Molla Sadullah el-Fetlevî'nin 'Avnu'l-Bârî fî Halli Ba'di Müşkilâti'l-Lârî adlı eserinin tahlil ve tahkiki

Abstract

Kadim kültür ve medeniyetleri içinde barındıran ve bölgenin en önemli kentlerinden olan Diyarbakır, öteden beri ilim ve irfana beşiklik eden önemli bir ilim merkezi olmuştur. Havzasında yer alan ilim müesseselerinde eskide olduğu gibi günümüzde de büyük âlimler yetişmiştir. Yaşadığımız dönemde bu kadim şehirde yetişen değerli âlim ve şahsiyetlerden biri, Molla Sadullah el-Fetlevî'dir. Nahiv, sarf, lügat, fıkıh, tefsir ve hadis gibi ilim dallarında ihtisas sahibi olan el-Fetlevî, nahiv ve sarf başta olmak üzere pek çok ilim dalında eser telif etmiş ve çok sayıda makale yazmıştır. Onun en önemli eserlerinden biri, Abdülgafûr el-Lârî'nin (ö. 912/1506) Hâşiye 'alâ şerhi'l-Câmî li'l Kâfiye adlı eseri üzerine kaleme almış olduğu'Avnu'l-Bârî fî Halli Ba'di Müşkilâti'l-Lârî adlı kitabıdır. Çalışmamızın konusu olan 'Avnu'l-Bârî fî Halli Ba'di Müşkilâti'l-Lârî adlı eser, 98 varaktan oluşmaktadır. Eserin mukaddimesinde pek çok edebi sanata yer veren yazar, garip ifadeler kullanmış ise de metin kısmını anlaşılır ve yalın bir dille yazmıştır. Müellif, söz konusu eserde Abdülgafûr'un ismin özelliklerinden izafet konusuna kadar olan kısmı ele alıp şerh etmiştir. Bu tez çalışmasında Molla Sadullah el-Fetlevî'nin hayatı ve ilmi şahsiyeti ile İbnü'l-Hâcib, Molla Câmî ve Abdülgafûr el-Lârî'nin hayatı ele alınmıştır. Haşiyetu 'Abdilgafûr 'ala şerhi'l-Câmî ve el-Fetlevî'nin'Avnu'l-Bârî fî Halli Ba'di Müşkilâti'l-Lârî'nin genel özellikleri hakkında bilgiler verilmiştir. Bunun ardından el-Fetlevî'nin 'Avnu'l-Bârî fî Halli Ba'di Müşkilâti'l-Lârî adlı eserin tahlil ve tahkiki yapılmıştır.

Diyarbakır, which is one of the most important cities of the region and contains ancient cultures and civilizations, has been an important scientific center that has been the cradle of science and wisdom for a long time. As in the past, great scholars have been trained in the scientific institutions located in its basin. One of the valuable scholars and personalities who grew up in this ancient city during the period we live in is Molla Sadullah al-Fetlawi. Al-Fetlawi, who is a scholar and scholar in branches of science such as nahiv, lexicography, fiqh, tafsir and hadith, has written works in many branches of science, especially nahw and sarcasm, and has written many articles. One of his most important works, Abdulgafur al-Lari 'Avnu'l-Bârî fî Halli Ba'di Müşkilati'l-Lârî, which was written on the work of Hâşiyetu 'Abdilgafûr 'ala'l-Câmî. The work called 'Avnu'l-Bârî fî Halli Ba'di Müşkilati'l-Lârî', which is the subject of our study, consists of 98 pages. The author, who included many literary arts in the introduction of the work, used strange expressions, but wrote the annotation part in an understandable and plain language. In the work in question, the author has discussed and annotated the part of Abdulgafur's name from the characteristics of the name to the subject of relativity. In this thesis, the life and scientific personality of Molla Sadullah al-Fetlawi and the life of Abdulgafur al-Lari are discussed. Information has been given about the general characteristics of Hashiyetu 'Abdilgafûr 'ala'l-Câmî and al-Fetlevî's 'Avnu'l-Bârî fî Halli Ba'di Müşkilati'l-Lârî. After that, the analysis and verification of al-Fetlevî's work called 'Avnu'l-Bârî fî Halli Ba'di Müşkilati'l-Lârî was made.