Browsing by Author "Akalan, Ali Osman"

Now showing 1 - 1 of 1

ANADOLU’DA YAŞAYAN KARAKEÇİLİ YÖRÜKLERİNİN İDARİ VE SOSYAL DURUMLARI
(Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2022) Akalan, Ali Osman
Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında önemli bir role sahip olan Karakeçililer, XI. yüzyıldan itibaren varlıklarını önemli bir şekilde hissettirirler. Türkler tarih boyunca coğrafyanın ortaya koydukları şartlar neticesinde genellikle konar-göçer topluluklar halinde hayatlarını sürdürmüşlerdir. Oğuzların Anadolu’ya göçleri Moğolların baskı sonucu gerçekleşmiştir. Karakeçili ismi kara sıfatıyla keçi isminden ortaya çıkan bir isimdir. Kaynakları incelediğimizde tarihte bu gibi sıfat ve isimlerden meydana gelen birçok Türkmen aşireti ortaya çıktığı gibi, aynı şekilde hayvan isimlerinden ve sıfatlardan meydana gelen Akkoyunlu ve Karakoyunlu gibi devlet isimleri de meydana çıkmıştır. Karakeçili aşiretinin Anadolu’ya gelişlerinde izledikleri göç yolları konusunda farklı tezler vardır. Bunlardan ilkine göre, kalabalık ve büyük bir aşiret olan Karakeçililer; mensubu oldukları Kayı boyunun diğer bazı oymakları ile beraber Moğolların baskısı ve saldırıları sebebiyle, reisleri olan Ertuğrul Bey’in idaresinde, Horasan-Azerbaycan-Ahlat güzergâhını takip ederek Anadolu’ya gelmişlerdir. Özellikle Kırıkkale, Antalya, Eskişehir, Ankara, Balıkesir, Kütahya, Konya, Kastamonu, Aydın, Adapazarı, Bilecik, Bursa, Çorum ve Urfa gibi Anadolu’nun birçok yerinde Kayı Boyuna mensup aşiretlerin izlerine rastlamak mümkündür. Fakat Orta Anadolu’da kuşkusuz büyük bir yoğunlukta Kırıkkale’de meskûn olmuşlardır. Urfa Karakeçilileri diye bilinen ancak, idarî birimlerin zamanla değişmesi veya göç ya da iskânlar sebebiyle farklı sancaklara bağlanan Karakeçililer genellikle, Siverek, Viranşehir ve Beriyye hattında yaşamışlardır. Urfa-Siverek ve Suruç Karakeçililerinin varlıkları XV. ve XVI. yüzyıldan beri bilinmektedir. Urfa Karakeçilileri ile Bingöl’ün Simsor Karakeçilileri doğu Anadolu Zaza Türk aşireti grupları içinde yer almaktadırlar. Osmanlı Devletinin kurulması ile birlikte iskân faaliyetleri ve devletin baskısı sonucu oluşan yeni yerleşik yaşam tarzı konar-göçerlerin aleyhinde bir sonuç ortaya çıkarmıştır. Konar-göçer Türkmen aşiretlerinin yaşam tarzlarına ve sosyal yapılarına aykırı bir sonucu doğuran bu yeni düzene rağmen Oğuzlar arasında konar-göçer yaşam tarzını Osmanlı toprakları üzerinde devam ettiren Türk toplulukları “Yörük” adlı ile anılmışlardır. Bu isme ilk defa Osmanlı Devleti'nin resmi vesikalarında rastlanılmaktadır. Oğuzların Bozoklardan Günhan koluna bağlı “Kayı” boyuna mensup Karakeçili aşireti kaynaklarda genellikle Türkmen adı ile geçmesine rağmen “Yörük” adı ile anılmışlardır. İç Anadolu ve Batı Anadolu bölgelerinde Karakeçililer “Yörük” adı ile anılırken Doğu Anadolu bölgesindeki Karakeçililer Türkmen ve Ekrad adı ile anılmaktadırlar. Bu ayrım etnik farklılıkları çağrıştırsa da aslında, bu toplulukların idari ve sosyal açıdan farklılıklarına dikkat çekmektedir. Konunun derinine inerek incelediğimiz de Selçuklu Devletinden bu yana Türkmen isminin Kızıl ırmağın doğu-güney ve batı bölgelerine göre farklı isimler ile sınıflandırıldığını görmekteyiz. Buna göre Kızıl ırmağın doğu ve güney bölgelerinde yaşayan konar-göçerler "Türkmen", ırmağın batısında ve Rumeli de yaşayan konar-göçerler ise “Yörük” ismi ile anılmıştır. Günümüzde ise kültür faaliyetlerinin artması ile hala Karakeçili Aşireti ismi ve kültürü devam ettirilmektedir. Kırıkkale'nin Karakeçili ilçesinde, ilk olarak 1995 yılında başlayan “Karakeçili Uluslararası Kültür Şenliği” yapılmaktadır. Bu kültür şenliği, bugün uluslararası bir nitelik kazanmıştır. Geleneksel hale getirilerek, her Eylül ayının son haftasında üç gün yapılan bu şenliklere Türkiye Cumhuriyeti'nin ve Türk dünyasının birçok yerinden Karakeçili aşireti mensupları katılım sağlamaktadır.