DEMÊ VÎYARTEYÎ RA HETA NIKA VIRAŞTIŞÊ CILA HEYWANAN (PALANE)

Abstract

Amancê na xebata maya ke yew nimûneyê folklorîya, senetê destan ra cildeştişê heywanan ser o ya. Xebata ma de nuqtaya taybetî averşîyayîşê teknolojî cildeştişî ser o senîn hewa yew tesîr viraşto û gelo tarîxê ameyoxî de senetê cilan cayêko senîn de bibo? Xebata ma cewabê nê persan ser o vindena Na xebate bi beşan ameya pêser. Her beş yew melumatê cilan nîşan keno. Beşê yewin tarîxê cildeştişî ser o ya. Beşê dîyin hacetê, malzemeyê, viraştişê û bêj û naqşê senetê cile ser o melumat behs beno. Beşê hîrêyin de zî seba ke tayê termî hîna weş bêrê fehmkerdiş ma yew ferhengeke amade kerd. Na xabate veteyo peyin ra dima bi îlaweyê fotoğrafan û bi yew roportajî reyde qedêna. Na xebata ma de melumat komkerdiş bi persan û roportajan reyde ameyo pêser. Her çiqas xebata cigêrayîşî ser o melumat komkerdiş zaf zehmet bibo zî, senetkarê ke ma, înan de qisey kerdî û persanê ma ra cewab dayî zafêrî şinasî bî. Nê semedî ra melumat komkerdiş weş bi û ma qet zehmetî kaş nêkerde. Netîceyê na xebate de ma eşkenî vajê ke viraştişê cile ser o; seba vizêr, ewro û meşte yew melumato ercîyaye kom bîyo. Melumatanê na xebate, yew nuqtaya mûhîme nîşan kerda ke, averşîyayîşê teknolojî xebata cilviraştişî ser o yew tesîro negatîf viraşto. Seserra vîst û yewin de halê senetkaran û cildeştişî qet weş nêaseno.Folklorun bir örneği olan çalışmamız, amaç olarak çulculuk (palancılık) el sanatının genel durumunu analiz etmektir. Çalışmamızın önemli noktası, teknolojik gelişmelerin palancılık dikimini nasıl etkilediği, gelecekte bu el sanatının durumu ne olacağı ve nereye evrileceği gibi sorulara cevap aramaya çalışmaktadır. Söz konusu çalışma çeşitli bölümlerden meydana gelmiştir. Her bölüm palancılık (çulculuk) el sanatının durumunu anlatmaya çalışmaktadır. Birinci bölüm palancılık tarihi hakında bilgi verirken, ikinci bölümde ise sanatta kulanılan araç-gereçler, palan yapımında gerekli olan malzemeler, sanatın nasıl icra edildiğine ve hayvan çulunun kaç parçası olduğuna, yapılan çuların türleri ile çul süslemesinde kulanılan nakış sembollerinin anlamı üzerinde durmaktadır. Üçüncü bölümde ise palancılık el sanatına yönelik bazı kavramların daha iyi anlaşılması için küçük bir sözlük eklenmiştir. Çalışmamız ilave olarak çeşitli fotoğraflar ile bir röportajla bitmektedir. Çalışmaya ilişkin bilgi toplama yöntemimiz; soru sorma, diyalog ve röportaj tekniği kulanılmıştır. Her ne kadar alan araştırmalarına yönelik bilgi toplama zor olsada, görüştüğümüz, bilgisine başvurduğumuz sannatkarların birçoğunun tanıdık olması işimizi kolaylaştırmıştır. Netice itibari ile bu çalışma palancılık yapımının ilişkin dünü, bugünü ve yarınına yönelik bilgi içermektedir. Çalışmamızın en önemli sonucu da teknolojinin gelişmesiyle birlikte çulculuk yapımının olumsuz etkilendiği verilerle ortaya konulmuştur. An itibari ile yirmi birinci yüzyılda palancılık dikimi ve palancılıkla uğraşan sannatkarların durumu pek de iyi görünmemektedir.