Hemşirelerde Sağlık Okuryazarlığı, İş Stresi ve Psikolojik Sahiplenme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Abstract

Giriş ve Amaç: Bu çalışma, Mardin'deki hemşirelerin kurumsal sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile iş stresi ve psikolojik sahiplenme algıları arasındaki ilişkileri incelemiştir. Hemşirelerin bilgiye erişim, anlama ve kullanma becerilerinin işlerine ve kurumlarına aidiyet duygusunu güçlendirerek stres algılarını nasıl etkilediği araştırılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı, kesitsel ve ilişkisel tasarımla yürütülen çalışmaya, Aralık 2024 – Nisan 2025 tarihleri arasında Mardin'deki dört hastanede görev yapan 330 hemşire katılmıştır. Veriler; Kurumsal Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği, İş Stresi Ölçeği ve Psikolojik Sahiplenme Ölçeği aracılığıyla araştırmacı tarafından yüz yüze görüşmelerle toplanmış, SPSS ve AMOS ile tanımlayıcı istatistik, Pearson korelasyon ve yapısal eşitlik modellemesi yapılmıştır. Bulgular: Kurumsal sağlık okuryazarlığı puanlarıyla iş stresi puanları arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır (r = –0.044, p = 0.431). Kurumsal sağlık okuryazarlığı ile psikolojik sahiplenme arasında pozitif; iş stresi ile psikolojik sahiplenme arasında negatif korelasyon saptanmıştır (r = 0.181, p = 0.001; r = –0.329, p < 0.001). Yapısal eşitlik modellemesi, sağlık okuryazarlığının psikolojik sahiplenmenin varyansının %3.3'ünü, psikolojik sahiplenme ve sağlık okuryazarlığının birlikte iş stresinin varyansının %10.9'unu açıkladığını göstermiştir. Sonuç ve Öneriler: Çalışma, hemşirelerin sağlık okuryazarlığının doğrudan iş stresini azaltmadığını, ancak psikolojik sahiplenme aracılığıyla stres algısını düşürdüğünü ortaya koymuştur. Bu nedenle; hemşirelerin sağlık okuryazarlığı düzeylerini artırmaya yönelik eğitim ve bilgi paylaşım programları düzenlenmeli, psikolojik sahiplenmeyi güçlendiren örgütsel ortam ve liderlik yaklaşımları geliştirilmeli, uzunlamasına çalışmalarla nedensellik ilişkileri derinleştirilmeli, farklı kültürel bağlamlarda ve daha geniş örneklemlerle bulguların genellenebilirliği sınanmalı ve iş stresinin fizyolojik ve gözlemsel ölçümleri de araştırmalara dâhil edilerek öznellik azaltılmalıdır. Anahtar Kelimeler: Hemşire, İş stresi, Kurumsal sağlık okuryazarlığı, Psikolojik sahiplenme, TükenmişlikIntroduction and Aim: This study examined the relationship between nurses' organisational health literacy levels in Mardin and their perceptions of work stress and psychological ownership. It investigated whether nurses' ability to access, understand and use information affects their perception of stress by strengthening their sense of belonging to their jobs and institutions. Method: This descriptive, cross-sectional, correlational study involved 330 nurses working in four hospitals in Mardin between December 2024 and April 2025. Data were collected by the researcher through face-to-face interviews using the Institutional Health Literacy Scale, Job Stress Scale, and Psychological Ownership Scale. Descriptive statistics, Pearson correlation, and structural equation modelling were then performed using SPSS and AMOS. Findings: No significant relationship was found between organisational health literacy scores and job stress scores (r = −0.044, p = 0.431). However, a positive correlation was found between organisational health literacy and psychological ownership, as well as a negative correlation between job stress and psychological ownership (r = 0.181, p = 0.001; r = −0.329, p < 0.001). Structural equation modelling showed that health literacy explained 3.3% of the variance in psychological ownership and that psychological ownership and health literacy together explained 10.9% of the variance in job stress. Conclusions and Recommendations: The study revealed that nurses' health literacy does not directly reduce job stress, but it does reduce stress perception through psychological ownership. Therefore, education and information sharing programs should be organized to increase nurses' health literacy levels, organizational environments and leadership approaches that strengthen psychological ownership should be developed, longitudinal studies should be conducted to deepen causal relationships, the generalizability of findings should be tested in different cultural contexts and with larger samples, and physiological and observational measures of work stress should be included in research to reduce subjectivity. Keywords: Nurse, Work stress, Organizational health literacy, Psychological ownership, Burnout