Öztürk, Mustafa

Öztürk, Mustafa

Job Title

Profesör

Email Address

mustafaozturk@artuklu.edu.tr

Main Affiliation

Department of Islamic History and Arts / İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü

ORCID ID

0000-0003-0637-8760

Full item page

Scholarly Output

12

Articles

3

Citation Count

0

Supervised Theses

9 Scholarly Output Search Results

Now showing 1 - 10 of 12

Destnivîsên Helbesta Kurdî ya Gelêrî Yên di Koleksiyona Aleksandre Jaba de û Nusxeya “Kilamê Kîçan” ya bi Hejmara Kurd 49ê
(International Journal of Kurdish Studies, 2018) Öztürk, Mustafa
Koleksiyona Aleksandre Jaba ya Destnivîsên Kurdî, ku bi tevahî 54 dosye û 69 berhemên ji hev cuda dihewîne, di warên ziman, edebiyat, çand, dîrok û folklara Kurdan de xwediyê cihekî bêhempa ye. Ji nava berhemên koleksiyonê birreke berbiçav jî, destnivîsên helbesta Kurdî ya gelêrî ne. Di koleksiyona navborî de şeş destnivîsên helbesta Kurdî ya gelêrî hene ku her şeş jî cureyên newayî ne, ango stran in. Ji van destnivîsan Kurd 1, 2, 3, 4 û 49 her çiqas hin cihêwaziyan dihewînin jî, bi gelemperî pênc nusxeyên heman berhem an destnivîsê ne. Ji van destnivîsan tenê Kurd 5 ya bi navê “Lawijek” berhemeke cihê ye. Di naveroka van berhemên gelêrî de, derbarê ziman, edebiyat, çand û jiyana nîvê duyem ê sadsala 19em a Kurdan de agahiyên gelekî girîng tên bidestxistin. Ji van berheman, ku dikarin weke belgeyên jiyana wê demê bên pejirandin, taybetiyên çand û kevneşopiya zargotina Kurdan jî aşkere dibin. Di vê xebatê de latînîzekirina teksta destnîvîsa Kurd 49ê weke nimûne hatiye dayîn, da ku xalên li jorê hatin behskirin bi şênberî bên nîşandan.
Dem di devoka torê da (Bi mînaka Gundê Xerabê Bena)
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Öztürk, Mustafa; Öztürk, Mustafa
ÖZET Bu çalışmanın konusu Kürtçenin Kurmancca lehçesindeki Tor ağzının zamanlarıdır. Aynı zamanda fiillerin zamanlarının biçim ve işlev özellikleri ve ilişkileri bu araştırmanın alt konularını oluşturmaktadır. Bu çalışmada betimleyici dilbilim (descriptive linguistics) metodu ve işlevsel düzlem (functional plane) kullanılmıştır. Bu araştırma, konusu bakımından zamanlar ve çalışma yeri bakımından Tor yöresinin bir köyü (Xerabê Bena) ile sınırlandırılmıştır. Çalışmanın ana amacı Tor ağzının zamanlarının tanıtılmasıdır. Ayrıca Tor ağzının genel bir tanıtımı bu araştırmanın ikincil amaçlarındandır. Tor yöresi coğrafyası bakımından yeterince geniştir ve Tor ağzı Kürtçede Kurmancca lehçesi içinde konuşucularının nüfusu bakımından önemli bir yere sahiptir. Bu yüzden bu ağız üzerindeki çalışmaların Kurmanccanın birçok konusunun aydınlatılmasında olumlu bir rol üstlenmesi ve birçok çalışmaya önayak olması umulmaktadır. Çalışma özellikle fiil zamanları üzerine yoğunlaşmıştır. Yöresel özellikler kendilerini en çok fiil çekimlerinde ele verdiğinden dolayı bu alandaki çalışmalar bir ağzın tasvir edilmesi için çok önemlidir. Bu çalışma bir giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Girişte çalışmanın konu, amaç ve önem, yöntem ve kaynakları sunulmuş. Birinci bölümde konuyla ilgili ana kavramlar hakkında bilgiler verilmiş. Fiil ve fiil çekimi gibi konular ele alınıp açıklanmış. Tor yöresi ile Tor ağzı ve Xerabê Bena köyü tanıtılmış. İkinci bölümde geçmiş zamanlar incelenmiş. Bu bölüm dört alt bölümden meydana gelmekte ve her alt bölüm bir geçmiş zamanı oluşturmaktadır. Üçüncü bölümde şimdiki zaman incelenmiş. Dördüncü bölümün konusu ise gelecek zamandır. Her bir zaman için de önce o zamanın morfolojisi ve işlevi genel olarak verilmiş sonra da o zamanın Tor ağzında tespit edilen özellikleri sunulmuştur. Bu çalışmada tespit edilen Tor ağzının zamanlarının başlıca özellikleri bu bölümlerin sonunda sonuç başlığı altına sunulmuştur.
Toponîmî di vegotinên gelêrî da (Li herêmên Hezex û Nisêbînê)
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2021) Öztürk, Mustafa; Öztürk, Mustafa
Onomastik, her açıdan özel isimler üzerinde duran bilimin adıdır. Toponimi de bu bilimin bir dalı olup aynı teknikler ile yer ve mekan isimlerini konu edinir. Şüphesiz her yer ve mekan için hatta her nokta için verilmiş bir isim vardır ki bu isimler yani bu isimlendirme olmadan insan ve doğa ilişkisi, hatta insanlar arasındaki ilişki felç olur. Bu kapsamda isim sahibi olan her yer toponimi bilimi için malzeme olurken bu çalışmanın konusu, hakkında bir sözlü anlatım biçimi olan yer ve mekan isimleri olmuştur. Bu sınırlandırma ile hem konu daraltılmış, dağılmanın önü alınmış hem de zaten birbirinden bağımsız olmayan folklor ve toponimi bilimleri arasındaki ilişki somutlaştırılmıştır. Bu çalışma, belirli bir sahadaki bazı yer ve mekanların nasıl isim aldığını ve bu isim almanın sözlü edebiyatta nasıl bir rol oynadığını açıklığa kavuşturuyor. Üç temel bölümden oluşan bu çalışmada ilk bölümde toponimi biliminin, diğer bölümde sözlü anlatım biçimlerinin teorik çerçevesi konu olmuştur. Son bölümde de toponimi ve folklor senkronize bir şekilde işletilmiş ve bu planlama neticesinde de bir yer ve mekan ismini ya da isimlendirme şeklini anlatan sözlü anlatımlar derlenip sunulmuştur.
Berhem û Hunera Izedînê Remakî
(2024) Öztürk, Mustafa; Öztürk, Mustafa
Sözlü kültür, halk yaşamının bir parçasıdır. Yazının insan hayatına geç girmiş olmasından dolayı sözlü kültür önemli bir yer edinmiştir. Dolayısıyla halk, olayları, tarihi ve kültürü sözlü yollarla öğrenmiş ve kuşaktan kuşağa aktarmıştır. Sözlü Kürt kültüründe dengbêj önemli bir yer edindiği ve toplumun sözcüsü haline geldiği için tarihin yanı sıra çeşitli olay ve gelişmeler dengbêjler sayesinde toplumun değişik kesimlerine ulaşmıştır. Bu sebeple bizler kamusal hafızanın, yani dengbêjliğin unutulmamasına katkı sağlamak amacıyla Kızıltepeli dengbêj Izedînê Remakî konusunda çalıştık. Çalışmamız Giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında hafıza ve kültür ilişkisi üzerinde durduk. Sözlü kültürde hafıza önemli bir yer edindiği için, özellikle hafıza, genel olarak da sözlü kültür üzerinde durduk. İlk bölümde Dengbêjliğe Genel Bir Bakış başlığı altında dengbêj kavramı, dengbêjliğin tarihçesi, dengbêjlikte eğitim, dengbêjliğin eser türleri, dengbêjlikte icra çeşitleri ve dengbêjlik ortamı hakkında açıklayıcı bilgiler sunduk. İkinci bölümde Izedînê Remakî'nin yaşamı ve eserleri üzerinde durduk. Izedînê Remakî'nin hayatı ve sanatı hakkında bilgi vererek eserleri üzerinde durduk. Üçüncü bölümde ise Dengbêj Izedîn'in kilam metinlerini vererek bu metinler hakkında değerlendirmelerde bulunduk. Bu çalışmanın amacı degbêjlîk konusunda genel bir projeksiyon sunmak ve özellikle İzedînê Remaki ve onun kilamlarını bilimsel ölçülere göre değerlendirip tanıtmaktır.
Hêmanên mîtolojîk di romanên Hesenê Metê de
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Öztürk, Mustafa; Öztürk, Mustafa
Mitoloji dendiğinde ilk akla Yunan ve Latin kültürü geliyor olsa da hemen hemen dünyadaki bütün toplumlar tarihsel köklerinden getirdikleri bir takım insan, dünya. evren, Tanrı vesaire konulardaki inanışlarını ifade eden simge, sembol, isim, anlatı gibi pek çok materyale sahiptir. Bu son yıllarda arkeolojiden sanat tarihine, folklora ve edebiyata kadar birçok alanlarda da mitolojîk unsurlar üzerine gittikçe artan sayıda çalışmalar yapılmaktadır. Ama bunlardan hiç biri edebi metinlerdeki kadar çok değildir. Bildiğiniz üzere her şey edebiyatın konusu olabilir ama toplumlarda ve toplumların belleklerinde yer edinmiş olan bahsettiğimiz simgeler meteryaller ve mitolojîk unsurlar kadar edebiyata ve bu unsurları kullanmış olan edebiyatçıların anlatılarına eserlere önemli değerler katmamştir. Biz de bu düşünceler çerçevesinde çalışmamızda Kürt edebiyatının önemli roman ve öykü yazarlarından Hesenê Metê'nin eserleri üzerine yoğunlaştık. Bu unsurları nasıl kullandığını ve bu unsurların onun eserlerinde nasıl etki ettiği ile alakalı bu çalışmayı yaptık. Mitin, mitolojinin yazar üzerindeki etkilerini irdelemeye gayret ettik.
Berawirdkirina sê Berhemên Rastnivîsîna Kurmancî (Bingehên Rastnivîsîna Kurdiyê ya Arif Zêrevan -Rêbera Rastnivîsînê ya Mistefa Aydogan- Rêbera Rastnivîsînê ya Komxebata Kurmanciyê)
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Öztürk, Mustafa; Öztürk, Mustafa
Bu çalışmayla amaçlanan Kürtçenin Kurmanci lehçesinin yazımını konu edinen üç eserin karşılaştırılmasıdır. Yazım, dilin standartlaşmasında önemli bir yer tutuyor. Kurmanci lehçesinde bu konuda büyük bir karışıklık vardır ki yazıyla ilgili kişiler için sorun yaratmaktadır. Elbette bu konu hakkında birçok çalışma vardır ancak bu çalışmada Arif Zêrevan'ın "Bingehên Rastnîvîsandina Kurdiyê/kirmancî (Kürtçe Kurmanci Lehçesinin Yazım Temelleri), Mistefa Aydogan'ın "Rêbera Rastnivîsînê (İmla Klavuzu) ile yine bir komisyon tarafından hazırlanan ve aynı ismi taşıyan Mezopotamya Vakfı (Weqfa Mezopotamyayê) çalışması konu edinmektedir. Çalışmada eserlerin karşılaştırılması dışında, dil ve dilin önemi, yazım dili, standart dil vb yer almaktadır.
Jan Dost'un Mîrname romanında betimleme
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2017) Öztürk, Mustafa; Öztürk, Mustafa
Jan Dost'un Mîrname Romanında Betimleme adlı bu çalışmada betimleme unsuru teorik ve pratik açıdan konu edinmiştir. Betimleme konusu çok geniş olup değişik tekniklerle görülebilmektedir, fakat söz konusu romanda daha çok kısa bi şekilde, yorumsal ve imgesel bir işlevle cisimleşmiştir. Bu tür bir betimleme yaklaşımı, oldukça uzun betimlemelere yer veren klasik romanın aksine, yeni roman anlayışına uygundur. Bundan dolayı bu çalışmada Mîrname adlı romandaki betimlemeler analiz edilmiştir. Nitekim betimleme estetik ve dilsel bir işleve sahip olmanın yanında, roman karakterlerinin entelektüel, sosyal, dinsel, düşünsel ve ekonomik durumlarına göre de şekillenmektedir. Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Kavram, terim ve Batı ve Arap edebiyatlarındaki yansımaların ele elındığı birinci bölümde, betimleme sanatının tarihsel ve teorik yönleri işlenmiştir. Yine betimlemenin geleneksel romanda çıkış şekli ve Fransız yeni romanı ele alınmıştır. İkinci bölümde betimlemenin, anlatım, fonksiyon ve teknikle olan ilişkisi, betimlemenin doğası ve türleri, özellikle yirminci yüzyılda anlatısal metinlere zengin yaklaşımlar geliştiren bazı Batılı ve Arap eleştirmenlerin görüşlerine ve bakış açılarına dayanılarak irdelenmiştir. Üçüncü bölümde pratik bir şekilde söz konusu romandaki karakter, mekan, doğa ve eşyanın betimlenmesi incelenmiştir.
Çîroka Kurmancî ya modern di kovara hawarêde
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Öztürk, Mustafa; Öztürk, Mustafa
Hawar dergisi Kürtçe modern öykü açısından önemli bir yere sahiptir. Kürtçe modern öykü Hawar dergisinde sağlam bir temel oluşturmuş ve sıçrama yaşamıştır. Hawar dergisinde 15 yazar tarafından 50 modern öykü yazılmıştır. Savaş/başkaldırı, vatanın kurtarılması, memleket hasreti, kavga/aşiret töreleri, aşk, fedakarlık, pişmanlık, anı, eğitim, dil sevgisi, yönetici/yönetim, din, öç alma, hurafe/batıl inanışlar, vatanseverlik, umut, kadir bilmek, kahramanlık, sadakat, aç gözlülük, sömürgeleşme, cömertlik, birlik, ihanet gibi temalar hikayelerde kullanılmıştır. Bu temalar üzerinden bu hikayelerin analizi yapılmaya çalışılmıştır.
MÜNŞEÂT-I NÂBÎ’DEN HAREKETLE 17. YÜZYIL EDEBÎ ORTAMININ TESPİTİ
(2017) Öztürk, Mustafa
Osmanlı devleti için siyasî açıdan "çözülme asrı" olarak değerlendirilen 17. yüzyıl; toprak kayıpları, siyasî kargaşalar, ehil olmayan kimselerin önemli görevlere getirildiği ve her geçen gün daha fazla kan kaybedilen bir dönem olarak tarihe geçer. Bütün bu olumsuzluklara rağmen 17. yüzyıl Divan Edebiyatı, şiir ve nesir alanlarında en parlak dönemlerinden birini geçirmiştir. Yüzyılın önemli edebî simalarından Nâbî'nin özel ve resmî nitelikli mektuplarından oluşan Münşeât-ı Nâbî adlı eseri, dönemin çeşitli özelliklerini yansıtan önemli bir yapıt olarak dikkat çeker. Münşeât mecmûalarında yer alan mektuplardan hareketle, bunların ait olduğu dönemin sosyal, siyasî, kültürel ve ekonomik birçok özelliği hakkında değerli bilgilere ulaşılabilir. Münşeât-ı Nâbî'de de müellifin, dönemin şair ve devlet adamları için kaleme aldığı mektuplarında yer alan edebî notlardan yola çıkarak dönemin edebî ortamı hakkında belli bir oranda fikir sahibi olmak mümkündür. Sözü edilen edebî notlardan yola çıkarak; o dönemin çeşitli edebî aktiviteleri, bir şairin diğer şair ve devlet adamlarıyla kurduğu ilişkilerin niteliği, o dönemin genel algıları çerçevesinde şiir ve şairi değerlendirmede öne çıkan ölçüt ve tutumlar, edebî etkinliklerin icra edildiği muhitlerin çeşitliliği ve iktidar odağı hâline gelmiş şahsiyetlerin dönemin sanatkârlarıyla kurdukları ilişkilerin düzeyi gibi birçok başlıkta belli izlenimlere ulaşmak mümkündür
SÜLEYMAN ÇELEBİ VE MELA HUSEYNÊ BATEYÎ’NİN MEVLİDLERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR BAKIŞ
(Turkish Studies, 2018) Öztürk, Mustafa
İslam etkisinde gelişen klasik edebiyatta en çok rağbet gören türlerden birisi Hz. Muhammed’in doğumu etrafında şekillenen mevlidlerdir. Türk ve Kürt edebiyatı başta olmak üzere birçok İslam toplumunun edebiyatında sayısız mevlid eseri kaleme alınmıştır. Türk edebiyatında 200, Kürt edebiyatında da 60’ı aşkın mevlidin yazıldığı belirtilmektedir. Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-Necât ile Mela Huseynê Bateyî’nin Mewlûdu’n-Nebî adlı eserlerinin karşılaştırmaya konu edilmesinde, bu iki eserin yazıldıkları dillerdeki en bilinen ve en yaygın mevlidler olması önemli rol oynamaktadır. Süleyman Çelebi ve Mela Huseynê Bateyî’ye ait mevlidlerin biçim ve muhteva yönünden karşılaştırılması sonucunda, daha eski ve hacim bakımından daha geniş olan Vesîletü’n-Necât’ın, Nûr-ı Muhammedî’nin yaratılmasından Hz. Peygamber’in vefatına kadar olan geniş bir olay örgüsüne sahip olduğu anlaşılmaktadır. Vesîletü’n-Necât’ın, bu yönüyle Hz. Peygamber’in hayat safhalarından daha fazla unsuru konu edindiği tespit edilmektedir. Buna karşılık, Vesîletü’n-Necât’ta ele alınmayan bazı konulara Mela Huseynê Bateyî’nin Mewlûdu’n-Nebî’sinde değinildiği ve ortak işlenen bazı başlıkların da daha derinlikli ifâde edildiği görülmektedir. Belirtilen iki mevlidin şekil ve muhteva karşılaştırması üzerinde durulmuş olsa da, bunun gibi karşılaştırmaya konu olabilecek daha pek çok başlık bulunmaktadır. Osmanlı’daki Fetret döneminin hemen ardındaki dönemin ağır psikolojisiyle yazılmış Vesîletü’n-Necât ile Mewlûdu’n-Nebî’deki ahlakî nitelikli öğütler ile bunların didaktik yönlerinin de irdelenmesi faydalı olacaktır. Hz. Peygamber’in hayatını konu edinmeleri münasebetiyle birer siyer-i Nebi örneği olan bu mevlidlerin, kaynaklarına her ne kadar değinildiyse de bu konu daha derinlikli incelenmeye değer bir başlıktır. Edebî olmaları dışında aynı zamanda dinî birer metin de olan Süleyman Çelebi ve Bateyî mevlidlerinin değerlendirilmeyi bekleyen bir başka hususiyeti de ehl-i sünnet düşüncesini halk arasında benimsenmesine katkıları ve onları okuyan müminleri ̧ yabancı ve zararlı telakkilerden korumasıdır. Zira Süleyman Çelebi ve Bateyî mevlidlerindeki fikrî arka plan ehl-i sünnet telakkisine sıkı sıkıya bağlıdır.