Şer'iyye sicillerine göre Mardinli kadınların hukuki ve sosyo-ekonomik durumu (1841-1894)

Abstract

Bu çalıGmada Devlet ArGivleri BaGkanlığı Osmanlı ArGivi (BOA)"nde MeGihat ger"iyye Sicili Defterleri (MgH.SSC.d) fonunda bulunan 6864, 6920, 6916, 6913, 6874 numaralı XIX. yüzyıla ait Mardin Ger"iyye sicillerikaynak olarak kullanılmak suretiyle XIX. yüzyılda Mardin kadınının sosyal ve ekonomik hayat içerisindeki genel profilini çizmeyiamaçlamıGtır. Kadınların aile içindeki rolleri, sosyal, ekonomik ve hukuk alanlarındaki hakları ve bunları ne oranda kullanabildikleri değerlendirilmiG, bu bağlamda kadınlar; aile, evlilik, niGan, nikah, mehir, çok eGlilik, boGanma, nafaka, miras, vesayet baGlıkları ile incelenmiGtir. Mardin kadınının sosyal ve ekonomik yönü ise; mülk alım-satımı, mülk anlaGmazlığı, alacak-verecek, vakıf, vekâlet, Gahitlik, katl-yaralama, zina-tecavüz, gasp gibi baGlıklarda değerlendirmeye tabi tutulmuGtur. Bu aGamada Mardin"de Müslüman ve gayrimüslim kadınlar arası komGuluk iliGkileri ve gayrimüslim kadınların ihtida etmesi hususu üzerinde de durulmuGtur. Sonuç olarak; Ger"î mahkeme kayıtları, kadınların birbirinden farklı konularda mahkemeye baGvurup davalı veya davacı statüsünde irade beyanında bulunduklarını göstermiGtir. XIX. yüzyıl Mardin kadını; din ve devletin kendisine tanıdığı haklarınfarkındadır ve bu hakları ihtiyaç duyduğunda ya da bir problem ile karGılaGtığındakullanmaktan geri durmamıGtır. Kadınlar bazı durumlarda resmî iG ve iGlemlerini bizzat kendi iradeleriyle temsil ederek bazı durumlarda ise vekil tayin ederek halletmiGlerdir. Kadınlarla ilgili bilgi edinmeye çalıGtığımız Mardin ger"iyyeSicilleri; XIX. yüzyıl Mardin Gehrinin sosyal, ekonomik, hukuki yönleri ile birlikte diğer Gehirlerde yaGayan Osmanlı kadınlarına dair de bir izlenim oluGturmuGtur.

In this study, by using Mardin Shari"a Registers numbered 6864, 6920, 6916, 6913, and 6874 as the main source, it is aimed to draw the general profile of Mardin women in the social and economic life of the 19th century. The roles of women in the family, their rights in social, economic and legal fields and to what extent they can use them are evaluated. In this context women are examined under the titles like family, marriage, engagement, wedding, bride wealth, polygamy, divorce, alimony, heritage and tutelage. And the social and economic sides of women in Mardin is evaluated with the titles like buying-selling property, property dispute, credit-debit, endowment, proxy, witnessing, killing-wounding, adultery-rape and extortion. At this stage, the neighborhood relations between Muslim and non-Muslim women in Mardin and the conversion of non-Muslim women are also emphasized. As a result; shari'hi court records show that women applied to the court on different issues and made a declaration of will with the status of defendant or plaintiff. 19th century Mardin woman was aware of the rights that religion and the state gave her and she did not hesitate to use these rights when needed or faced with a problem. In some cases, women took care of their official business andtransactions by representing them of their own free will, and in other cases, by appointing a representative. Mardin Shari"a Registers from which we try to get information about women; together with the social, economic and legal aspects of the city of Mardin in 19th century, created an impression on the Ottoman women living in other cities as well.