Taha Abdurrahman'ın Seküler Ahlak Eleştirisi

Abstract

Küreselleşerek dünyayı etkisi altına alan, salt araçsal akıl temelli, maddeci, benmerkezci ve sınırsız özgürlük anlayışına dayanan Batı merkezli modernite, bireyleri ve toplumları derin bir ahlakî çıkmaza sürüklemektedir. Bu ahlakî çöküşü ele alan Faslı çağdaş düşünür Taha Abdurrahman, insan mahiyetinin belirleyici yönünün akli değil, ahlakî olduğunu vurgulayarak seküler ahlak anlayışını köklü bir şekilde eleştirmekte ve bu krize karşı dinî ruhla yoğrulmuş özgün çözüm yolları önermektedir. Abdurrahman'ın seküler ahlak paradigmasına yönelik eleştirileri, ahlakın aşkın kaynağından ve dinî referans zemininden koparılması, Tanrı-insan ilişkisine dair indirgemeci ve parçacı tasavvurların hâkim kılınması, insan varlığının ontolojik ve ahlaki boyutlarının ihmal edilmesi ve modernliğin mutlaklaştırılmış değerlerinin ahlaki yozlaşmayı derinleştirmesi gibi tematik eksenlerde yoğunlaşmaktadır. Abdurrahman, seküler ahlakın tahribatına karşılık, İslam düşüncesine dayalı 'İlahi Emanet Paradigması'nı bütüncül bir yaklaşımla inşa ederek alternatif bir ahlakî model ortaya koyar. Bu çalışmanın amacı, seküler ahlakın çözüm üretmekte yetersiz kaldığı ahlakî sorunları, Taha Abdurrahman'ın eleştirel tespitleri çerçevesinde inceleyerek onun çözüm önerilerini ortaya koymaktır. Tezde, nitel araştırma yöntemleri esas alınmış; metin çözümlemeleri ve kavramsal yorumlarla Abdurrahman'ın düşünsel yaklaşımı değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, modernitenin neden olduğu ahlakî krizlerin ancak metafizik ve ilahi temelli bir ahlak anlayışıyla aşılabileceği ve Abdurrahman'ın paradigmasının bu yönde önemli imkânlar sunduğu ortaya konmuştur.

Western-centered modernity, which has spread globally and is based on instrumental reason, materialism, egocentrism, and an unlimited notion of freedom, has led individuals and societies into a profound moral crisis. Addressing this moral collapse, the contemporary Moroccan thinker Taha Abdurrahman emphasizes that the defining aspect of human nature is not rational but moral. Accordingly, he offers a fundamental critique of secular moral thought and proposes original solutions inspired by a spiritual and religious foundation. Abdurrahman's criticisms of the secular moral paradigm focus on thematic axes such as the detachment of morality from its transcendent and religious foundations, the imposition of reductionist and fragmentary conceptions of the God-human relationship, the neglect of the ontological and moral dimensions of human existence, and the moral degeneration caused by the absolutization of modern values. In response to this moral devastation, Abdurrahman constructs an alternative ethical model through a holistic approach grounded in Islamic thought, which he terms the 'Divine Trust Paradigm.' The aim of this study is to examine the moral problems that secular ethics fails to resolve, through the lens of Abdurrahman's critical insights, and to present his proposed solutions. The study is based on qualitative research methods and evaluates Abdurrahman's intellectual approach through textual analysis and conceptual interpretation. As a result, it is argued that the moral crises engendered by modernity can only be overcome through a metaphysical and divinely grounded understanding of ethics, and that Abdurrahman's paradigm offers significant potential in this regard.