DI SERDEMA MODERN DE WÊJEYA MODERN YA KURDÎ Û DI ÇARÇOVEYA WÊJEYA KURDÎ YA MODERN DE MODERNÎZMA DERENGMAYÎ

Abstract

Ev xebat dê rêça tekiliya di navbera modernîzm û wêje, ziman û çandê de bişopîne. Di heman demê de, dê di dema damezrandina netewe-dewletan de rola wêje, helbest, nivîs, nivîskar, xebatên filolojiye binirxîne. Di vê çarçoveyê de ev xebat li ser wêjeya kurdî ya serdema modern disekine. Ev xebat dê li bersiva pirsa ji modernîzma kurdî pêwiste çi bê fêmkirin bigere. Wêje, di derbarê pirsgirêkên civakê de agahiyan dide. Her çiqas ku ev agahî, bûyeran ne wek xwe nîşan bidin jî, bi şîroveyên nivîskar di derbarê bûyeran de agahiyên girîng tên bidestxistin. Ev xebat ji sê beşan pêk tê. Di beşa yekem de destpêkirina serdema modernîzmê û pênaseya çend pêyvên ku girêdayî modernîzmê ne hatin vegotin. Di beşa duyem de bandora wêjeyê li ser avakirina neteweyan û damezrandina netewedewletan de bi çend mînakan hat lêkolînkirin. Di beşa sêyem de destpêka wêjeya modern a kurdî û çend mînakên ku bi bandor hatin vegotin. Dîsa di beşa sêyem de li ser modernîzma kurdî ya derengmayî hate sekinîn û sedemên modernîzma derengmayî ya kurdî hatin nirxandin. Di encama xebatê de bi awayekî giştî modernîzm û modernîzma derengmayî hat nirxandin û analîzek li ser derengmayîna modernîzma kurdî û bandora wê ya li ser kurdan hat kirin.

Bu çalışmanın amacı modernizm ile edebiyat, dil ve kültür arasındaki ilişkiyi, modernizmin, yazının, edebiyatın, şiirin, dil çalışmalarının ulus-devlet inşasında, milli kimlik oluşumunda ve toplumun modernleşmesindeki rolünü irdelemektir. Bu bağlamda modern Kürt edebiyatının ortaya çıkışı ve Kürt toplumunu dönüştürmede modern Kürt edebiyatının rolünü irdelemektedir. Bununla birlikte Kürt modernleşmesinin gecikmiş bir modernlik olup olmadığı ve Kürt modernizminde ne anlaşılması gerektiği sorunsalı üzerinde durmaktadır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci Bölümde modernizmin ortaya çıkışı ve modernizmden ne kastedildiği, modernizm sonucu ortaya çıkan bir kısım kavramın irdelenmesi ele alınmıştır. İkinci bölümde modernizmin ve modern edebiyatın özellikleri ve genel olarak toplumların milli kimliklerinin oluşumunda ulus-devlet inşasında ne tür bir rol oynadığı birkaç örnek üzerinden değerlendirilerek ele alınmıştır. Üçüncü bölümde Kürt edebiyatının modern döneme geçişi ele alınmış ve modern Kürt edebiyatının önemli dönemleri bu döneme bazı ait örnek şahsiyet ve çalışmaları değerlendirilmiş ve Kürt modernleşmesine katkıları ele alınmıştır. Yine üçüncü bölümde Kürt modernleşmesi ve gecikmiş modernizm ilintisi ele alınmış ve sebepleri irdelenmiştir.