Demir, Yunus2023-01-052023-01-052019https://hdl.handle.net/20.500.12514/3264Fehmî Beg (1910-1969) li gundê Pêçarê ya bi ser navçeya Liceyê hatiye dinê û diwana xwe ya bi navê Meġmûru‟d-Dewawîn di Adara sala 1956an de qedandiye. Şair ku di helbestên xwe de mexlesa Namî bi kar aniye, di dîwana xwe de hemî rêçikên edebiyata klasîk sepandine. Wî edebiyatên Kurdî, Osmanî, Îranî û Erebî baş şopandine û em dîwanê rastî bondora hin şairên van edebiyatana tên. Asta helbesta Namî di nav edebiyata Kurdî ya klasîk de ji aliyê hunerî û edebî ve xwedî cîgehekî mustesna ye. Di dîwanê de bi teşeyên nezmê ên xezel, qesîde, mesnewî, murebbe„, muxemmes, texmîs, museddes û musemmen helbest hatine nivîsîn, lê bi piranî -ji sê paran du par- cûreyê xezelê hatiye tercîhkirin. Herwiha bi cûreyên edebî ên wek munacat, ne„et, mersiye û medhiyeyê helbest hatine ristin. Dîwana Namî ji aliyê hunerên edebî ve têra xwe dewlemend e, lewra Namî hema bêje hemî hunerên edebî di helbesta xwe de cerinbandine. Ev jî tê wê wateyê ku şair, ji aliyê şeklî û naverokî ve edeba klasîk baş şopandiye û xwendiye. Meġmûru‟d-Dewawîn bi her awayî dîwaneke muretteb e ku herfên qafiyeyê li gor rêza alfatîk hatiye çêkirin. Şair ji bilî îstisnayan bi awayekî tekûz wezna erûzê pêk aniye. Dîwan xwedî zimanekî giran lê ewçend dewlemend e. Ev xebata me ji destpêkek û çar beşan pêk tê. Di beşa destpêkê qala çavkaniyên sereke û rêbaza bo xebatê şopandin hat kirin; di beşa yekê de em li ser jiyana şair û serdema ku şair tê de jiyayî sekinîn; di beşa duduyan de zimanê dîwanê û kesayeta edebî ya şair hat şîrovekirin; di beşa sisêyan de vekolîna dîwanê ya ji aliyê ruxsarî ve hat kirin; di beşa çaran de jî metnê dîwanê yê transkrîbekirî hat dayin.Lice‟ye bağlı Peçar (Güldiken) köyünde doğan Fehmî Beg (1910-1969) Meġmûru‟d-Dewawîn adlı divanını Mart 1956‟da tamamladı. Şiirlerinde Namî mahlasını kullanan şair, divanını tamamıyla klasik edebiyatın unsur ve kurallarına göre tertip etmiştir. Kürt, Osmanlı, İran ve Arap edebiyatlarını yakından takip etmiş şairin divanında bu edebiyatların etkilerine rastlayabiliyoruz. Namî‟nin divanı sanatsal ve estetik-edebi seviye açısından klasik Kürt edebiyatı içinde müstesna bir yere sahip. Divanda gazel, kaside, mesnevi, murabba, muhammes, tahmis, museddes ve müsemmen gibi edebi türlerle şiirler yazılmış, fakat daha çok gazel tarzı tercih edilmiş. Ayrıca nazım türlerinden münacat, naat, medhiye ve mersiye ile yazılmış şiirler bulunmaktadır. Namî‟nin divanı edebi sanatlar açısından oldukça zengin, hemen hemen bütün edebi sanatları şiirinde kullandığını müşahade edebiliyoruz. Bu da şairin klasik edebiyatını şekilsel ve içerik bakımından iyi takip ettiğini gösteriyor. Meġmûru‟d-Dewawîn qafiye harfleri alfabetik sıraya göre dizilmiş her açıdan müretteb bir divandır. Şair divandaki aruz vezinlerini istisnalar dışında sorunsuz uygulamıştır. Divan, zengin fakat nispeten ağır bir sözcük dağarcığına sahip. Çalışmamız bir giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde başlıca kaynaklar ve çalışmada izlenen yöntem konusu açıklandı; birinci bölümde şairin hayatı ve yaşadığı dönem üzerinde duruldu; ikinci bölümde divanın dili ve şairin edebi kişiliği yorumlandı; üçüncü bölüm divanın şekilsel açıdan incelenmesine tahsis edildi; dördüncü bölümde ise divanın transkripsiyonlu hali verildi.Fehmî Beg (1910-1969), who was born in village of Peçar (Güldiken) in Lice, had completed his divan which is called Meġmuru‟d-Dewawîn in March of 1956. Poet, who used his pen name as Namî, absolutely arranged his divan according to elements and rules of classical literature. Poet had been a close follower of Kurdish, Ottoman, Persian and Arabic literatures, therefore we might find traces of impressions of these literatures in poet‟s divan. Namî‟s divan is in steeped in classical Kurdish literature in terms of artistic and esthetic-literary degree. In divan, poetries was composed as gazel, qaside, mesnewi, murabba, mukhammes, takhmis, museddes and musemmen, but gazal was more preferred. There are poetries which are composed as munacat, naat, medhiye and mersiye (elegy). Namî‟s divan is rich with literary arts, so we may observe that he had used all sorts of literary arts in his studies, and it also demonstrates that the poet was a close follower of classical literature with regards to form and content. Meġmuru‟d-Dewawîn is well-arranged in terms of rhyme sceme. The poet smoothly implemented the aruz meter out of exceptions. Divan has rich but heavy vocabulary at the same time. Our study consists of an introduction and four chapters. Main references and the method which was applied are explained in the introduction. In the first chapter, it was mentioned about poet‟s life and the period when he lived. Divan‟s language and poet‟s literary personality are interpretted in the second chapter. Third chapter was allocated to formal examination of divan and transcript of the divan is available in the fourth chapter.kuCC0 1.0 Universalinfo:eu-repo/semantics/openAccesshttp://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/Fehmî Begê Pêçarî, Namî, dîwan, edebiyata klasîk, vekolînFehmî Begê Peçarî, Namî, divan, klasik edebiyat, incelemeFehmî Beg Peçarî, Namî, divan, classical literature, analysisMaster Thesis