Öğretmenlerin Örgütsel Stres ile İşe Yabancılaşma Düzeylerinin İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, öğretmenlerin örgütsel stres ile işe yabancılaşma düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Araştırma, nicel araştırma metotlarından ilişkisel tarama modeliyle tasarlanmıştır. Araştırmanın katılımcıları, 2022-2023 öğretim yılında Mardin’de kamuya ait ilkokul ve ortaokullarda tabakalı örnekleme metoduyla belirlenen 408 öğretmenden oluşmaktadır. İncelemede veri toplama aracı olarak Yıldırım, Taşmektepligil ve Üzüm’ün (2011) Türkçe ’ye uyarlanan “Örgütsel Stres Ölçeği”, Elma’nın (2003) geliştirdiği “İşe Yabancılaşma Ölçeği” ile katılımcılara ait demografik bilgiler formu kullanılmıştır. Ulaşılan bilgiler doğrultusunda, SPSS programı ile yüzde, frekans, aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri hesaplanmıştır. İki kategorili değişkenler arasında anlamlı farkın olup olmadığını tespit etmek için Bağımsız Gruplar t-Testi, ikiden fazla kategorili değişkenleri karşılaştırmak için Anova, yapılmıştır. Anlamlı fark olan grupların belirlenebilmesi için Post-Hoc (Tukey- LSD) testi, değişkenler arasındaki ilişkinin ortaya konması için de pearson korelasyon analizi ve Regresyon analizi yapılmıştır. İncelemeden elde edilen verilere göre öğretmenlerin örgütsel stres düzeyleri, iş yükü, beceri, karar verme ve sosyal destek boyutlarında alt boyutlarında yüksek seviyededir. Örgütsel stres algı düzeyleri yüksek seviyededir. Örgütsel stresin cinsiyet, branş, öğretmenlik Hizmet süresi değişkenlerine göre anlamlı değişiklikler göstermediği saptanmıştır. İnceleme sonucuna göre öğretmenlerin işe yabancılaşmaları güçsüzlük, anlamsızlık ve yalıtılmışlık alt boyutlarında düşük, okula yabancılaşma alt boyutunda yüksek düzeyedir. Öğretmenlerin toplam işe yabancılaşmaları ise düşük düzeydedir. İşe yabancılaşma düzeyinin; cinsiyet, branş, öğretmenlik Hizmet süresine göre anlamlı bir değişiklik göstermediği tespit edilmiştir. Örgütsel stres ile işe yabancılaşma arasında negatif doğrultuda anlamlı bir korelasyon ilişkisi saptanmıştır. Bulgulara göre öğretmenlerin işe yabancılaşmasının %24’ü örgütsel stresin boyutları tarafından açıklanmaktadır.

The purpose of this study is to determine the relationship between teachers' levels of organizational stress and job alienation. The research was designed using the relational survey model, one of the quantitative research methods. The participants of the study consisted of 408 teachers selected through stratified sampling method from public primary and secondary schools in Mardin during the 2022-2023 academic year. Yıldırım, Taşmektepligil, and Üzüm’s (2011) "Organizational Stress Scale" adapted into Turkish and Elma's (2003) "Job Alienation Scale" were used as data collection tools in the study. Percentage, frequency, arithmetic mean, and standard deviation values were calculated using the SPSS program based on the obtained information. T-test was applied to determine whether there is a significant difference between binary variables, and ANOVA test was used to compare variables with more than two categories. Post-hoc (Tukey-LSD) test was used to determine the groups with significant differences, and correlation and regression analysis were performed to reveal the relationship between variables. According to the results of the study, teachers' levels of organizational stress are high in the sub-dimensions of workload, skill, decisionmaking, and social support dimensions. Teachers' perceptions of organizational stress are also high. The level of organizational stress does not differ significantly according to gender, branch, and length of service. As for job alienation, teachers' levels of alienation are low in the sub-dimensions of powerlessness, meaninglessness, and isolation and high in the sub-dimension of alienation to the school. Teachers' total perceptions of job alienation are low. The level of job alienation does not show a significant difference according to gender, branch, and length of service. It has been found that there is a significant negative correlation between organizational stress and job alienation. According to the results of the study, teachers' perceptions of organizational stress predict their levels of job alienation. In other words, teachers' perceptions of organizational stress affect their perceptions of job alienation. Finally, various recommendations have been made based on the results obtained in the study.