XVI. YÜZYILDAN XIX. YÜZYILA KADAR MARDİN İDARESİNDE MİLLİ AŞİRETİ VE AŞİRETİN NÜFUZ MÜCADELELERİ

Abstract

ÖZET Mardin, 1515 yılından sonra İdris-i Bitlisi’nin arabuluculuk faaliyetleri neticesinde Osmanlı idaresine geçmiş ve daha sonra çevredeki valiliklere bağlı olmak suretiyle Osmanlı idari yapısındaki yerini almaya başlamıştır. 1520’den sonra Mardin’in kadim aşiretlerinden olan Milli topluluğu iki kısma ayrılmış, bunlardan bir kısmı Mardin’de kalırken, diğer kısmı Urmiye civarına göç etmiştir. Bu konargöçer aşiret mensuplarının Mardin’e dönüş tarihleri 1707 yılıdır. Nitekim Osmanlı Devleti 1691–1699 yılları arasında sınırları içindeki göçebe aşiretleri iskan etme politikasını hayata geçirmiştir. Bu politikayla devlet, asayişin sağlanmasını, toprakların sürekli üretime açık kalmasını ve gidiş gelişler esnasında çıkan karışıklıkları yok etmeyi planlamıştır. Milli aşiretinin Mardin’de idareyi ele alması çeşitli mücadeleleri de beraberinde getirmiştir. Makalenin amacı bu mücadeleleri XVII. – XIX yüzyıllar içerisinde ele almak ve 1832 Mardin isyanına değinmektir. 1835 yılından sonra merkezden gönderilen idarecilerin şehrin idaresini tamamen ele alması ile II. Mahmut’un idari alandaki reformları hayata geçirilmiştir ve erkeklerin askere alınması ile Mardin’de yeni bir dönem başlamıştır. Böylece, aşiretlerin eskisi gibi idarede söz sahibi olamadıkları yeni bir süreç de başlamıştır.

ABSTRACT At the end of the mediatory activities of “İdris Bitlisi”, Mardin become under the govern of Otoman Empire and after that in 1515, it gradually shapes its hierarchical structure by being dependent to the authorized province governors around the region. After 1520, one of the oldest tribe of Mardin which called “Milli” community divided into two parts; one part had been stayed in Mardin and the left over parts had been immigrated around the Urmiye. 1707 was the time of coming back to Mardin for the members of this tribe. İn 1691 -1699 Ottoman Empire had been about to carry out the settling of these migratory tribes in its territory. Moreover the Empire plans to provide the Public Order, continuous production of the fields and terminate the troubles during the immigration. The entire authority of “Milli” tribe brings various problem as well. The aim of this article is to handle the struggles between the XVII- XIX. Centuries and to concern with the rebellion of Mardin in 1832. After 1835, while the authorized administrators who are send from the Empire stating an entire authority upon the city the military obligations of males due to the administrative reformations of II. Mahmut start a new period in Mardin. This is starting process that tribes are no more authorithy as they were.