XWENDINEKE PSÎKANALÎTÎK LI SER ROMANA BAJAR MÎRZEMAN A BI NAVÊ RENGÊN JIYANEKE DU ZERDIK

Abstract

Psîkanalîz ji bo tedawiya kesên nevrotîk hatiye damezirandin. Damezrîner Sigmund Freud gava ku asasê vê qadê danîbû ji xwendinên edebî gelek istîfade kiribû. Herçiqas li ser kesên jîndar kur dikir jî li gorî Freud wêje neynika jiyanê bû û divê hemû zanist ji vê çavkaniyê sûd werbigrin. Xwendina psîkanalîtîk li ser textên wêjeyî bi Freud re dest pê kiribû. Piştî Freud şopgerên wekû Lacan ekola psîkanalîzê berfirehtir kir û bi awayekî ampirîk tekûz kir. Ev gotar ilhama xwe ji psîkanalîzê distîne û roman Bajar Mîrzeman ya bi navê Rengên Jiyanake Du Zerdik bi vê ekolê analîz dike. Bi taybetî, psîşeya serlehenga romanê ya bi navê Zerê bi vê rêbazê hatiye şîrovekirin.

Psikanaliz nevrotik kişilerin tedavisi için kurulmuştur. Kurucusu Freud bu sahanın esaslarını belirlediği zaman edebiyat okumalarından çokça yararlanmıştı. He ne kadar canlı kişiler üstüne kürler yapsa da, Freud edebiyatı hayatın bir aynası olarak görürdü. Bütün bilimlerin bu kaynaktan faydalanmasını isterdi. Edebî metinler üzerinde psikanalitik okuma Freud‟la beraber başlamıştı. Freud‟dan sonra takipçisi Lacan psikanalizi daha genişlettirip sağlam bir ampiriğe bağladı. Bu makale ilhamını psikanalizden alıyor ve Bajar Mîrzeman‟ın Rengên Jiyanake Du Zerdik adlı romanını bu ekolün esaslarıyla inlceliyor. Özellikle, romanın başkahramanı Zerê‟nin psişesini bu metotla yorumluyor.