Seyf-i Fergânî’ni̇n Gazelleri̇nde Peygamberler

Abstract

Seyf-i Fergânî’nin hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. Kaynaklardan ve şiirlerinden anlaşıldığı üzere Orta Asya’da Fergâna bölgesinde 640 (1243) yılı ya da daha önceleri dünyaya gelmiştir. Moğol saldırısının meydana getirdiği karışıklık nedeniyle yurdunu terk edip, bir süre Tebriz’de ikamet ettikten sonra Anadolu’ya gelip yerleşmiştir. Fergânî’nin bilinen tek eseri Farsça şiirlerinin yer aldığı kaside, kıta, gazel ve rubai nazım türlerinden oluşan Divan’ıdır. Divanında; 10277 beyitlik 730 manzume vardır. Peygamberlerin bir kısmı Kur’ân’da zikredilmekle birlikte bir kısmından hiç bahsedilmemiştir. Peygamberlerin ilki Hz. Âdem, sonuncusu Hz. Muhammed’dir. Bütün peygamberler, insanların sorumlu tutulduğu konularda bir bahane ileri sürmelerine mahal bırakmayacak şekilde Allah’ın emirlerini tebliğ etmişlerdir. Kur’ân’da kendilerinden nebî veya resul diye bahsedilen kişiler şunlardır: Âdem, İdrîs, Nûh, İbrâhim, İsmâil, İshak, Ya‘kûb, Yûsuf, Lût, Hûd, Sâlih, Şuayb, Mûsâ, Hârûn, İlyâs, Elyesa, Yûnus, Eyyûb, Dâvûd, Süleyman, Zekeriyyâ, Yahyâ, Îsâ ve Muhammed. Fergânî, şiirlerinde yukarıda zikredilen peygamberlerin çoğuna telmih ve teşbihte bulunmuştur. Bu çalışmada Allah Teâlâ’nın peygamberlerine inanmayanların inanması amacıyla onların eliyle ortaya koyduğu mucizelere, onların yaşamlarında geçen önemli olaylara, vasıflarına telmihler ve teşbihler yoluyla işaret eden Fergânî’nin şiirlerinde geçen peygamberler incelenecektir.