İRANLILARIN KUDÜS-İ ŞERİF ZİYARETLERİ

Abstract

İranlılar, Kaçar Hanedanlığı döneminde (1795-1925) Osmanlı Devleti’nin parçası olan Kudüs’e (1517- 1917) sınırlı sayıda seyahatler gerçekleştirmişlerdir. Bu seyahatleri esnasında kaleme aldıkları eserler, Kudüs’ün kaderinin değiştiği döneme denk gelmektedir. Hacı Ali Han İtimadussaltana, Sultan Murat Hisamüssaltana, Mehdi Guli Han Muhbirussaltana, Muhammet Fâtımî, Celâleddin Azimâbâdî, Fahreddîn Cezâirî gibi bürokrat ve sivillerin Mekke’ye yolculukları sırasında gezip gördükleri Kudüs’e, mukaddes mekânlarına, o günkü sosyopolitik duruma dair yorumlarını ihtiva eden bu hatıratlar eski ve yeni Kudüs’ün tarihî kimliğine işaret eder. Hatıratlarında Kudüs’ün İran tarihindeki yeri ve önemine dikkat çeken İranlılar, aynı zamanda Kudüs’ün yapısal ve mimari özelliklerine, coğrafi ve fiziki yönlerine, halkın örf ve âdetlerine, buradaki azınlıkların durumuna dair dikkat çekici noktalara değinmektedirler. Makale, bu seyahatnamelerdeki Kudüs ziyaretlerine dair bir değerlendirmedir.The Iranians in Qacar Dynasty (1795-1925) performed limited number of travels to Al-Quds (1517-1917) which was a part of the Ottoman Empire. The works which they wrote during these travels correspond to a period that changed the destiny of Al-Quds. These reminiscences containing on Al-Quds, holy places, the socio- political situation of the time that bureaucrats and civillians such as Hacı Ali Khan İtimadussaltana, Sultan Murat Hisamüssaltana, Mehdi Guli Han Muhbirussaltana, Muhammet Fâtımî , Celâleddin Azimâbâdî, Fahreddîn Cezâirî saw during a trip to Mecca, point to the historical identity of the old and new Al-Quds. In the reminiscences, Iranians who draw attention to the importance of Al-Quds in the history of Iran, at the same time, provide information on structural and architectural characteristics, the geographical and physical aspects of Al-Quds, the customs and traditions of the people, and the status of minorities there. In the article, an evaluation will be made on the visitings of Al-Quds in those reminiscences.