Zerzevan Kalesi Cam Buluntuları

Abstract

Zerzevan Kalesi; Diyarbakır-Mardin karayolunun 45. km’sinde, Çınar ilçesine 13 km, Demirölçek Köyü’ne 1 km. mesafede, yol seviyesinden 124 m yükseklikte yaklaşık olarak 60 dönümlük bir alanı kaplayan kayalık bir tepe üzerinde bulunur. Kaleyi ekonomik, siyasi, stratejik açıdan her zaman önemini koruyan ve konumu itibariyle bütün vadiye hakim, antik ticaret yolu üzerinde geniş bir alanı kontrol altında tutan bir Roma sınır garnizonu olarak tanımlayabiliriz. Roma Dönemi’nde üfleme tekniğinin keşfi ile beraber, Roma kültürünün hakim olduğu tüm yerleşim alanlarında gündelik kullanıma hitap eden cam malzemelerin üretiminin popüler bir endüstriye dönüştüğü bilinir. Roma’nın doğudaki en uç sınırında bulunan Zerzevan Kalesi, bu endüstrinin bulguların izlendiği önemli bir merkezdir. Zerzevan Kalesi 2014-2020 kazı çalışmaları sırasında, yerleşim alanlarının farklı noktalarında gerek gündelik eşya formları gerekse de aksesuar olarak işlevlendirildiği düşünülen çok sayıda cam materyal ele geçmiştir. Tespiti yapılan bu materyaller unguentarium, kase, kadeh, kandil ve bilezik parçaları şeklindedir. Bu çalışma ile Zerzevan Kalesi 2014-2020 yılı kazı çalışmaları sırasında ortaya çıkarılan cam materyallerin ilk bilimsel verilerine ulaşmak amaçlanmıştır. Zerzevan Kalesi kazı verileri ve yaptığımız kaynak araştırması sırasında tespit edilen paralel örnekler Zerzevan Kalesi cam buluntularını tipolojik ve kronolojik olarak değerlendirmemize yardımcı olmuş, bu buluntuların Roma ve Geç Roma dönemlerinde üretilen cam kap formlarını ve aksesuarlarını içerdiği sonucunu ortaya koymuştur.

Zerzevan Castle is located at the 45th km of Diyarbakır-Mardin highway, 13 km from Çınar district and 1 km from Demirölçek Village, on a rocky hill covering an area of approximately 60 decares at an altitude of 124 m above the road level. We can define the Zerzevan Castle as a significant military settlement located on the easternmost border of Rome or a Roman border garrison. It always kept its importance economically, politically and strategically, dominated the entire valley due to its location, and controlled a large area on the ancient trade route. As it is known, with the discovery of the blowing technique in the Roman Period, the production of glass vessels for daily use spread in all residential areas dominated by Roman culture, become a popular industry. Zerzevan Castle, located on the easternmost border of Rome, is an important center where the findings of this industry are followed. During the 2014-2020 excavations of Zerzevan Castle, a large number of glass materials were found at different points of the settlement areas. These materials are thought to be functional as both everyday objects and accessories. Among the materials found, the samples that give precise profiles are pieces of unguentarium, bowls, goblets, oil lamps and bracelets. This study aims to reach the first scientific data on glass materials unearthed during the 2014-2020 excavations of Zerzevan Castle. The excavation data and the parallel samples found during our resource research helped evaluate the glass finds typologically and chronologically. This evaluation revealed that the findings are comprised of glass vessel forms and accessories produced during the Roman and Late Roman periods.