Bozkurt, Ömer

Bozkurt, Ömer

Job Title

Profesör

Main Affiliation

Department of Philosophy and Religious Sciences / Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü

ORCID ID

0000-0001-5317-1012

Full item page

Scholarly Output

12

Articles

0

Citation Count

0

Supervised Theses

9 Scholarly Output Search Results

Now showing 1 - 10 of 10

Klasik Dönem İslam filozoflarının varlık hiyerarşilerinde cansızlar
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2021) Bozkurt, Ömer; Bozkurt, Ömer
Bu tezde klasik dönem İslam filozoflarının varlık hiyerarşisinin en alt katmanında yer alan cansızlar, filozofların görüşleri etrafında çeşitli boyutlarda ele alınmıştır. Bu doğrultuda çalışma üç bölümden meydana gelmektedir. Tezin birinci bölümünde klasik dönem İslam filozoflarının varlık hiyerarşilerine dair teoriler ve temel ilkeler Fârâbî, İbn Sînâ, İhvân-ı Safâ ve İbn Rüşd'ün görüşleri çerçevesinde ortaya konmuştur. İkinci bölümde yine aynı filozofların cansızlar mertebesiyle ilgili olarak kullandıkları kavramlar, İslam filozoflarının ve Aristoteles'in değerlendirmeleri ışığında incelenmiştir. Böylece bu kavramların ele alınış şekilleri gözler önüne serilmiş ve ontolojik hiyerarşilerinde varlıkların anlaşılmasına yönelik bir zemin oluşturulmuştur. Tezin üçüncü ve son bölümünde ise klasik dönem İslam filozoflarının varlık hiyerarşilerinde ontolojik açıdan cansızlar tabakası ele alınmıştır. Bu bölümde öncelikle cansızların bulundukları ay altı âlemde yer alan varlıkların izahlarına ve kendi aralarındaki hiyerarşilerine yer verilmiştir. Hiyerarşide en alt tabakada yer alan cansızlar ise yapısal (basitlik-bileşiklik), nitelik ve etkinlik gibi açılardan ele alınarak ortaya konmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak bu tezde cansızların ay altı âlemde dört unsurla iç içe veya onlarla bir arada yer aldığı; yapısal olarak basit ve bileşik özellikler sergiledikleri; nitelik açısından çeşitlilik gösterdikleri; hareket etme ve ettirme, faydalı veya zararlı olma (gıda, kimyasal ve psikolojik ilaç vs. açılardan), sevgi ve nefret besleme, ibadet etme, sihir ve büyü gibi yollarla doğaüstü güçler sergileme gibi özelliklere sahip oldukları ortaya çıkmıştır. Özellikle Aristotles ve İhvân-ı Safâ'nın tespitleri doğrultusunda bazı cansızların bir tür ruh ve nefis sahibi oldukları şeklindeki verilere dayalı tartışmalar da yapılmıştır.
Din felsefesi açısından cennet ve cehennemin imkân ve mahiyeti
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2021) Bozkurt, Ömer; Bozkurt, Ömer
Bu tezde ölüm sonrasına dair önemli bir konu olan cennet ve cehennemin imkân ve mahiyeti meselesi, mitler, dinler, felsefe ve din felsefesi bağlamında ele alınmıştır. Tez iki bölümden meydana gelmektedir. Tezin birinci bölümünde mitoloji ve dinler ekseninde cennet ve cehennemin mahiyeti ele alınmıştır. Mitoloji ve dinlerde cennet ve cehennemin hangi kavram ve içeriklerle ele alındığı bu bölüm, ikinci bölüm için bir hazırlık niteliğindedir. Tezin ikinci bölümünde din felsefesi açısından cennet ve cehennemin imkân ve mahiyeti çok boyutlu olarak incelenmiştir. Bu noktada cennet ve cehennem kavramları yerine kullanılabilecek ödül ve ceza kavramları da temel referanslar olarak kabul edilmiştir. Bu bölümde cennet ve cehennemin imkân ve mahiyeti; ruh ve beden ilişkileri, kişisel özdeşlik sorunu, Tanrı'nın sıfatları meselesi ve ahlak felsefesi bağlamında ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Bu çerçevede konu, felsefe tarihinin belli başlı filozoflarının yanı sıra modern dönem din felsefecilerinin görüşleri çerçevesinde de tartışılmıştır.
Ahmet Hamdi Akseki ve Ömer Nasuhi Bilmen'de Nazarî Ahlâk
(2024) Bozkurt, Ömer; Bozkurt, Ömer
Bu tezde Ahmet Hamdi Akseki ve Ömer Nasuhi Bilmen'in nazarî ahlâk anlayışları karşılaştırmalı bir şekilde ele alınmıştır. Her iki düşünürümüzün özellikle nazarî ahlâkla ilgili görüşlerinin ortaya konulması ve birbirleriyle mukayese edilmesi, modern ve klasik dönemdeki ahlâk ekolleri içerisinde yerlerini görmek ve yakın dönem Türk düşüncesinde nazarî ahlâk ile ilgili varılan noktayı ortaya koymak açısından büyük önem arz etmektedir. Tez, iki ana bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölümde Akseki ve Bilmen'in ahlâka dair temel konular olan ahlâkın tanımı, kısımları, konusu, gayesi ve temellendirilmesi gibi konular ele alınmıştır. Bu konular ele alınırken mukayese ve değerlendirmelere gidilerek Akseki ve Bilmen'in görüşleri kaynakları da dikkate alınarak belirlenmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde ise nazarî ahlâkın temel problemleri olan özgür irade, vicdan, sorumluluk, ödev anlayışı, yaptırım, faziletler ve reziletler, akıl, hak ve hukuk, tevekkül, kader, hayır ve şer gibi konular ele alınmıştır. Bu konular ahlâk felsefesi bağlamında ortaya konulmuş ve çeşitli fikir akımları ve öncülerinin görüşleri gözetilerek değerlendirilmiştir. Bununla birlikte Akseki ve Bilmen'in kendilerine ait orijinal değerlendirmeleri de tezde tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu tez, yakın dönem Türk düşüncesinde ahlâk felsefesinin gelişim, değişim ve dönüşüm sürecini Akseki ve Bilmen üzerinden ortaya koymakta ve alana yapılan katkılarını göstermeye çalışmaktadır.
Hans Reichenbach'ın etik anlayışı
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2021) Bozkurt, Ömer; Bozkurt, Ömer
Bu çalışmada temel amacımız, ünlü mantıkçı ampirist filozof Hans Reichenbach'ın etik anlayışını incelemektir. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Reichenbach'ın hayatı, eserleri ve Türkiye'deki çalışmalarına yönelik bir inceleme yapılmıştır. İkinci bölümde filozofun etik anlayışının temelleri üzerine bilgiler verilmiştir. Bu kapsamda Reichenbach'ın bilimsel felsefe tasarımı ve indeterminizm düşüncelerine dair ayrıntılı bir analiz gerçekleştirilmiştir. Üçüncü bölümde ise filozofun etik anlayışına dair bir araştırma ve değerlendirme yapılmıştır. Buna göre Reichenbach, bilimsel felsefe tasarımının sonuçlarıyla uyumlu olarak buyrukçu etik anlayışını ortaya koymaktadır. Aynı şekilde etiğin bilgi üzerinde temellendirme çalışmalarının imkânsızlığını savunarak Sokrates, Platon, Baruch Spinoza ve Immanuel Kant'ın ahlak görüşlerini reddetmektedir. Reichenbach sadece etik bir kuram geliştirmekle kalmamakta, ahlak felsefesinde önemli bir sorun olan özgür irade problemine de determinizmi reddedip indeterminizmi savunarak bir çözüm bulmaya çalışmaktadır. Bunun yanı sıra etik yargıların doğasına yönelik bir mantıksal analiz vermeyi de ihmal etmemektedir. Bu bağlamda filozofun etik anlayışına genel olarak bakıldığında meta etikteki bilişsel olmayan kuramların kategorisinde değerlendirildiğini ifade etmek gerekir.
İnsan haklarının etik ile ilişkisi
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Bozkurt, Ömer; Bozkurt, Ömer
İnsanların toplumsal yapı içerisinde sağlıklı ve mutlu yaşayabilmeleri için uymaları gereken bazı kurallar vardır. Bu kurallardan bir bölümü yazılı kurallar olarak karşımıza çıkarken, bazı kurallar ise yazılı olmasa da insanların uymaları gereken kurallar şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Söz konusu kuralların başında etik kavramı gelmektedir. Gerek insanlar arasındaki ilişkilerde gerekse de örgütsel davranışlarda etik kavramı sosyal ilişkilerin sağlıklı olmasında önemli bir yere sahiptir. Tarihsel açıdan ele alındığı zaman kökleri ilk çağlara kadar uzanan etik kavramı günümüzde psikoloji, sosyoloji, antropoloji ve felsefe başta olmak üzere birçok alanda önemli bir araştırma konusudur. Bunun temelinde etik kavramının birçok olgu ve kavram ile yakından ilişkili olması yatmaktadır. Etik kavramı ile yakından ilişkili olan kavramlardan birisi de insan hakları kavramıdır. Literatürde etik kavramı ile yakından ilişkili olan ahlak ve hukuk kavramları üzerine birçok araştırma yapılmış olmasına rağmen, etik ve insan hakları arasındaki ilişkinin ele alındığı çalışmaların daha kısıtlı olduğu görülmektedir. Bu kapsamda yapılan bu araştırmada etik ve insan hakları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Belgesel kaynak derlemesi modeline göre gerçekleştirilen çalışmanın sonunda etik ve insan hakları kavramlarının birbiri ile iç içe olduğu, insan hakları kapsamına giren birçok davranışın etik ile anlamlı bir ilişki içinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Gazâli ve İbn Rüşd'de Tanrı'ya yön atfetmenin imkan ve mahiyeti
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2023) Bozkurt, Ömer; Bozkurt, Ömer
Bu çalışmada, Gazâli ve İbn Rüşd'ün görüşleri çerçevesinde Tanrı'nın mekân ve cihette bulunup bulunmadığı konusu bir din felsefesi problemi bağlamında ele alınmıştır. Bu bağlamda tez, giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde mekân ve cihet kavramı, Tanrı ve bu kavramların ilişkileri, İlk Çağ filozoflarının Tanrı-mekân ve boşluk görüşleri, İslam filozoflarından Kindî, Fârâbî, İbn Sînâ ve İbn Rüşd'ün Tanrı-mekân, Tanrı-cihet düşüncelerine atıflar yapılarak genel problemler aktarılmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde Gazâli'nin Tanrı, cihet ve mekân görüşleri ele alınmıştır. Ayrıca Gazâli'nin Tanrı'nın cihet ve mekân gibi hâdis varlıkların niteliklerinden münezzeh oluşunu ispatlama yöntemi incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise İbn Rüşd'ün Tanrı, cihet ve mekân görüşlerine yer verilmiştir. İbn Rüşd'ün Tanrı'nın dinî ve aklî olarak bir mekân ve yönde oluşunun imkânı ele alınmıştır.
Gazâlî düşüncesinde ahlâkın tasavvufî boyutu
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Bozkurt, Ömer; Bozkurt, Ömer
Bu tezde Gazâlî'nin düşünce dünyasında ahlâkın tasavvufî boyutu ele alınmıştır. Bu çerçevede ahlâk-tasavvuf ilişkisi, ahlâk felsefesinin temel problemleri etrafında ortaya konmuştur. Bu tez üç bölümden oluşmaktadır. Tezin birinci bölümünde ahlâk ve etiğin mahiyeti, etiğin türleri, ahlâk ile etik arasındaki ilişki ve ahlâkî temellendirmelerin neler olduğu ana hatlarıyla ele alınmıştır. Teorik ahlâkla ilgili oluşturulan bu çerçeve üzerinden Gazâlî'nin ahlâkla ilgili kavramları, ahlâk tanımı ve ahlâkı temellendirme konular belirginleştirilmiştir. İkinci bölümde Gazâlî'de tasavvufî ahlâkın pratik boyutu incelenmiştir. Burada Gazâlî'nin bireysel ahlâk, aile ahlâkı ve devlet ahlâkının pratik boyutu tasavvufîahlâk ilişkileriyle birlikte ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu noktada bireysel ahlâk, koruma ve geliştirme boyutlarıyla incelenmiştir. Tezin üçüncü ve son bölümünde teorik ahlâk, bireysel ahlâk, aile ahlâkı ve devlet ahlâkı açısından Gazâlî'de ahlâkın tasavvufî boyutu ele alınmış ve bu doğrultuda birtakım tartışmalar yapılmıştır. Gazâlî'de tasavvufun etkisi bireysel ahlâkta daha açık bir biçimde görülürken, aynı durum aile ve devlet ahlâkı için söylenemez. Ayrıca Gazâlî'nin ahlâk anlayışında kendisinden önceki Müslüman ve Antik Yunan filozoflarının etkisi de açıktır. Ancak dinî boyut neredeyse hiçbir zaman gözden kaybolmaz. Ahlâk alanında da özellikte tasavvufî boyutun etkisi baskındır.
Kitap Tanıtımı Doğudan Batıya Düşüncenin Serüveni, ed. Bayram Ali Çetinkaya, İnsan Yayınları, İstanbul, 2015, 10 cilt, 10800 sayfa
(2016) Bozkurt, Ömer
Bazı kitapları içerikleri açısından değerlendirmek oldukça güçtür. İçerik o kadar farklı, o kadar geniş, o kadar cezb edici olur ki, bu içeriği birkaç sayfada tanıtmak, değerlendirmek, kritik etmek zorlaşır. Değerlendirmesini yaptığımız bu eser de böyle bir özelliğe sahiptir. Her şeyden önce bu eser 272 akademisyenin 427 başlığı 10 ciltte, 10800 sayfada ortaya koyduğu ve 11 sayı editörü ile projenin mimarı ve editörü Bayram Ali Çetinkaya’nın başkanlığında hazırlanmış kapsamlı ve büyük bir eserdir.
Gazâlî'de kişisel özdeşlik
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2022) Bozkurt, Ömer; Bozkurt, Ömer
Bu çalışmada, Gazâlî'nin ölüm ve ölüm sonrası hayat ile ilgili ortaya koyduğu görüşler kişisel özdeşlik ile ilişkilendirilerek din felsefesi açısından ortaya konmaya çalışılmıştır. Gazâlî'nin görüşleri ortaya konmadan önce ikinci bölüme alt yapı olması mahiyetinde, din felsefesinde kişisel özdeşlik başlığı altında kişisel özdeşlik kavramı ve mahiyeti, ölüm sonrasında kişisel özdeşlik, kişisel özdeşlikteki beden problemi ve ölüm sonrasında kişinin karşılaşacağı ödül ve cezanın şahsiliği üzerinde durulmuş ve genel problemler aktarılmaya çalışılmıştır. Gazâlî, ölüm ve ölüm sonrası hayat ile ilgili detaylı çalışmalar yapmış ve bu konuda filozofların ortaya koyduğu görüşleri çürütmek için çeşitli delillerle görüşlerini savunmuştur. Gazâlî'nin ölüm, ruh, ruh ve beden ilişkisi, haşr, yeniden dirilme ve ahirette yaşanacak olan ödül ve cezayla ilgili görüşleri din felsefesindeki kişisel özdeşlik tartışmalarıyla ilişkilendirilerek ortaya konmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda Gazâlî'nin görüşleri verilirken modern din felsefecilerin görüşlerine de değinilmiş, ayrıştıkları veya benzeştikleri noktalar da belirtilmiştir.
GÜNÜMÜZE ÖRNEKLİĞİ AÇISINDAN FÂRÂBÎ’NİN VİZYONU
(2016) Bozkurt, Ömer
Felsefe geçmişten kopuk bir şekilde yapılmamıştır.Ancak felsefe yapmak geçmişin aktarılmasından ibaret de değildir. Felsefe yapmanın bir biçimi de bizden öncekilerin felsefe yapma tarzlarını, bakışlarını, vizyonlarını örnek almak ve günümüze taşımakla mümkün birtakım görüşlerinden örnekler seçilerek vizyonu ortaya konacaktır. Sonra bu vizyonun günümüz İslam düşüncesine katkısı, çağımız İslam dünyası için anlamı, örnekliği ve rehberliği, özellikle de günümüz İslam medeniyetinin gelişim ve dönüşümüne yansımaları, felsefe, bilim, siyaset ve inanç gibi konularda bazı önerilerle birlikte tartışılıp sunulacaktır. Bunlara ilave olarak Fârâbî özelinde elde edilen bakış açısı, yöntem ve vizyonun günümüz felsefe araştırmalarına ve felsefe yapma çabalarına nasıl yardımcı olabileceği ortaya konmaya çalışılacaktır.