Hunerên Edebî di Dîwana Hadî (Seydayê Licî) de

Abstract

Mihemed Hadî'nin hayatı hakkında her ne kadar az bilgiye sahip olunsa da bilinmektedir ki 19. ve 20. yüzyılları arasında yaşamış olan bir âlim, şair, mutasavvuf ve aydındır. Muhammed Hadi Licelidir, bu da halk arasında bilinen adı olan Seydayê Licî mahlasından anlaşılmaktadır. Mihemed Hadî'nin Lice'de bir süre müderrislik ve müftülük yaptığı da kayıtlarda bulunmaktadır. Şiirleri, yaşadığı dönemin fikir ve düşünce yapısı, tasavvuf ve tarikat anlayışı (özellikle kendisinin de üyesi olduğu Nakşibendi tarikatı) ve dini bilgisi hakkında geniş bilgiler vermektedir. Mihemed Hadî düşüncelerini şiirlere aktarırken sanatsal bir dil kullanmaktadır. Belagât, güzel konuşma ve kendini güzel ifade etme bilimidir. Belâgatın çıkış noktası ve bugünkü halini alması uzun bir sürece tekabül eder. Belâgatın ilk çıktığı dönemdeki amacı Kur'anı Kerimi daha iyi anlamak içindi; ancak daha sonra alanı genişleyerek klasik edebiyat eserlerini yorumlamak ve anlamak için de kullanılmıştır. Çalışmamızın konusu "Hadî (Seydayê Licî) Divanında Edebi Sanatlar" dır. Daha önce geniş bir şekilde edebi sanatlar konusunda ve Hadi'nn Divanı üzerinde bir çalışma olmadığı için bu konu tercih edilmiştir. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Hadi'nın hayatı ve eserleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde Hadî'nin Divan'ında geçen 44 edebi sanat üzerinde çalışılmış ve bu sanatlar, teker teker açıklanıp divandan örneklerle yorumlanmıştır. Üçüncü bölümde ise divan baştan sona kadar yazılmış olup edebi sanatlar teker teker tespit edilip yazılmıştır. Sonuç kısmında ise tespit edilen edebi sanatlar karşılaştırmalı bir şekilde izah edilmiştir.

Although there is no more information about Mihemed Hadî's life, we know that a writer, lecturer and scholar of 19th – 20th centuries and he is from Lice region. That's why he is known as Seydayê Licî. It is also mentioned in the article that Muhammad Hadi has been worked as a lecturer and mufti for several years in Lice. His poems provide insight into his ideas and structure of ideas, his understanding of Sufism and sect (most especially the Naqshbandi order of which he is a member) and his religious knowledge. Mihemed Hadî wrote his poems with an artistic language. Rhetoric means science of beautiful speech and beautiful expression. The origin of the rhetoric and its present stuation refers to a long process. The purpose of the rhetoric in the first period was to understand the Qur'an better; however, it was also used to understand and interpret classical works of literature by expanding the area. Our subject " Literary Arts in Divan of Hadi (Seydayê Licî)". This topic has been preferred since there has not been a broad study of literary arts before and on Mihemed Hadî. The literary arts in the Divan were found and written one by one. Our study consists of three parts. In the fırst part, Hadi's life and works are emphasized. In the second part, 44 literary arts in Hadi's Divan were studied and these arts were explained one by one and interpreted with examples from the Divan. In the third part, the divan was written from beginning to end and literary arts were determined and written one by one. In the conclusion part, the literary arts determined are explained in a comparative way.