti, tevazu ve hidayet gibi )
Aksâ Şairi Yûsuf el-‘Azm: İşgal, Zulüm ve Aşkın Şiire İz Düşümü
(2024) Akçay, Halil
Mescid-i Aksâ’lı Kudüs ve merkezinde bulunduğu Filistin, dinî, tarihî, siyasi ve coğrafî yönleriyle dünyanın önemli merkezlerinden biri olmasının yanında, tarihten günümüze belki de kan ve gözyaşına en çok şahitlik eden ülkedir. 1917’den itibaren Filistin toprakları, işgal politikası güden Siyonist Yahudiler tarafından peyderpey işgal edilmiştir. Bu coğrafyada yaşananlar, pek çok şairin şiirine konu olmuştur. Bu şairlerden biri de Ürdün’ün son dönem büyük şairlerinden Yûsuf el-‘Azm’dır. “Aksâ Şairi” lakaplı ‘Azm, şiirlerinde Mescid-i Aksâ’ya olan sevgisini büyük bir heyecanla dile getirmiş, neredeyse Filistin topraklarının her karışını ve burada yaşayan her ferdini şiirlerinde konu edinmiştir. Bu çalışmada Yûsuf el-‘Azm’ın şiirlerinde başta Mescid-i Aksâ ve Gazze olmak üzere Filistin topraklarının ele alış durumu incelenmiştir. Şairin hayatı ve edebî kişiliği ele alındıktan sonra günümüze de ışık tutan bilgi ve duygularla dolu şiirleri tahlil edilmiştir. Bu coğrafyada yaşananların dile getirildiği şiirlerin incelenmesi, duygu sahibi kimselerin vicdanlarına insani ve insaflıca bir dokunuş yapması açısından önemlidir.
FUAT SEZGİN’İN ENDÜLÜS ARAP ŞİİRİYLE İLGİLİ MÜLAHAZALARI
(2019) Akçay, Halil
İslam medeniyetinin Avrupa’ya taşınmasında önemli bir köprü vazifesi gören Endülüs, kuruluşundan sonraki ilk asırlarda ilmî ve kültürel alanda Doğu’nun takipçisi olmuştur. Edebî çalışmalarda da durum böyledir. Ancak toprakları üzerinde bir arada yaşayan din, dil, ırk gibi farklı unsurların müşterek kültürü neticesinde zenginleşerek miladi XI. asrın başlarından itibaren edebiyat alanında özgün ürünler vermeye başlamıştır. Başta şiir olmak üzere Endülüs edebiyatı, sonraları yüksek bir entelektüel seviyeyi yakalarken kendisine has ürettiği müveşşah ve zecel türü şiirlerle başta İspanya ve Fransa olmak üzere Batı şiirini etkileyecek bir seviyeye ulaşmıştır. Bu özellikleriyle Endülüs şiiri, Arap edebiyatı tarihçilerini fazlasıyla celbeden bir konu olmuştur. Bu bağlamda önem arz etmesi münasebetiyle çalışmamızdabir bilim tarihçisi olarak Fuat Sezgin’in Geschichte desarabischen Schrifttums (GAS) adlı eseri özelinde Endülüs şiirini ele alışı ve konuya dair mülahazaları incelenmiştir. Çalışmamızda ayrıca Fuat Sezgin’inEndülüs Arap şiirini alma şekli, konu hakkındaki değerlendirmeleri, konuya çizdiği sınırlar ve konuya farklı yaklaşımları çerçevesinde Endülüs şiirinin özellikleri ortaya konulmuştur.
İslâmî İlimler/İlahiyat fakültelerinde Türk öğrencilerinin imlâ hatalarının tahlili (Mardin Artuklu Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi örneği) Analysis of the Orthographic Errors of Turkish Students Who Studying at Faculties of Theology
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Akçay, Halil; Akçay, Halil
Bu çalışmada Mardin Artuklu Üniversitesi İslami İlimler Fakültesinde okuyan Türk öğrencilerinin imla hataları tahlil edilmiştir. Onların yazılı kâğıtlarından yararlanmak suretiyle hazırlık sınıfından başlayarak son sınıfa kadar yazım hataları gözler önüne serilmiştir. Bu manada yazım hatalarının sebepleri irdelenirken çeşitleri de istatiksel olarak ortaya konmuştur. Verilen istatistikler, imla hatalarının gelişim seyri, çeşitleri ve yoğunluk durumu açılarından tahlil edilmiştir. Çalışma, giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Girişte imlânın ehemmiyeti, çalışmanın hedefi, çerçevesi, zorlukları, kavramları, yöntemi gibi hususlar ele alınmıştır. Birinci bölümde imlâ hatalarının tahlili hakkında bilgi verilirken bu konuda yapılan önceki çalışmalar da ele alınmıştır. İkinci bölümde Mardin Artuklu Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi öğrencilerinin imla hatalarının tespit ve tahlili yapılmıştır. Sonuç kısmında ise çalışma esnasında varılan neticeler ele alındığı gibi bu konuda öneriler de sunulmuştur.
İslâmî İlimler fakültelerinde Türk öğrencilerinin nahiv hatalarının tahlili -Mardin Artuklu Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi örneği- (Analysis of nahiv errors of Turkish students in faculties of Islamic Sciences -Mardin Artuklu University example of Faculty of Islamic Sciences-)
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Akçay, Halil; Akçay, Halil
Araştırmacı bu çalışmada Mardin Artuklu Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi öğrencilerinin nahiv hatalarının analizini ortaya koymaya çalışmıştır. Bunu yaparken hazırlık sınıfından 4.sınıf kadar okuyan öğrencilerin sınav kağıtlarındaki nahiv hatalarını göz önünde bulundurmuştur. Araştırmacı nahiv yanlışlarının çeşitleri ve yıllar içinde düzeltilmesi sonucuna ulaşmak için, nahiv yanlışlarının oranını ve sonuçlarına ek olarak yanlışların nedenlerini de sıralamıştır. Bu çalışma giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Araştırmacı giriş bölümünde nahivin önemi, öğretim sorunu, onunla ilişkili soruyu, istenilen hedefleri, nahivin önemi ve sınırlarını ona bağlı yönteme ek olarak ele almıştır. Böylece araştırmacı onu karşılayan zorlukları aşmıştır. Araştırmacı, çalışmanın teori kısmı olan birinci bölümde nahiv bilgisinin kaynağı, yanlışların analiziyle ortaya çıkan kavramları ve yanlışların analiz edilmesinin önemini ortaya koymuştur. Geçmiş çalışma ve tartışmaları sonlandırmak adına da daha önceki ve daha sonraki hataların analizine bağlı olarak yöntemleri de ortaya koymuştur. Çalışmanın pratik çerçevesi olan ikinci kısımda ise araştırmacı tarafından, Mardin Artuklu Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesinde okuyan bazı Türk öğrencilerin nahiv yanlışlarının analizi yapıldı. Araştırmacının ulaştığı sonuç, sonuç kısmında sunduğu tavsiyeler ve sonuçları işte bu istatistiklerin ve sonuçların tartışmasıdır.
Citation - Scopus: 0
Arap Şiirinde Mardin’e Dair Bazı Yansımalar
(2019) Akçay, Halil
Bu çalışmamızda, ulaşılabilen kaynaklardan tespit edilebildiği kadarıyla Mardin’le ilgili yazılan şiirler ele alınmıştır. Mardin, gerek İslam fethinden önce gerek fetihten sonra Arapların yoğun göçü sonrasında Araplar için önemli bir kent haline gelmiştir. Bu husus, Mardin’in Araplarla olan coğrafi ve ticari bağlantısını güçlendirdiği gibi kültürel anlamda da aralarında bir yakınlık oluşturmuştur. Bu ve başka yönleri itibariyle Mardin, Arap şairlerinin dikkatlerini celbetmiştir. Çalışmamızda tarihi, kültürel ve sosyal yönleriyle Mardin hakkında kısaca bilgi verildikten sonra ortaya konan şiirler, Mardin’in tarihî, ilmî, sosyal ve kültürel durumuna ışık tutan hususlar açısından incelenmiş, anlam ve ön plana çıkan edebî sanatlar yönünden değerlendirilmiştir.
Emîr Mencek Paşa el-Yûsufî'nin şiirinde tasvir
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Akçay, Halil; Akçay, Halil
Çalışmamızda Osmanlı döneminde yaşayan Suriyeli şair Emir Mencek Paşa'nın şiirlerinde tasvir konusu ele alınmıştır. Çalışmamız giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın giriş bölümünde edebî, ilmî, siyasi ve ictimaî olarak şairin yaşadığı dönem ele alınırken birinci bölümde şairin hayatı ve edebî kişiliği, ikinci bölümde ise şairin şiirlerinde tasvir incelenmiştir.