XEBATEK BERAWIRDÎ LI SER GUHERTOYÊN DESTANA MEMÊ ALAN ÊN DI NAV ÊZÎDÎYAN DE

Abstract

Bu çalışma ile birlikte içerik üzerinden Memê Alan destanın Êzîdî varyantlarını Roger Lescot varyantı ile mukayese etmeyi ve onlardaki din ve inanç unsurlarını tespit etmeyi hedefledik. Çalışmamızın ileriki aşamalarında da detaylıca bahsedeceğimiz gibi Memê Alan bir destan olarak kürt halkının mirasının bir unsuru ve mensubudur. Bundan önce yapılan çalışmalardan da görüldüğü üzere kürtçenin dört ayrı lehçesinde anlatılan ve yazılan varyantları tespit edilmiştir. Kürt ulusu inanç ve dinler açısından da oldukça renkli bir ulustur. Bu renklerden biri de Êzîdîlîktir. Bu destan halen Êzîdîler arasında yaygın olup derlemelerde birbirinden farklı varyantlar olarak yerini almış. Bu araştırmaya başlamadan önce öyle inanıyorduk ki inanç ve din bir şekilde milli ve anonim eserler üzerinde farklı etki ve sonuçlar oluşturmaktadır. Memê Alan destanı sözlü biçimde yayıldığı için, anlatıcı ve toplumun özgünlük ve gerçeklikleri ile sıvanmış. Özetle bu çalışmanın sonunda görüyoruz ki Êzîdî dengbêjler bu destanı dillendirdikleri zaman kendi inanç ve dinlerinden rengleri de katmışlar.

Bi vê xebatê me xwest ku em ji hêla naverokê ve guhertoyên destana Memê Alan ên di nav Êzîdîyan de, berwaridî guhertoya Memê Alan a Roger Lescot bikin û di wan de hêmanên ol û bawerîyê tespît bikin. Her wekî di pêş de jî em ê bi berfirehî bahs bikin, Memê Alan wek destanekê hêmanek mal û mîrasa gelê Kurd e. Di xebatên berîya niha hatine kirin de jî em têdigihên kû gelek guhertoyên ku bi çar zaraveyên zimanê Kurdî hatine sitran û nivîsîn hatine tespîtkirin. Kurd wek netew ji hêla ol û bawerîyan ve jî gelekî rengîn in. Ji van rengan yek jê jî Êzîdîyatî ye. Ev destan li nav Êzîdîyan hê jî zindî ye û wek guhertoyên ji hev cuda di berhevokan de cihê xwe girtine. Berîya ku em dest bi vê lêkolînê bikin angaĢta me ewbû ku bawerî yan jî ol bi aweyekî kartek û encamên cuda li ser hilberînên neteweyî û gelêrî çêdikin. Ji ber ku destana Memê Alan bi rêya dev hatiye belav kirin, li gor rastî û xweserîya civak û dengbêjan her hatiye seyinandin. Xulase, di dawiya vêlêkolînê de em dibînin ku dengbêjên Êzîdî ji bawerî û ola xwe rengên nû li vê destanê zêde kirine.