Türk Sinema Filmlerinin Afişlerinde Suriyeli Mülteciler Krizinin Temsili

Abstract

2010 yılının sonunda Tunus’ta başlayan toplumsal gösteriler kısa süre içerisinde Orta Doğu’da ve Kuzey Afrika’da siyasi krizlere yol açmıştır. Söz konusu krizlerin ortaya çıkması iç savaşları ve rejim değişikliklerini beraberinde getiren toplumsal hareketlerin ivmesini arttırmıştır. Bu gelişmeler, Suriye’de de etkisini göstermiş ve tarihin en büyük mülteci hareketlerinden birisine neden olmuştur. Türkiye bu mülteci hareketinden en fazla etkilenen ülkelerden birisidir. Gündelik hayatın bir parçası haline gelen Suriyeli mülteciler ve onların karşılaştıkları sorunlar, özellikle 2015 yılından sonra Türk sinemasının gündeminde yer tutmaya başlamıştır. Bilindiği üzere sinema filmleri tüm teknik, düşünsel ve kurgusal öğeleriyle birer anlatı metni niteliği taşır. Filmlerin afişleri de, izleyicinin bir filmdeki anlatıya ilişkin öğelere dair temel bilgileri ve ilk izlenimlerini edindiği grafik eserler olarak sinema çalışmaları açısından büyük öneme sahiptir. Dolayısıyla sinema filmi afişlerinin incelenmesi, filmlere konu edilen konjonktürel sorunların ve temaların sinemaya nasıl yansıdığı konusunda da ipuçları toplanmasına olanak tanımaktadır. Tüm bunlardan hareketle bu çalışmada Suriye krizinin ortaya çıktığı 2010 yılından sonra Türk sinemasında Suriye krizini ve Suriyeli mültecileri konu edinen uzun metraj sinema filmlerinin afişleri çalışma nesnesi olarak seçilmiştir. Buradan hareketle amaçlı örneklem (purposive sampling) kullanılarak Fedakar (2011), Terkedilmiş (2015), Hayat Çizgisi Suriye (2016), Bordo Bereliler: Suriye (2017), Misafir (2017) ve Kardeşim için Der’a (2018) filmlerinin afişleri örneklem olarak belirlenmiştir. Belirlenen afişlerde yer alan vizüel öğelerin betimledikleri anlamların incelenip ortaya konulması amacıyla göstergebilimsel epistemolojinin sunduğu çözümleme teknikleri kullanılmıştır. Yapılan çözümlemenin sonucunda, söz konusu sinema filmlerinin afişlerinde Suriyeli mülteciler krizine ilişkin genel olarak güvenlik perspektifli bir bakışın önplanda olduğu; mülteci bireylerin, özellikle de kadınların ve çocukların, göç sürecinde yaşadıkları deneyimlerin macera boyutunda temsil edildiği; bu “maceralar”da daha çok dramatik temaların ve olay örgülerinin öne çıkarıldığı bulgulanmıştır. Dolayısıyla Suriyeli mülteci krizinin ve bu krizin en net biçimde yankı bulduğu coğrafyalardan biri olan Türkiye’deki görünümlerinin sosyal ve insanî boyutlarına, anlatıların inşasında örtük biçimde yer verildiği görülmüştür.

Social demonstrations that began in Tunisia at the end of 2010 soon led to political crises in the Middle East and North Africa. The emergence of these crises increased the momentum of the social movements that brought about civil wars and regime changes. These developments have also had an impact in Syria and led to one of the largest refugee movements in history. Turkey is one of the most affected countries by the movement of these refugees. Syrian refugees and their problems, which have become a part of daily life, have become a part of the agenda of Turkish cinema especially after 2015. As it is known, cinema films have the characteristics of narrative text with all their technical, intellectual and fictional elements. The posters of the films are of great importance for the cinema as the graphic works in which the viewer gets the basic information and first impressions of the narrative elements in a film. Therefore, the examination of the movie posters allows the collection of clues about how the cyclical problems and themes of the films are reflected to the cinema. In the light of all these, posters of the feature films that focus on the Syrian crisis and Syrian refugees in Turkish cinema after the year 2011 when the Syrian crisis emerged were selected as the object of study. Using purposive sampling, posters of the films Fedakar (2011), Terkedilmiş (2015), Hayat Çizgisi Suriye (2016), Bordo Bereliler: Suriye (2017), Misafir (2017) ve Kardeşim için Der’a (2018) were determined as the sample. The analysis techniques presented by semiotic epistemology were used in order to examine and reveal the meanings that the visual elements described in the posters identified. As a result of the analysis, it was seen that the posters of these films had a security perspective in general on the Syrian refugee crisis; that the experiences of refugee individuals, especially women and children, in the migration process are represented on an adventure scale; in these “adventures” dram, it was found that dramatic themes and plots were emphasized. Therefore, the Syrian refugee crisis, and this crisis is one of the countries that most clearly echoed the view of the social and human dimension in Turkey were found to be implicit in the construction of narratives.