KLASIK KÜRT EDEBİYATINDA FARSÇA ŞİİR YAZIMI VE WEDA'Î ÖRNEĞİ

Abstract

Fars dili bütün komşu dilleri etkilemiştir. Osmanlı devleti coğrafyasında farsça eğitimde etkin bir konumdaydı. Medrese ve mekteplerde arapçanın yanısıra farsça eğitim de verilmekte idi. Bu durum farsça yazan şairlerin sayısının fazla olmasında başlıbaşına bir sebeb idi. Kürt medreselerinde de bu durum geçerliydi. Bu bakımdan, klasik kürt edebiyatının temellerinin bu medrese ehillerince atıldığını söylemek mümkündür. Melayê Cizîrî'den başlayıp Feqiyê Teyran, Ehmedê Xanî, Melayê Bateyî ve Şêx Ehmedê Feqîr'e kadar sayabileceğimiz bütün şairler bu medreselerden yetişmiş kişilerdir. Bu şairlerin tümü fars edebiyatından haberdar olup, aynı zamanda tümü Farsça da yazmışlardır. Weda'î de Müküs Beyliği döneminde yaşayıp, Farsça yazmış güçlü şairlerden biridir. Weda'î, tahmini olarak 1790'da Müküs'te dünyaya gelmiş olup 1850'de wefat etmiştir. Divanında Kürtçe şiirlerinden fazla Farsça şiirleri yer almaktadır. Kürtçe yazmış olduğu şiirlerinde gösterdiği başarıyı Farsça şiirlerinde de sürdürmüştür. Bu makalede Farsça yazan kürt şairlere örnek teşkil etmesi bakımından, Weda'î'nin Farsça şiir yazıcılığı üzerinde ayrıntıyla durulmuştur

The effect of Persian language has been on all neighbor languages. In the Ottoman Empire land, the influence of the Persian language was strong in education. Persian accompanied the Arabic language in teaching in madrasas and schools. This alone was a major factor on the increase of poets writing in Persian. This was also the case in Kurdish madrasas. We can say that the foundations of the classical Kurdish literature were laid by those people who attended madrasas. For instance, many literary figures from Melayê Cizîrî to Feqiyê Teyran, Ehmedê Xanî, Melayê Bateyî, and Şêx Ehmedê Feqîr graduated from these madrasas. They were all acquainted with the Persian literature and wrote poems in Persian, too. Weda’î, who lived during the rule of Mukus Kurdish Emirate, was one of these powerful Kurmanj poets. He was probably born in Mukus in 1790 and died in 1850. His diwan contained Kurdish as well as Persian poems, both which are distinguished. This article discusses the tradition of Kurdish poets writing in Persian in general and Weda’î and his diwan in particular, offering a content analysis of his poems