Kur'an'ı Kerim'de bedeli cümle (Alternatif cümle) ve tefsiri cümle (açıklayıcı cümle) arasındaki analiz ve vasfi inceleme

Abstract

Araştırma Kur'ân-ı Kerîm'de bedel ve tefsir cümlelerinin özellik ve niteliklerini, bu cümlelerin tefsire etkisini ve her bir cümle çeşidinin Kur'an bağlamından kaynaklanan delalet yönünü ele alarak bu iki cümle çeşidi arasındaki farkı belirginleştirmeye çalışmaktadır. Zira nahivciler arasında bu iki cümlenin delaleti ile ilgili önemli bir ihtilaf söz konusudur. Öyle ki neredeyse isimleri farklı kendileri aynıymışçasına yakın bir kullanım söz konusu olmuştur. Araştırma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde cümle, kelam, isnad, tefsir, bedel tanımları ve nahivcilerin cümle delaleti ve irabıyla alakalı olarak kullandıkları terimler ele alınmıştır. İkinci bölümde tefsir edatıyla başlayan ve tefsir edatı ile başlamayan tefsir cümleleri ele alınmış, üçüncü bölümde ise Kur'ân-ı Kerîm'de bedel cümlesi, bedel çeşitleri ve delaletleri, bedel cümlelerinin irab durumları ve bununla alakalı ihtilaflar ele alınarak bedelin delaleti üzerinde durulmuştur. Bunun yanında bedel cümlesinin varlığı ispat edilerek inkârı reddedilmiş, bedel ve tefsir cümlesi arasındaki benzerlik ve farklılıklar açıklanarak bedel cümlesi ile ilgili uygulamalı örneklere yer verilmiştir. Araştırma tefsir edatıyla başlayan tefsir cümlesi ile bedel cümlesinin mutlak olarak birbiriyle karıştırılmasının söz konusu olamayacağı, ancak tefsir edatı ile başlamayan tefsir cümleleri ile bedel cümlelerinin birbiriyle karıştırılabileceği sonucuna ulaşmıştır. Bunun nedeni tefsir cümlelerinin belirlenmesinin bağlamın delaleti, derin bir anlayış ve kelamın muradını tespitte bir titizliği gerektirmiş olmasıdır. Araştırma ayrıca, bedel cümlesinin kelamdan muradın belirlenmesine, kendisinden bedel olunan cümleden (mübdel minhu) daha fazla hizmet ettiği ve bazen bedel cümlesinin mübdel minhu olan cümledeki kapalılığı gidererek onu açıklayan, bazen de mübdel minhu olan cümleye olan ihtiyacı tamamen ortadan kaldıran bir vazife yüklendiği sonucuna varmıştır.

The research is concerned with the explanatory and alternative sentences in the Holy Quran to clarify their characteristic and adjectives, and their influence in interpreting the holy verses in the Quran and clarifying the indications of each one of them according to the Quranic context. The research sheds light on the difference between them; where is a huge disagreement among grammarians according to the sentences detonations. They are very close to each other from naming the thing, but far from each other in determining the name. The research has been divided into three parts. The first part is about some sentences definitions, speech, reference, interpretation, alternative and the grammarians' idioms in indication to the sentence and its grammatical position. The second part is about the explanatory sentence that has an interpretation tool and with the explanatory sentence without an interpretation tool. The third part presented the alternative sentence in the Holy Quran and concerned with explaining the functions of indication alternative, kinds of alternative and its rules, positions of the alternative sentences in the Quran and the disagreement about it and proofing the alternative sentence and not denying it. Also, it explained the differences between features of difference and agreement between the explanatory and alternative sentence, and it included some exercises on the alternative sentence from the Holy Quran. The research has shown that the explanatory sentence that connects with an explanatory tool doesn't engage with the explanatory sentence at all. The origin of that engagement is that the explanatory sentence depends on its identification on the speech indication and the deep understanding of meaning and the punctuality in determining what is needed. It has also shown that the explanatory sentence is more effective from the alternative sentence in determining the meaning. It separates generally and explains it and it could take its place, or get rid of it and itcould stay with a XII crystal clear meaning if we omitted the alternative