Evde Bakım Hizmeti Sunan Bireylerin Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin ve İlişkili Faktörlerin Belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma 18 yaş üstü evde bakım hizmeti sunan bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi amacıyla yapılan tanımlayıcı nitelikte bir araştırmadır. Çalışmanın örneklemini Mardin ili Artuklu ilçesinde ikamet eden 200 bakım hizmeti veren birey oluşturmuştur. Araştırma verileri, katılımcılarla birebir görüşmeler yapılarak anket formları aracılığıyla toplanmıştır. Anket formu evde bakım hizmeti sunan bireylerin ve hastaların genel ve sağlık bilgileri, bakım verme yeterliliği ölçeği, sağlık okuryazarlığı ölçeği-kısa form, e-sağlık okuryazarlığı ölçeği ve yaşam doyum ölçeğinden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Ortalama yaşları 43,2±10,1 yıl olan bireylerin sağlık okuryazarlığı 26,2±7,3, e-sağlık okuryazarlığı 21,1±8,7, bakım verme yeterliliği 11,0±2,5 ve yaşam doyumu 11,5±4,6 puan olarak bulunmuştur. Bireylerin eğitim seviyesi arttıkça bakım verme yeterliliklerinin, sağlık ve e-sağlık okuryazarlık düzeylerinin ve yaşam doyumlarının arttığı saptanmıştır. Sağlık hizmetlerinden memnun olduğunu belirtenlerin oranı düşük iken, katılımcıların yarısından fazlasının bu hizmetlere erişimde zorluk yaşadıkları saptanmıştır. Bakım vericilerin büyük çoğunluğu kendi veya hastalarının sağlığı konusunda sağlık çalışanlarından yardım aldığını ve söylenenleri anlamada zorluk yaşadığını belirtmiştir. Sağlıkla ilgili eğitim alma durumu ile sağlık okuryazarlığı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Sağlık çalışanlarının söylediklerini anlamada ve sağlık hizmetlerine erişmede zorluk yaşayan bakım vericilerin ortalama ölçek puanlarının azaldığı belirlenmiştir. Regresyon analizlerine göre, bakım verenlerin sağlık okuryazarlık düzeyleri en çok bakım verme yeterliliğinden, e-sağlık okuryazarlık düzeyinden ve bakım verenin eğitim düzeyinden etkilenmektedir. Bu nedenle, bakım vericilere sağlık ve bakım verme ilgili eğitim programlarının sunulması ve sağlık hizmetlerine erişimde yaşanan zorlukların azaltılması için destekleyici adımların atılması önerilebilir.

This is a descriptive study conducted to determine the health literacy levels and related factors of individuals over the age of 18 who provide home care services. The sample of the study consisted of 200 caregivers residing in Artuklu district of Mardin province. The research data were collected through questionnaire forms by conducting face-to-face interviews with the participants. The questionnaire form consists of general and health information of individuals and patients providing home care services, caregiving competence scale, health literacy scale-short form, e-health literacy scale and life satisfaction scale. The data were analyzed using the SPSS package program. The mean age of the individuals was 43.2±10.1 years, and their health literacy was 26.2±7.3, e-health literacy 21.1±8.7, caregiving competence 11.0±2.5 and life satisfaction 11.5±4.6 points. It was found that as the educational level of the individuals increased, their caregiving competence, health and e-health literacy levels and life satisfaction increased. As the educational level of individuals increased, it was found that their caregiving competencies, health and e-health literacy levels and life satisfaction increased. While the rate of those who stated that they were satisfied with health services was low, it was found that more than half of the participants had difficulties in accessing these services. The majority of caregivers stated that they received assistance from healthcare professionals about their own or their patients' health and had difficulty in understanding what was mentioned. A statistically significant relationship was found between health-related education and health literacy. It was determined that the average scale scores of caregivers who had difficulty in understanding what healthcare professionals stated and in accessing healthcare services decreased. According to regression analyses, caregivers' health literacy levels are most affected by caregiving competency, e-health literacy level and caregiver's education level. Therefore, it may be recommended to provide caregivers with training programs on health and caregiving and to take supportive steps to reduce difficulties in accessing health services.