Arap Baharı sürecinde insan hakları bağlamında Türkiye'nin Suriye politikası (2011-2019)

Abstract

Otoriter rejimler, 2010 yılının sonlarında Ortadoğu'da başlayan sokak hareketlerini şiddet yoluyla bastırmak istemiştir. Bu durum başta Suriye olmak üzere birçok Ortadoğu ülkesinde başlayan sokak hareketlerinin büyüyerek iç çatışmalara dönüşmesine sebep olmuştur. Olaylardan etkilenen en önemli kesim şüphesiz sivil halk olmuştur. Suriye'de binlerce insan hayatını kaybederken milyonlarcası ülke içi ve dışında yer değiştirmek zorunda kalmıştır. Bu olaylar incelenirken genelde güvenlik, ekonomi ve siyasi odaklı çalışmalar yapılırken insan hakları odaklı yaklaşımların eksik kaldığı görülmüştür. Bu çalışmada Arap Baharının başladığı 2011 yılından 2019 yılına kadar geçen süreçte Türkiye'nin Suriye politikası insan hakları bağlamında incelenmiştir. Uluslararası kamuoyunun Suriyede yaşanan insani krizlere olan yaklaşımı, Koruma Sorumluluğu (Resposibility to Protect) kavramsal çerçevesi bağlamında ele alınmıştır. Bu noktada küresel güçlerin pasif kaldığı ve söylemden öteye geçmedikleri görülmüştür. Darfur Krizi, Libya müdahalesi gibi somut olaylar incelenerek küresel güçlerin insani anlamda sorumluluk üstlenmedikleri hatta insani krizlerden sorumlu oldukları anlaşılmıştır. Buna karşılık Türkiye'nin insan hakları bağlamında yaptığı çalışmalar, dış politika kararları, insani politikaları, yaşanan krizler karşısında hazırlanan mevzuatlar ve uluslararası alanda ortaya koyduğu tavır neticesinde önemli bir rol üstlendiği görülmüştür. Türkiye, izlediği Suriye politikasının yalnızca ekonomik, siyasi ve güvenlik kapsamında değil, özellikle insan hakları merkezli olduğunu somut örneklerle ortaya koymuştur. Türkiye, insan hakları kapsamında uluslararası alanda örnek bir tavır sergileyerek rol model olmak için önemli bir vizyon üstlenmiştir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Makalelerden, tezlerden ve yaşanan olaylardan yola çıkılarak izlenimler, fikirler ve görüşlerden yararlanılmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden İçerik ve Vaka Analizi metotlarından yararlanılmıştır.

Authoritarian regimes wanted to suppress street demonstrations that started in the Middle East in late 2010 by violence. This situation caused the street demonstrations that started in many Middle Eastern countries, (especially in Syria) increasingly turned into internal conflicts. Undoubtedly, the most important group affected by the events was the civilian population. While thousands of people lost their lives in Syria, millions of people had to change their places inside and outside the country. While examining these events; while working on security, economic and politics; It has been noticed that human rights oriented approaches are not sufficient. In this study, where the Arab Spring began, in the period from 2011 until 2019, Turkey has been examined in the context of human rights in Syria. The world public opinion's approach to humanitarian crises in Syria has been adressed in the context of the concept of 'Responsibility to Protect'. At this point, it was seen that global powers remained passive and didn't go beyond discourse. By examining concrete crises such as Darfur Crisis and Libya intervention, it is understood that global powers do not assume humanitarian responsibilities or even are responsible for humanitarian crises. Whereas in Turkey; It has been observed that it plays an important role as a result of its efforts in the context of human rights, foreign policy decisions, humanitarian policies, legislations prepared in the face of crises and international attitudes. Turkey's Syria policy has been demonstrated through many concrete examples that it should not be considered within the scope of its security and national interests and that it pursues a human rights oriented policy. Turkey, the scope of human rights, has assumed an important vision in order to be a role model by demonstrating exemplary attitude in the international arena. In this study, qualitative research method was used. Based on articles, theses and events; however, impressions, ideas and opinions were used. Two of the qualitative research methods are; 'Content and Case Analysis' methods were used.