Yüksek Katılımlı İnsan Kaynakları Uygulamaları ve Kurumsal İkili Yeteneklilik Üzerindeki Etkileri: Türkiye'deki Uluslararası Kuruluşların Alan Araştırması

Abstract

Karmaşık insan ortamlarında faaliyet gösteren kâr amacı gütmeyen kuruluşların karşılaştığı artan zorluklara yanıt olarak, bu çalışma, yüksek düzeyde bağlı İK uygulamalarının, özellikle sürekli iyileştirme, inovasyon ve değişkenlere uyumu dengeleme becerilerinde, organizasyonel beceriyi artırmada oynadığı rolü analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışma, bu uygulamaların çalışan davranışlarını ve örgütsel performans dinamiklerini nasıl etkilediğini açıklamak için teorik bir temel olarak Yetenek-Motivasyon-Fırsat (AMO) modeline ve kaynak teorisine dayanmaktadır.Çalışma, Türkiye'de faaliyet gösteren bir dizi kâr amacı gütmeyen kuruluşun idari personeline yönelik kendi kendine doldurulmuş bir elektronik anket kullanılarak nicel bir metodolojiye dayanmış ve katılımcı sayısı çeşitli fonksiyonel düzeylerden 224 çalışana ulaşmıştır. Çalışma aracı, önceki literatürde daha önce doğrulanmış ve kanıtlanmış ölçümlere dayalı olarak tasarlanmış ve veriler yapısal eşitlik modellemesi (PLS-SEM) kullanılarak analiz edilmiştirAmaç, İK uygulamalarını üç gruba ayırdıktan sonra doğrudan ilişkileri test etmektir: yetenek artırıcı, motivasyon artırıcı ve fırsat artırıcı ve iki örgütsel beceri biçimi arasında: sömürücü ve keşfedici.Sonuçlar, fırsat artırıcı uygulamaların el becerisinin her iki yönü üzerinde de en büyük etkiye sahip olduğunu, diğer uygulamaların ise karışık etkiler gösterdiğini gösterdi. Bu bulgular, kâr amacı gütmeyen kuruluşların yenilenirken ve genişlerken operasyonel verimliliği korumalarını sağlayan temel girdiler olarak çalışan katılımını genişletmenin ve işbirlikçi ve esnek bir çalışma ortamını teşvik etmenin kritik önemini vurgulamaktadır.Bilimsel olarak çalışma, önceki çalışmalarda sıklıkla göz ardı edilen kâr amacı gütmeyen sektöre odaklanarak ve bireysel düzeyde İK uygulamalarının analizine dayanarak, örgütsel yetenek literatüründeki önemli bir araştırma boşluğunu doldurmaktadır. Çalışma ayrıca, kâr amacı gütmeyen çalışmaların doğasına uygun stratejik İK uygulamalarını benimseyerek organizasyonel uyumu ve sürdürülebilirliği teşvik etmede karar vericilere ve yöneticilere fayda sağlayabilecek pratik öneriler sunmaktadır. Anahtar Kelimeler: Yüksek Katılımlı İnsan Kaynakları Uygulamaları, Örgütsel Yeterlilik, Uluslararası Örgütler, Türkiye.In response to the growing challenges faced by non-profit organizations (NPOs) operating in complex humanitarian contexts, this study explores how high-involvement human resource management (HIHRM) practices contribute—particularly through organizational ambidexterity—to enhancing the capacity to balance continuous improvement with innovation and adaptability. The research draws on the Ability-Motivation-Opportunity (AMO) framework and the Resource-Based View (RBV) to assess the strategic role of HR practices that enhance employees' skills, motivation, and participatory opportunities .A quantitative, cross-sectional approach was employed in the study, based on a self-administered online survey targeting administrative staff in multiple non-profit organizations in Türkiye. A total of 224 participants completed the survey, which was developed using validated instruments adapted from previous scholarly work. Structural Equation Modeling using the PLS-SEM technique was applied to examine the direct relationships between HR practices and the two dimensions of organizational ambidexterity: exploitation and exploration . The results reveal that not all HR practices contribute equally to ambidextrous outcomes. Opportunity-enhancing practices emerged as the most effective in both forms of ambidexterity, while ability- and motivation-enhancing practices showed differentiated effects. These findings highlight the critical role of employee empowerment, engagement, and flexibility in enabling non-profit organizations to simultaneously maintain operational efficiency and foster innovation. From a theoretical perspective, the study fills significant gaps in ambidexterity research by focusing on the often-overlooked non-profit sector and by analyzing micro-level HR practices rather than solely organizational-level strategies. The findings offer practical implications for HR managers, organizational leaders, and policymakers seeking to promote adaptability, sustainability, and innovation in non-profit environments. Keywords: High-involvement HR practices, organizational ambidexterity, international organizations, Türkiye.