WELIYÊN KURD DI NEFAHATU’L-UNSÊ DE

Abstract

Tesewwuf û mijarên têkildarî wê di dirêjahiya dîrokê de bala gelek vekoleran, bi taybet rojhilatnas û vekolerên ku li ser dîn û baweriyên rojhilatê dixebitin, kişandiye ser xwe. Yek ji wan hêlan mijara tesewwufa di nava kurdan de û weliyên kurd e. Hin xebat di vî warî de hatine kirin, lê dîsan jî têr nakin. Ji bo vê yekê mirov dikare serî li klasîkên tesewwufê bide. Gelek klasîkên erebî û farisî li ser tesewwuf û ewliyayan û menqebeyan hene. Yek ji wan klasîkan berhema bi navê Nefahatu‟l-Uns min Hezerati‟l-Quds a Nûreddîn Ebdurehmanê Camî (k. d. 898/1492) ye ku di sedsala 15an de bi zimanê farisî hatiye nivîsansin û tê de qala 618 weliyan û menqebeyên li ser wan hatiye kirin ku 34 jê jin in. Di nava vê berhemê de navên gelek weliyên kurd jî tên dîtin ku xebata me ya sereke li ser wan e. Eger ev berhem û weliyên kurd ên ku navên wan tê de hatine, baş bên vekolîn, bersivên gelek pirsên li ser hêla qalkirî dikarin bên dîtin û heta bigire gelek mijarên têkildarî dîrok, edebiyat, çand û bîr û baweriyên kurdan jî ron bibin. Armanca vê xebatê, diyarkirin û tespîtkirina weliyên kurd û menqebeyên wan di Nefehatu‟l-Uns a Nûreddîn Ebdurahmanê Camî de ye ku dikare di gelek warên cuda de bi kêrî kurdologan bê.

Tasavvuf ve onunla yakından ilgili konular, tarih boyunca din ve inançlar üzerine çalışmalar yapan pek çok araştırmacının dikkatini çekmiştir. Söz konusu alanlardan biri de Kürtler arasında tasavvuf ve Kürt evliyalarıdır. Bu alanda bazı çalışmalar bulunmakla birlikte yeterli sayıda araştırmanın yapıldığı söylenemez. Bu tür çalışmalar için, klasikleşmiş tasavvuf kaynaklarına başvurmak gerekir. Tasavvuf, evliyalar ve onların menkıbeleri ile ilgili Arapça ve Farsça yazılmış çok sayıda klasik eser mevcuttur. Bu eserlerden biri de Abdurrahman Cami olarak bilinen İranlı Kürt alim ve şair Nureddin Abdurrahman Cami‟nin (ö. 898/1492) 15. yy‟da Farsça yazdığı ve 34‟ü kadın olmak üzere 618 evliyanın menkıbelerinden oluşan Nefahatü‟l-Üns min Hazarati‟l-Kuds adlı eseridir. Bu eserde yer alan Kürt evliyalar üzerine bir araştırma yapıldığı takdirde, söz konusu alandaki pek çok soruya cevap bulunabileceği gibi Kürtler‟in tarihi, edebiyatı, kültürü ve inancıyla ilgili karanlıkta kalmış pek çok nokta da aydınlatılmış olacaktır. Bu çalışmanın amacı, Abdurrahman Câmî‟nin Nefahatü‟l-Üns adlı eserinde yer alan Kürt evliyaları ve menkıbelerini tespit etmek ve ortaya çıkarmaktır. Eserde yer alan evliyaların hayatı ve eserleri Kürdoloji alanında çalışmalar yapan araştırmacılar için faydalı olabilmesi bu çalışmanın hedeflerindendir.