Ensari, Abdurrahman

Ensari, Abdurrahman

Job Title

Doçent

Main Affiliation

Department of Basic Islamic Sciences / Temel İslam Bilimleri Bölümü

Scholarly Output

12

Articles

5

Citation Count

0

Supervised Theses

7 Scholarly Output Search Results

Now showing 1 - 10 of 12

Ulûmü’l-Kur’ân Kaynaklarında “Kur’ân’da Neshin Kısımları” Başlığındaki Çelişki
(2023) Ensari, Abdurrahman
Tilâveti mensûh ayetlerin önemli bazı `Ulûmü’l-Kur’ân kaynaklarında “Kur’an’da neshin kısımları” gibi bir başlık altında ele alınmış olması çeşitli soru işaretlerinin zihne takılmasına neden olmuştur. Lafzî tevâtür derecesine ulaşmamış, tilâveti mensûh ayetlere Kur’an denebilir mi? Bu ayetler Kur’an’da yer almadığı halde böyle bir taksime gerek var mı? “Kur’an’da neshin kısımları” ifadesindeki “Kur’an” kelimesinden kastedilen kavramsal anlamdaki Kur’an değil mi? Yapılan araştırmada bu tür sorulara tatmin edici cevapların bulunamamış olması, böyle bir çalışmanın yapılmasına neden olmuştur. Bu anlamda çalışmanın alana yeni bir şey katacağı düşünülmektedir. Çalışmada önce giriş mahiyetinde Kur’an ve nesih kavramları hakkında kısa bir bilgi arz edilmiş, sonra “Kur’an’da neshin kısımları” gibi başlıklar altında verilen bilgi sunulmuş, ardından bu bilginin başlıkla uyumlu olup olmadığı ortaya konmuş ve nihayet genel bir değerlendirme ile makale sonuçlandırılmıştır. “Kur’an’da neshin kısımları” gibi başlıklar altında zikredilen bilginin başlıkla uyumlu olmadığı, tevâtür şartının tahakkuk etmediği tilâveti mensûh ayetlerin böyle bir başlık altında zikredilmiş olmasının isabetli olmadığı, başlıktaki “Kur’an” kelimesinden kastedilenin kavramsal anlamdaki Kur’an olmadığı, böyle bir başlık yerine, “neshin kısımları” gibi genel bir başlık kullanmanın daha isabetli olacağı sonucuna varılmıştır.
The Approach of The Shi'i Exegetists to The Instances of 'Umar's Muwafaqat
(CUMHURIYET UNIV, FAC THEOLOGY, 2018) Ensari, Abdurrahman
Knowing the occasions related to the revelation of the Qur'anic verses is one of the factors contributing to its correct understanding. Since the examples named as "Umar's Muwafaqat" (corcurrences of Umar's perception with certain divine revelatio) is related to the occasion of Qur'an's revelation, they also contribute to the understanding of the related verses. 'Umar's Muwafaqat instances refers here to the subject mentioned after his expression of "I agreed with my Lord in three things." His agreement with His Lord is that he delivered an anticipating opinion, appropriate to God's provision. This is considered to be of the great virtues of 'Umar and of the most important sections of his life. Some narrated reports of 'Umar's Muwafaqat shows that there were many occasions of agreement. Of these instances, the verses that come upon his request that Abraham's Maqam is taken as a place of prayer and the Prophet's wives to veil as well as his statement to the Prophet's wives that God will grant him better wives than them if they give trouble to the Prophet. There have been conducted a number of studies on the subject of 'Umar's Muwafaqat. However, these studies are generally framed by Sunni sources. This study focuses on the way in which the instances of "`Umar's Muwafaqat" included in the Sunni sources are discussed in the sources of Shi'a tafsir. Therefore, the study is the critique of the way that 'Umar's Muwafaqat is handled in Shia tafsir sources.
El-İnsâf fî Keşfil Keşşâf elyazmasından Bakara sûresi 170-286. ayetlerin tahkiki
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Ensari, Abdurrahman; Ensari, Abdurrahman
Elyazması (bu eser),ez-Zemahşeri'nin tefsiriyle ilgili olup, kitaptaki mutezilî görüşleri, dille ilgili meseleleri ve ihtilaflı konuları ele alıp tartışıyor. Ayrıca bazılarının Zemahşeri'nin İtizalî görüşlerini şiddetle tenkit ettiği halde muhalefetlerinin eserin güzel yönlerini görmeye mani olmadığını, yapılan tenkitlerin onun tefsiri ve tefsirini inceleyenler için bir bir nasihat kabilinden olduğunu ortaya koymuştur. Ancak bazı haşiye sahiplerinin ez-Zemahşeri ile olan ihtilaflarının sorunlu olduğunu, aralarında adil bir şekilde hüküm verecek birine ihtiyaç duyulduğunu da belirtmek gerekir. İşte bu işi Allame Ebu Zer'a ve Irak'ın önde gelen âlimlerinden olan babası yapmıştır. Bunlar dengeli bir tutum sergilemiş, haşiye sahiplerine adil davrandıkları gibi Zemahşeri'ye de insaflı davranmışlardır. Ayrıca ve el-Keşşaf'taki hadislerin de tahricini gerçekleştirmişlerdir.
Tefsirde ayetler ve sureler arası münasebet (Safvetü't-Tefâsir örneği)
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2021) Beliktay, Mehmet Emin; Ensari, Abdurrahman; Ensari, Abdurrahman
Kur'an-ı Kerim'in i'câz yönlerinden birisi hiç şüphesiz nazmının ve tertibinin bir uyum ve ahenk içerisinde olmasıdır. Ayet ve surelerin dizilişinde bir orantının olduğunu ispat etmeye çalışan en önemli ilim, Münasebetü'l-Kur'an ilmidir. Müfessirlerin eserlerinde Kur'an'ın nazmı, üslübu ve i'cazı bağlamında yaptıkları açıklamalarda münasebet ilmine az ya da çok değindikleri bilinen bir durumdur. Biz de bu çalışmamızda Sâbûnî'nin Safvetü't-Tefâsir adlı eserinde Münasebetü'l Kur'an ilmine yaklaşımını ve bu ilme verdiği önemi ele almaya çalıştık. Dolayısıyla Sâbûnî'nin değerlendirmeleri doğrultusunda konuyu başlıklara ayırıp ilgili örnekleri açıkladık. Kur'an'ın lafız ve mana yönünden mucize olduğu gibi tertip ve telif yönünden de mucize olduğunu gösterme amacıyla ele aldığımız bu çalışmanın Kur'an'a bütüncül bir bakışın ayrıca yakalanmasına mütevazi bir katkı sağlayacağını umut ediyoruz.
Casiye suresi ekseninde insan, evren ve Allah ilişkisi
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Ensari, Abdurrahman; Ensari, Abdurrahman
Bu çalışma, Câsiye sûresi ekseninde insan evren ve Allah ilişkisini araştırmaktadır. Çalışmamız boyunca, tefsir temel kaynaklarının yanında, çağdaş tefsir eserlerinden de faydalanmaya çalıştık. Çalışmamız, giriş, üç bölüm ve sonuç kısımlarından oluşmaktadır. Giriş kısmında, sûrenin ismi, Mushaf'taki yeri, fazileti, Mekkî-Medenî oluşu, önceki ve sonraki sûrelerle münasebeti ve nüzûlü zamanındaki toplumun sosyolojik yapısını inceledik. Birinci bölümde 1-11. ayetlerin sebeb-i nüzûlünü, i?rabını, ayetlerde yer alan ve açıklanmasına ihtiyaç duyulan garip kelimeleri izah ettik. Ardından da, Allah'ın (c.c.) varlığını ispatlayan delilleri ve bunlara karşı insanoğlunun tutumu ekseninde ayetleri açıklamaya çalıştık. İkinci bölümde 12-22. ayetlerin sebeb-i nüzûlünü, i?rabını ve açıklamaya ihtiyaç duyan kelimeler açıklandı. Ardından da, Yüce Allah tarafından, insanoğluna sunulan evrensel nitelikteki nimetler bağlamında, ayetleri açıklamaya çalıştık. Üçüncü bölümde ise 23-37. ayetlerin sebeb-i nüzûlünü, i?rabını ve açıklanmasına ihtiyaç duyulan kelimelerini izah ettik. Ardından da materyalistlik ve mülhitlik, öldükten sonra dirilmenin inkârı ve kıyametin dehşet halleri ekseninde ayetleri açıklamaya çalıştık. Sonuç kısmında da ulaştığımız neticeleri, ana hatlarıyla sunmaya gayret ettik.
أثر البيئة على المفسر عبد الكريم المدرس انموزجاً
(2024) Ensari, Abdurrahman; Ensari, Abdurrahman
Bu çalışmanın amacı, çevrenin Şeyh Abdülkerim el-Müderris üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Araştırma, onun görüşleri, çıkarımları ve tercihleri aracılığıyla akidevi, fıkhi, sosyal ve siyasi açılardan çevresinin ve çağdaş gerçekliğinin etkisini belirgin bir şekilde göstermektedir. Tez, bir giriş, üç ana bölüm ve bir sonuç kısmına ayrılmıştır. Giriş kısmında, araştırmanın önemi, hedefleri, önceki çalışmalar ve araştırma planı ele alınmıştır. Birinci bölümde, Şeyh Abdülkerim el-Müderris'in biyografisi incelenmiştir. Bu bölümde adı, soyadı, doğumu, lakabı, bilimsel gelişimi, görevleri ve çalışmaları, eserleri ve alimler arasındaki konumu detaylandırılmıştır. İkinci bölüm, Şeyh Abdülkerim elMüderris'in yaşadığı dönemi ve çevresini ele almaktadır. Bu bölümde araştırma terimlerinin tanımları (müfessir üzerindeki çevrenin etkisi), Şeyh'in siyasi, ekonomik ve bilimsel çevresi ile 'Mevahibü'r-Rahman fi Tefsirü'l-Kur'an' adlı tefsirin tanıtımı yapılmıştır. Üçüncü bölüm, çevrenin Abdülkerim el-Müderris'in tefsiri üzerindeki etkisini incelemektedir. Bu bölümde, Şeyh'in akidevi, fıkhi, sosyal ve siyasi çevresi hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir. Sonuç kısmında ise, elde edilen en önemli bulgular ve öneriler sunulmuş, ayrıca kaynakça ve referanslar listelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Tefsir, Mevahibü'r-Rahman, Çevrenin Etkisi, Abdülkerim elMüderris.
İbn Âşûr'un Müteşâbih Âyetlere Yaklaşımı
(2024) Ensari, Abdurrahman; Ensari, Abdurrahman
Bu çalışma son dönem İslâm tefsir geleneğinin önemli temsilcilerinden kabul edilen Muhammed Tâhir b. Âşûr'un (v. 1393/1973) muhkem ve müteşâbih ile ilgili görüşlerini ve müteşâbih âyetleri yorumla metodunu ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Nitekim tefsir tarihi boyunca muhkem ve müteşâbih konusu Ulûmü'l-Kur'ân'ın en önemli konuları arasında yer almış, müteşâbih âyetlerin te'vil edilip edilmemesi kelâmî bir mesele haline gelmiştir. Bu bağlamda bu tez çalışması giriş ve iki ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde İbn Âşûr'un hayatı, ilmî şahsiyeti, karakteristik yapısı, hocaları, öğrencileri ve eserleri vecîz bir şekilde aktarılmaya çalışılmıştır. Birinci bölümde 'Kur'ân'da Muhkem ve Müteşâbih Olgusu' ana başlığı altında muhkem ve müteşâbihin kavramsal çerçevesi, müteşâbih âyetlerin kapsamı ve adedi, müteşâbih âyetlerin çeşitleri, müteşâbih âyetlerin varlığının hikmetleri ve Kur'ân'a kattığı artı değer, müteşâbih âyetlerin te'viline yönelik farklı metotlar konuları hakkında detaylıca bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise muhkem ve müteşâbih konuları İbn Âşûr özelinde genel hatlarıyla ele alınmıştır. Bu bölümde şu konulara temas edilmiştir: İbn Âşûr'a göre Muhkem ve müteşâbihin tanımı, müteşâbih âyetlerde var olan teşâbüh sebepleri, müteşâbih âyetlerin on mertebesi, İbn Âşûr'a göre tefsir ve te'vil ve müteşâbih âyetlerin te'vili hususundaki tutumu. Öte yandan bu bölümde İbn Âşûr'un müteşâbih kabul edilen bazı âyetleri nasıl te'vil ettiği diğer müfessirlerin görüşleriyle mukâyese edilerek izah edilmeye çalışılmıştır..
Meâlimu't-Tenzîl'de bulunan Hafs ve Verş rivayetlerinin derlenmesi ve tahlîli (Meryem-Nâs Arası Sureler)
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Ensari, Abdurrahman; Ensari, Abdurrahman
Tefsircilerin tefsir kaynaklarında kıraât ilmine son derece önem verdikleri gibi kıraât alimleri de bu ilme önem vermişlerdir. Bu çalışmada; -günümüz kıraât farklılklarında çok kullanılmaları sebebiyle- Hafs'ın Asım'dan; Verş'in Nafi'den yaptığı rivayetler incelenerek İmam Begavî(r.h)'nin Me'âlimü't-Tenzîl adlı tefsirindeki metodu konu edilmiştir. Ayrıca Meryem sûresinden başlayarak Nâs sûresinin sonuna kadar rivayetlerin dayanakları tahlil edilerek Begavî'nin kıraatleri arz etme metodu ve iki kıraat arasındaki anlamları birleştirme metodu konu edilmiştir. Bunun yanı sıra kıraat ilminin tanımı, ortaya çıkışı; iki imamın (Hafs b. Süleyman ve Verş Osman b. Saîd) hayatı ve rivayetleri; imam Bagavî'nin hayatı, Me'âlimü't-Tenzîl eserinin tanıtılması ve kıraatleri ele alma yöntemi başlıkları da işlenmiştir
Tefsirlere yansıyan mezhebî yorumların kritiği -Halku'l-Kur'ân örneği-
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Ensari, Abdurrahman; Ensari, Abdurrahman
Ortaya çıkışı ile birlikte sıcak tartışmalara konu olan halku'l-Kur'ân meselesi, İslam düşünce ve siyasî tarihini önemli ölçüde etkileyen bir tartışmadır. Tartışmanın taraflarının görüşlerini desteklemek amacıyla öne sürdükleri deliller arasında âyetlerin de bulunması, konuyu tefsirle ilişkilendirmiştir. Müfessirlerin bu âyetlere getirdiği yorumlardaki mezhebî aidiyet, çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada kelâmullah tasavvurları ortaya konulmak üzere farklı mezheplere mensup; Kâdî Abdulcebbâr, Fahreddîn er-Râzî, Tabersî ve Ettafeyyiş'in tefsirleri ele alınmıştır. Tefsirleri incelenen müfessirlerin halku'l-Kur'ân tartışmalarında delil olarak getirilen âyetler bağlamında, Kur'ân yorumundaki mezhebî aidiyetleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın neticesinde tespit edildiği üzere Kâdî Abdulcebbâr, Tabersî ve Ettafeyyiş, Kur'ân'ın mahluk olduğunu ve kelâmullahın mahallinin cisim olduğunu savunmaktadırlar. Fahreddin er-Râzî ise kelâmullahın nefsî ve lafzî olmak üzere iki boyutlu olduğunu; Allah Teâlâ'nın zâtı ile kâim kelâm sıfatı olan nefsî kelâmın kadîm, bu sıfatın beşerî formatı kabul edilebilecek lafzî boyutunun ise hâdis olduğu görüşündedir.
Hicri 3. Asır Muhaddislerine Göre Me’sûr Tefsîr -imam Buhârî’nin Sahihindeki Tefsiri Örneği
(2023) Ensari, Abdurrahman; Ensari, Abdurrahman
Hicri 3. asır bir çok ilmi çalışmanın gerçekleştirilmiş olması yönüyle ileri bir çağdı. Bu çağda gerçekleştirilmiş çalışmalar; toplanan ilmi materyalin çokluğu, genişliği ve mükemmel bir şekilde tanzim edilmiş olması açısından farklılık etmiştir. Bu ilmi mirastan biri de me’sûr tefsir / rivayet tefsiri ilmidir. Me’sûr tefsir ilminin malzemesi hicri birinci ve ikinci asırda tefsire dair yazılmış farklı ve dağınık dökümanların biraraya getirilmesiyle toplanmıştır. Sonra tefsire dair bize ulaşan miras, gerek müstakil eserler şeklinde, gerekse bir çok farklı babı/konuyu kapsamına alan müsned camiʻ eserler içinde me’sûr tefsire ayrılan müstakil bir başlık altında Kur’an sûrelerinin tertibine uygun bir şekilde düzenlenmiştir. İmam Buhârî, genel olarak tefsir ile ilişkisinde munzabit / tutarlı metoduyla 3. asırın diğer alimlerinden farklıydı. Sahîh’inde, ayetin me’sûr bir tefsirinin bulunmadığı durum dışıda, sırf re’ye dayanan tefsire yer verdiğini pek görmüyoruz. Buhârî’nin Sahih’ini inceleyen, onun me’sûr tefsire çok önem verdiğini görür. Bu durum, hem Sahihi’nin kitabü’t-tefsir bölümünda zikrettiği müsned rivayetlerle hem de bu babların teracimi kapsamında tefsire dair müsned rivayetleri arzetmeden önce zikrettiği rivayetlerle anlaşılmaktadır. Buhârî’de mesur tefsir; Kur’an’ın Kur’an’la tefsiri, Kur’an’ın Sünnet’le tefsiri, Kur’an’ın sahâbî ve tabiîn kavliyle tefsiri -özellikle de İbn Abbâs ve Mekkî olan öğrencilerinin tefsiri - olmak üzere meşhur dört kısmı kapsar. Buhârî’ye göre, ayetin Kur’an ve Sünnet ile tefsirini yapacak bir şeyin bulunmaması durumunda sahâbî ve tabiîn tefsiri de me’sûr tefsir kısmına girer. Ancak Buhârî’ye göre, sahâbî tefsirinde me’sûr tefsir olarak itimad edilip bu kapsama girebilen şey, sahâbînin görüş ve içtihad alanı dışında kalan meseleler ile ilgili tefsirdir. Şeriʻ hükümler, esbâb-ı nüzûl, gaybi haberler ve itikadi meseleler gibi hükümler bu kabildendir. Çünkü bu tür meseleler sırf akıl ile idrak edilemeyecek meselelerdir. Buhârî’nin tabiîn tefsirine yaklaşımı da bunun gibidir.