MÜZE OLARAK İŞLEVLENDİRİLEN ANITSAL YAPILARIN TRABZON KIZLAR MANASTIRI ÖRNEĞİ ÜZERİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Anıtsal yapılar, var olduğu yıldan itibaren bölgenin kültürü, mimarisi, yaşayış biçimi gibi birçok bilgiyi barındıran önemli kültür varlıklarıdır. Zaman içerisinde kullanıcı profilinde meydana gelen değişiklikler sonucu, bu yapılar aynı işlevle korunarak restore edilebildiği gibi tamamen bakımsız kalarak yıkılabilmekte veya dönemine ayak uydurabilmeleri adına yeniden işlevlendirlebilmektedir. Çalışmanın amacı, tarihî yapıların yeniden işlevlendirilmesinde sıklıkla tercih edilen bir kullanım türü olan müze işlevi üzerine değerlendirme yaparak 2021 yılı içerisinde açılışı gerçekleşen Trabzon Kızlar Manastırı'nın dönüşümündeki olumlu ve olumsuz yaklaşımları belirlemektir. Bu bağlamda, çalışmanın yöntemi iki aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada, veri toplama yöntemi sonucu mevcut literatür taranarak ve arşiv kayıtları incelenerek çalışmada kullanılacak bilgiler elde edilmiş ve sonrasında çalışma alanında yerinde incelemeler yapılarak güncel durum kayıt altına alınmıştır. İkinci aşamada ise yapının müze olarak yeniden işlevlendirilmesi mekânsal/işlevsel, çevresel, sosyokültürel ve ekonomik açıdan değerlendirilmiştir. Çalışmanın bulgularında ise manastır yapısının, dönüşüm sürecine ait olumlu ve olumsuz yaklaşımlara yer verilmiştir. Çalışmada, anıtsal yapılarda, çevre ile ilişkili ve uyumlu bir yeni işlevin seçilmesi, devamlılığı olan bir koruma yaklaşımın gerçekleşmesine ve bölgenin kültür turizmine katkıda bulunacağı sonucuna varılmıştır.

Monuments are important assets that contain a lot of information about the culture, architecture, way of life of a given region. The gradual shift in their user profile over time means that they either survive and maintain their function through restoration, maintaining, or that they get demolished to keep up with the times. This study aims to evaluate the function of museums (a common means of repurposing historical buildings). For context, we will focus on the Kizlar Monastery in Trabzon, Turkey, which opened in 2021, and its particular pros and cons. There are two stages. During stage one, we collated data by investigating scholarly literature and examining archival records. We also analysed the monastery’s present conditio by conducting on-site surveys of it. During stage two, we probed how it has been repurposed as a museum, by looking at it from spatial/functional, environmental, sociocultural, and economic points of view. Our findings reveal both the pros and cons of thee transformation process. We concluded that it needs to be given a second function that ties it better into its environs and with other (national) monuments so as to better reinforce its conservation as well as give it a sense of continuity for cultural tourism within the region.