Kara, Serdal

Kara, Serdal

Job Title

Doç. Dr.

Main Affiliation

Department of Turkish language and Literature / Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü

Status

Current Staff

Full item page

Scholarly Output

13

Articles

8

Citation Count

0

Supervised Theses

5 Scholarly Output Search Results

Now showing 1 - 10 of 13

Orhan Pamuk'un Veba Geceleri romanının söz varlığı
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2023) Kara, Serdal; Kara, Serdal
Dil, yazılı ve sözlü iletişimde insanlar için çok önemli bir yer tutar. Dil ile ilgili farklı aktarım şekilleri vardır. Bunlardan bir tanesi de romandır. Batılılaşmanın etkisiyle Türk edebiyatında da görülmeye başlanan roman türünde süreç içinde birçok başırılı yapıt verilmiştir. Nobel Edebiyat Ödülü kazanan ilk ve tek Türk yazar olan Orhan Pamuk 1952 yılında İstanbul'da doğmuştur. Türk edebiyatının ve romanının önde gelen isimlerinden olan Orhan Pamuk'un yazmış olduğu "Veba Geceleri" adlı romanı bu çalışmada söz varlığı bakımından incelenmiştir. Betimsel tarama yöntemi ve sözlükler desteğiyle incelenen Veba Geceleri kitabının söz varlığı tablolar yardımıyla değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı, Orhan Pamuk'un "Veba Geceleri" romanının söz varlığı açısından incelenmesidir. Kitabın söz varlığı açısından zengin olduğu, başka dillerden doğrudan veya çeviri yoluyla binlerce sözcüğün alındığı tespit edilmiştir. En sık kullanılan 100 sözcüğün kitabın üçte birini oluşturması, bağlaçların sık sık tekrar etmesi, 7.261 sözcüğün sadece bir kere kullanılması, iki ve üç farklı dile ait kök ve eklerin birleşmesi sonucu meydana gelen sözcüklerin varlığı, üç Türkçe sözcüğün birleşmesiyle meydana gelen sözcüklerin türetilmesi Veba Geceleri Romanında dikkat çeken hususlardır.
Süreyya Evren'in "Postmodern Bir Kız Sevdim" ve "Ur Lokantası" adlı romanlarının söz dizimsel incelemesi
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Kara, Serdal; Kara, Serdal
Bu çalışmamızda son dönem postmodern yazarlarımızdan Süreyya EVREN'in "Postmodern Bir Kız Sevdim ve Ur Lokantası" adlı romanları, söz dizimi açısından incelenmiştir. Araştırmanın temel amacı, bu romanlardan hareketle Türkçe söz diziminde cümlenin öğeleri, cümle çeşitleri ve kelime grupları ile ilgili özellikleri ortaya koymaktır. Araştırma, dil bilgisinin söz dizimi alanıyla ilgilidir. Çalışmamızda dil bilimcilerin söz dizimi ile ilgili araştırmaları temel çerçeve olarak alınmıştır. Farklı kaynaklar ve romandaki örnekler de göz önüne alınarak bir sınıflandırma yapılmıştır. Çalışma, son dönem postmodern Türk romanına ait örneklerden hareketle,söz dizimi ile ilgili tespitler ortaya koymayı amaçlayan metin merkezli bir çalışmadır. Postmodern çerçeve ve Türk edebiyatında postmodern gelişim evreleri de işlenmiştir. Söz dizimi ve dil açısından farklılık gösteren eserlerimizin incelemeleri hem modern hem de postmodern açıdan yorumlanmaya çalışılıp sunulmuştur. Çalışmamız üç ana başlıktan oluşmaktadır. Çalışmanın birinci başlığında kelime grupları ve bu grupların yapısı ile ilgili durumlar ortaya konmuş ve bu durumlar eserlerden seçilen örneklerle somutlaştırılmıştır. Çalışmamızın ikinci başlığında cümle çeşitleri genel özellikleriyle tanıtılmış ve eserlerden örneklendirilmiştir. Üçüncü ana başlıkta ise cümle ve cümle öğeleri ile ilgili belirlemeler yine eserlerden seçilen örnekler üzerinde gösterilmiştir. Son olarak da sonuç , ekler ve eserlerde yararlanılan kaynaklara yer verilmiştir.
İskender Pala'nın 'Katre-i Matem' romanının söz dizimi yönünden incelemesi
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Kara, Serdal; Kara, Serdal
İskender Pala'nın Katre-i Matem romanının söz dizimi incelenmesini kapsayan çalışmamız, giriş ve iki ana bölüm halinde düzenlendi. Giriş bölümünde çalışmamızın amacı, önemi ve yöntemi üzerinde duruldu. Cümle türlerini ve ögelerini kapsayan ilk bölüm ile kelime gruplarını oluşturan ikinci bölümde, ilgili alt başlıkların teorik altyapısı oluşturulurken araştırmacılarımızın yaklaşımları göz önünde bulunduruldu. Modern dil bilim anlayışından hareketle taradığımız eserimizde, çalışmaya ilişkin başlıklarımız -anlam ve biçim özelliklerinin bir arada ele alınması esasıyla- yapı bakımından incelenmiştir. Ayrıca her konuyla ilgili bilgiler verildikten sonra inceleme metnimizden seçilen temsili örneklerle konuların daha iyi anlaşılması sağlandı. Son olarak çalışmaya ilişkin bulgularımız sonuç bölümünde, yazara ve romana ilişkin bilgiler ekler bölümünde, yararlandığımız kaynaklar ise kaynakça bölümünde gösterildi. Yaptığımız inceleme sonucunda eserinden faydalandığımız İskender Pala'nın Katre-i Matem romanının söz dizimi bakımından zengin bir dil malzemesi sunduğunu görmekteyiz.
HAıÂ KİTÂB-I äANÂYİè-İ ÒAFİYYE
(2017) Kara, Serdal
Konusu altın, gümüş gibi madenler ile zümrüt, yakut gibi değerli taşların yapımı olan "HaõÀ KitÀb-ı äanÀyiè-i Òafiyye" adlı eserin yazarı ve yazılış tarihi belli değildir. Tek nüshasını tespit edebildiğimiz eser, on sekiz fasıldan oluşmaktadır. Değerli olmayan maddelerden değerli maden ve taşların elde edilmeye çalışıldığı eserde, elde edilen maden ve taşların gerçek olduğu iddia edilmektedir. Dolaysıyla konusu ve içeri itibariyle gerek bilim tarihi için gerekse de dönemin sanayi anlayışını göstermesi bakımından dikkate değer olan eser, içerdiği terimler yönüyle de Türkçenin bu alanla ilgili söz varlığını göstermesi bakımından ayrı bir değere sahiptir. Çalışmamızda ilk olarak eserle ilgili genel bilgiler verilmekte, daha sonra metnin başlıca dil özellikleri üzerinde durulmaktadır. Metnin çeviri yazıya aktarılması ve gramatikal dizinin oluşturulması ile ilgili yöntemler hakkında da bilgi verildikten sonra, çeviri yazının yapıldığı metin bölümü gelmekte ve çalışmamız gramatikal dizin ile tamamlanmaktadır
Fezâ’il-i Beytü’l-Mukaddes’te Yer Alan Bazı Halk İnançlarına Dair Söylemler
(2024) Kara, Serdal
Çalışmamız 17. yüzyılda Hıfzî tarafından kaleme alınan Fezâ’il-i Beytü’l-Mukaddes adlı eserde yer alan bazı halk inanışlarına dair söylemler üzerinedir. İncelemeye esas aldığımız Fezâ’il-i Beytü’l-Mukaddes’te yer alan halk inanışlarına dair söylemlerin din, kültür, coğrafya ve zamana bağlı olarak yeniden şekillendiği görülmektedir. Bu söylemlerden dünyanın şekli, duruşu ve mesafesine dair söylemlerin daha çok mitolojik unsurlar taşıdığı, ancak dünyanın sonuna dair söylemlerin dinsel olduğu görülebilmektedir. Pınar, ırmak, rüzgâr gibi dünya yaşamının vazgeçilmezi olan kaynakların oluşumları yarı mitolojik yarı dinsel yaklaşımla açıklanırken bazı kaynak suların beslenme şekli sadece dinsel söylemle açıklanmaktadır. Ayrıca bazı dinsel inançlardan dilsel söylemler geliştirilirken bazı nesnelerin tespit edilen zıt özelliklerinden de söylem geliştirilmektedir. Çalışmamızda ilk olarak Fezâ’il-i Beytü’l-Mukaddes hakkında kısa bir bilgi verilmekte daha sonra metinde tespit edilen halk inanışları ve bunlara dair yaklaşımlarımız yer almaktadır. Son olarak elde ettiğimiz bulguların değerlendirildiği Sonuç bölümüne yer verilmektedir.
Bilge Karasu'nun "Gece" Adlı Romanının söz dizimi yönünden incelenmesi
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Kara, Serdal; Kara, Serdal
Bilge Karasu' nun "Gece" adlı romanının söz dizimsel yönden incelendiği çalışmada, çıkış noktasını yapısalcılık temelinden alan, "üretici-dönüşümsel dilbilgisi" nin de şekillendirdiği bir söz dizimi anlayışı oluşturmuştur. Yargılı ve yargısız anlatımlar olarak bilinen cümle, cümle türleri, ögeleri ve kelime grupları çalışmaya ilişkin ana bölümleri oluşturmuştur. Bunun sonucunda ortaya çıkan cümle çeşitleri, cümle ögeleri ve kelime grupları yapı yönünden -metin odaklı- uygun ana ve alt başlıklara ayrılmış, inceleme metni üzerinden örneklendirilmiştir. Bilge Karasu' nun Türk Edebiyatındaki yerinin önemi, Türkçe üzerindeki hâkimiyeti, dili kullanma becerileri ve dil hassasiyetiyle de ilgilidir. Bu durum onun yapıtlarında önemli bir dilsel çalışma malzemesi yaratmaktadır. Dilsel çalışmaların en önemli malzemesinin yine dilin kendisi olduğunu düşündüğümüzde Bilge Karasu'nun Amerika'da "Pegasus" ödülünü alan "Gece" adlı romanı bu anlamda verimli bir inceleme ve çalışma metni sunmuştur.
İSKENDER PALA’NIN “KATRE-İ MATEM” ADLI ROMANINDA YAPILARINA GÖRE CÜMLELER
(e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 2022) Kara, Serdal; Yıldız, Sercan
Ülkemizde dil bilimi alanında yapılan çalışmalar incelendiğinde özellikle söz dizimi üzerine bazı tartışmaların olduğu görülmektedir. Son yıllarda söz dizimi üzerine yapılan çalışmalarda artış olmasına rağmen hâlâ birçok konunun kendi içerisinde tartışılıyor olması bu alanda çalışan araştırmacılarda kafa karışıklığına sebep olabilmektedir. Bu çalışmada, son dönem Türk edebiyatının en önemli roman yazarlarından olan İskender Pala’nın ‘‘Katre-i Matem’’ adlı romanı, modern dil bilim anlayışından hareketle yapılarına göre cümleler bakımından incelenmiştir. Bu çalışma ile hem İskender Pala’nın daha önce söz dizimi yönünden incelenmeyen ‘‘Katre-i Matem’’ adlı romanının incelenmesi hem de son yıllarda artan söz dizimi çalışmalarına katkı sağlanması amaçlanmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde, ülkemizde söz dizimi alanında çalışan araştırmacıların ‘‘cümlenin yapı bakımından sınıflandırılması’’na ilişkin yaklaşımları tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmacıların yaklaşımlarından hareketle ‘‘cümlenin yapı bakımından sınıflandırılması’’ üzerine ortak bir görüşün oluşamadığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada esas alınan ‘‘yapılarına göre sınıflandırma’’ modeli, inceleme metnimizden seçilen ve ilgili başlığı en doğru şekilde yansıtan, sayfa ve satır numaraları verilen örnek cümlelerle açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın sonuç bölümünde ise metinden hareketle cümleler yapılarına göre değerlendirilmiş olup “mi” soru edatıyla oluşturulan cümlelerin sınırlı sayıda kullanıldığı”, özne ve yüklem ortaklığına dayalı sıralı cümlelerin diğer sıralı cümlelere göre daha fazla tercih edildiği, basit cümlelerde kurallı cümlelerin devrik cümlelere göre daha fazla kullanıldığı gibi bilgilerin yer aldığı bulgular genel hatlarıyla değerlendirilmiştir.
TAMLAYAN AD DURUMU ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
(Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2018) Kara, Serdal
Çalışmamız, ad durumunun belirlenmesinde esas alınan kıstaslar temelinde tamlayan durumunun ad durumu olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği üzerinde durmaktadır. Çalışmamızda ilk olarak tamlayan durumunun ad durumu olarak kabul edilmemesinde etkili olan temel görüşler ortaya konulmuş ve bu görüşler ışığında tamlayan durumunun nasıl bir değerlendirmeye tabi tutulduğu gösterilmeye çalışılmıştır. Daha sonra ad durumu olarak kabul eden yaklaşımlar verilmiş ve bu yaklaşımlarda da esas alınan düşünceler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ancak gerek ad durumu olarak kabul etmeyen yaklaşımların gerekse de ad durumu olarak kabul eden görüşlerin kendi içinde de farklı yöntem ve bakış açılarının olduğu görülmektedir. Bütün bu farklı yöntem ve bakış açılarından hareketle Türkiye Türkçesinde ad durumunun belirlenmesinde temel alınabilecek görüş ve yöntemler üzerinde durulmuş ve tamlayan ad durumunun bu görüş ve yöntemler ışığında değerlendirilmesi yapılmıştır.
Tarihî Türk Yazı Dillerinde Alet İsimleri
(2024) Kara, Serdal; Kara, Serdal
Çalışmamızda Köktürkçeden Osmanlı Türkçesine kadar olan toplam doksan adet eserin dizin kısımları taranmıştır. Tarihî Türk yazı dilleri Köktürk, Eski Uygur, Karahanlı, Harezm, Altın Ordu, Kıpçak, Memlük Kıpçak, Çağatay, Eski Anadolu ve Osmanlı Türkçesi olarak dönemlere ayrıldı. Eserler taranmaya Köktürkçeden başlandı, Osmanlı Türkçesine kadar sürdürüldü. Kamus-ı Türkî adlı eserde yeni bir alet ismi tespit edilmedi, sadece önceki dönemlerde bulunan kelimelerin bu eserde kullanılıp kullanılmadığı incelendi. Alet isimleri aydınlatma aletleri, bağlama aletleri, bitkiler ile ilgili aletler, boyama aletleri, çocuk uyutma aletleri, delme aletleri, demirci aletleri, denizcilik aletleri, dikim aletleri, dinî merasim aletleri, hayvanlar ile ilgili aletler, işkence aletleri, kazma aletleri, kesme aletleri, kilitleme aletleri, kişisel bakım aletleri, marangoz aletleri, mutfak aletleri, müzik aletleri, oyun aletleri, ölçme aletleri, saklama aletleri, savaş aletleri, serinletme aletleri, tarım aletleri, taşıma aletleri, temizleme aletleri, tıbbî aletler, vurmadövme aletleri, yanıcı-yakıcı aletler, yansıtma aletleri, yapı aletleri ve yazma aletleri olmak üzere 33 farklı sınıfa ayrıldı. 1.297 adet alet ismi tespit edildi. Madde başı sözcüklerin dizini oluşturuldu. Eski Uygur Türkçesi ve Çağatay Türkçesi döneminde müzik aleti isimlerinin diğer dönemlere göre sayıca daha fazla olduğu sonucuna ulaşıldı. Karahanlı Türkçesi döneminde hayvanlar ile ilgili alet isimlerine diğer dönemlere nazaran daha çok ulaşıldı. Memlük-Kıpçak Türkçesi ve Çağatay Türkçesi döneminde denizcilik aleti isimlerinin diğer dönemlere göre daha fazla olduğu tespit edildi. Çalışmamızda yoğun bir şeklide dikim, mutfak, müzik, savaş aletlerine ve hayvanlar ile ilgili aletlere rastlandı. 156 adet dikim aleti, 230 adet mutfak aleti, 96 adet müzik aleti, 150 adet savaş aleti ve 119 adet hayvanlar ile ilgili alet tespit edildi. Buradan hareketle Türklerin giyim kuşam, yeme içme, müzik, hayvancılık ve savaş kültürünün hayli gelişmiş olduğu sonucuna ulaşılabilir.
RİSÂLE’-İ CÂME-ŞÛY-NÂME
(2015) Kara, Serdal
Farklı elbise ve kumaş türlerinden çeşitli lekeleri çıkarmayı konu edinen "Risâle'-i Câme-şûy-nâme", Arapçadan Türkçeye tercüme bir eserdir. Tek nüshasını tespit ettiğimiz eserin iki bâbdan oluştuğu belirtilmişse de, metin içinde bir bâb anlatılmaktadır. Klasik Osmanlı Türkçesi döneminde yazıldığını tahmin ettiğimiz eserin yazılış tarihi ya da mütercimi hakkında herhangi bir bilgi yer almamaktadır. Yazarı da belirtilmeyen eserin 2b sayfasında geçen manzum parçada kendisinden övgüyle bahsedilen ve çeşitli özellikleri verilen Ahmedî adı yer almaktadır. Ancak metne göre bunun kim olduğunu belirlemek çok da mümkün olmamaktadır. Konusu gereği kumaş, renk, bitki ve toprak adlarının yer aldığı eser terim ve söz varlığı açısından büyük öneme sahiptir. Ayrıca terimlerin anlamlarına gerek metin içinde gerekse de derkenarlarda yer verilmesiyle de eser ayrı bir değere sahiptir. Türk sanayi ve kültür tarihi açısından büyük öneme sahip olan metin, bu konuyla ilgili çalışma yapacak araştırmacılara da yardımcı olacağı kanısındayız. Çalışmamız giriş, dil özellikleri, metin, dizin ve sonuç bölümlerinden oluşmaktadır. Çalışmamızın giriş bölümünde ilk olarak eser hakkında genel bilgi verilmeye çalışıldı. Daha sonra metin çeviri yazıya aktarılırken ve metnin gramatikal dizini oluşturulurken izlenen yöntemlerle ilgili bilgi verildi. Yazım, ses ve yapı özelliklerinin verildiği dil özellikleri bölümünde ise metnin tam bir gramerini ortaya koymaktan çok, dil özelliklerini ortaya koyacak başlıca yazım, ses ve yapı özellikleri üzerinde duruldu. Çalışmanın çeviri yazısının yapıldığı metin bölümünden sonra, metinde geçen kelime ve tamlamaların anlamlandırılıp gramatikal dizininin oluşturulduğu dizin bölümüne yer verildi. Çalışmanın sonuç bölümünde ise yapılan bu çalışmalar sonrası elde edilen bulgular yer almaktadır.