ÇATIŞMA VE SUSUZLUK GÖLGESİNDE BİR ŞEHRİN DOĞUŞU: BİR KAZA MERKEZİ OLARAK MİDYAT

Abstract

ÖZET Şer’iyye sicillerindeki kayıtlarda Midyat, 1823’e kadar henüz bir köy statüsündedir. Midyat adı bir kaza olarak ancak 1835 tarihli muhasebe defterinde kayda geçmiştir. Bu tarihten sonra da 300’den fazla köy, idari olarak Midyat’a bağlanmıştır. Turabdin gibi geniş bir alana yayılan irili ufaklı yerleşim birimlerinde vergi, askerlik ve asayiş konularında düzeni sağlamak amacıyla Mahallemi, Halil Begli-İsa Begli ve Midyat kazaları kurulmuştur. Turabdin’de idari bir birim olarak bir kazanın kurulmasının üç temel gerekçesi vardır. Bunlar; aşiretlerin yarattığı asayişsizlik, verginin toplanamaması ve asker celbinde yaşanan olumsuzluklardır. Midyat’ın bir kaza statüsüne ulaşması oldukça karmaşık bir süreçtir ve şehir farklı dönemlerde yeni idari düzenlemelere maruz kalmıştır. Merkezdeki su sıkıntısı da Midyat’ın şehirleşmesindeki en büyük engel olmuştur. Bu bağlamda bu çalışma 1810’dan 1900’lü yıllara kadar çok geniş sınırlara sahip olan Midyat’ın kaza merkezine dönüşme sürecine dair önemli tartışmalara odaklanır. Bu makale, süreç içerisinde güvenlik ve su meselesinin hayati bir önem taşıdığını iddia ederek, tüm şehirleşme serüveninin de söz konusu tartışma etrafında döndüğünü Osmanlı arşivleri ışığında ortaya koymayı dener.

In the shariʿa court registers, Midyat was still a village until 1823. The name Midyat was recorded around the year 1835 as district (kaza) only in the official accounting registers (muhasebe defteri) of the empire 1835. After this date, more than 300 small settlements like villages were administratively connected to Midyat. In order to provide tax, military service and public order in a wide area like Turabdin containing small and large settlements, the districts of Mahallemi, Halil Begli İsa Begli and Midyat were established by the Ottoman government. There are three main reasons for the establishment of a district as an administrative unit in Turabdin. Gaining the kaza-status for Midyat was a very complex process. It was constantly exposed to new administrative regulations in different periods. The water shortage in the center was also the biggest obstacle to the urbanization of Midyat. In this context, this study focuses on important discussions on the process of transforming Midyat, which had very wide borders from 1810 to 1900, into a kaza. This article claims that the issue of security and water is of vital importance in this process and tries to reveal that the Midyat's urbanization story was shaped around this discussion in the light of Ottoman archives.