BARSAWMO-NARSAY İŞBİRLİĞİ VE NUSAYBIN AKADEMİSİ'NİN İKNCİ KURULUŞU (MS. 489)

Abstract

Miladi IV. yüzyılın ilk çeyreğinde Nusaybin’in yerlisi Aziz Yakub tarafından kurulan Nusaybin teoloji okulu, ilk kuruluşundan itibaren başta Aziz Efraim olmak üzere seçkin din adamlarının yetiştiği bir eğitim kurumu olarak doğunun cazibe merkezi olmuştur. Bu okulun kaderi, üzerinde kurulduğu kentin Sasani-Bizans savaşlarında bir anlaşmazlık bölgesi olmasından olumsuz etkilendi. Okul, kuruluşunun üzerinden çok geçmeden Nusaybin’in 363 yılında Sasanilere terk edilmesi sonrasında kapatıldı ve okulun eğitim kadrosu tüm şehir halkıyla birlikte Edessa (Urfa)’ya göçmek zorunda kaldı. Okulun ikinci kuruluşu ise, 489 yılında Narsay-Barsawmo işbirliği neticesinde gerçekleşti. Bizans imparatoru Zeno’nun diyofizit öğretiyi (Nasturilik) yaydığı gerekçesiyle Edessa Okulu’nu kapatması sonrasında Narsay, Nusaybin’de kader arkadaşı Barsawmo’nun teşvikiyle bir asrı aşkın süredir kapalı olan Nusaybin Okulu’nu yeniden kurmaya ikna oldu. Narsay, dönemin Sasani hükümdarlarının güven ve desteğini kazanmış olan Barsawmo’nun da yardımıyla yeniden kurulan okulun başına geçerek Nasturi geleneğin İran üzerinden Orta Asya’ya yayılmasında etkin rol oynadı. Bu ikinci kuruluş aşamasında önemli bir fark vardı: Akademide bu dönemde sadece dini ilimler değil sosyal ve pozitif ilimler de icra edilerek tıp, hukuk, astronomi, mantık felsefe, müzik, dilbilgisi gibi alanlarda ünü dünyaya yayılmış kişiler yetişti. Böylece, Nusaybin Akademisi günümüz ilim dünyasının ulaştığı seviye bağlamında önemli katkılar sağladı. Bu makalede Nusaybin Akademisi’nin ikinci kuruluş süreci çerçevesinde gerçekleşen ilmi gelişmeler konu edilecektir.