Molla Gürânî ve El-Kevserü’l-Cârî Adlı Eserinde Hadis Şerh Metodu

Abstract

Molla Gürânî’nin tam adı, Şemsuddin Ahmed b. İsmail b. Osman b. Muhammed el-Gürânî’dir. (ö. 893/1488). Gürânî’nin kendisinden nakledildiğine göre o, Diyarbakır yakınlarında bulunan Hiler köyünde doğmuştur. Gürânî, İslâm âleminin çeşitli yerlerinde ilmi araştırmalarda bulunmuş ve o zaman için ulaşabildiği kadarıyla İslâm âleminin önde gelen pek çok âliminden ders almıştır. Daha sonra Anadolu’ya geçmiş, Fatih Sultan Mehmed’e (ö. 886/1481) hocalık yapmış, İstanbul’un fethinde etkin rol almış ve ardından İstanbul’da ilimle meşgul olmuştur. Bununla beraber o, çeşitli idari görevlerde de bulunmuştur. Gürânî, çeşitli ilim dallarında çok sayıda ilmi eser yazmıştır. O, İslâm dininin temel iki kaynağı olan Kur’ân-ı Kerim ile Hz. Muhammed’in (s.a.v.) sünnetine son derece önem vermiş ve onların üzerinde çalışmalarda bulunmuştur. O, önce “Ğâyetü’l-Emânî fî Tefsîri’l-Kelâmi’r-Rabbânî” adlı bir tefsir yazmıştır. Onun, daha sonra Buhârî’nin “el-Câmiu’s-Sahih” adlı hadis kitabı üzerine yazmış olduğu “el-Kevserü’l-Cârî ilâ Riyâdi Ehâdîsi’l-Buhârî” adlı eseri, hadis alanında önemli bir yere sahip bulunmaktadır. Gürânî, hadis icazetini İbn Hacer el-Askalânî’den (ö. 852/1448) almıştır. O, bu kitabında hocası İbn Hacer’i tenkit etmiştir. Gürânî’nin tenkit ettiği diğer bir hadisçi de Buhârî’nin diğer bir şarihi olan Kirmânî’dir (ö. 787/1384). O, bu eserinde el-Câmiu’s-Sahih’i çeşitli yönlerden şerh etmiştir. Biz bu makalemizde, onun şerh ettiği hadislerden bazı örnekler ele alarak incelemeye çalışacağız. Ele aldığımız bu hadis örneklerini, Buhârî’nin diğer şerhlerini de göz önünde bulundurarak yorumlamaya çalışacağız.

The full name of Molla Gurani is Shamsuddin Ahmad b. Ismail b. Osman b. Muhammad al-Guranî (d. 893/1488). Based on Guranî’s own words, he was born in Hillier village near to Diyarbakır. Guranî made scientific research in various parts of the Islamic world and at that time received lessons from many leading Islamic scholars of the Islamic world. Later he passed Anatolia and started to teach Fatih Sultan Mehmed. He took an active role in the conquest of Istanbul where he later engaged in science. However, he was also involved in various administrative tasks. Gurani has written a large number of scientific works in various branches of science. There are two sources of the religion of Islam, the Quran, and the Holy Muhammed’s sunnah. He gave great importance and worked on them. At first he wrote a commentary that it is called “Ğâyetü’l-Emânî fî Tefsîri’l-Kelâmi’r-Rabbânî.” After that his masterpiece “el-Kevserü’l-Cârî ilâ Riyâdi Ehâdîsi’l-Buhârî” has an important place in the field of hadith. Guranî received his hadith ijazah from Ibn Hajar al-Ascalanî (d. 852/1448). He criticized his teacher, Ibn Hajar, in this book. Another hadith criticized by Guranî is Kirmanî, who is another commentator of Bukhari (d. 787/1384). He has commented in this book “el-Câmiu’s-Sahih” from various aspects. In this article, some examples from the hadiths that he describes are examined, and also the examples of these hadiths will be interpreted and taken into account, considering other interpretations of Bukhari.