Dem di devoka torê da (Bi mînaka Gundê Xerabê Bena)

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın konusu Kürtçenin Kurmancca lehçesindeki Tor ağzının zamanlarıdır. Aynı zamanda fiillerin zamanlarının biçim ve işlev özellikleri ve ilişkileri bu araştırmanın alt konularını oluşturmaktadır. Bu çalışmada betimleyici dilbilim (descriptive linguistics) metodu ve işlevsel düzlem (functional plane) kullanılmıştır. Bu araştırma, konusu bakımından zamanlar ve çalışma yeri bakımından Tor yöresinin bir köyü (Xerabê Bena) ile sınırlandırılmıştır. Çalışmanın ana amacı Tor ağzının zamanlarının tanıtılmasıdır. Ayrıca Tor ağzının genel bir tanıtımı bu araştırmanın ikincil amaçlarındandır. Tor yöresi coğrafyası bakımından yeterince geniştir ve Tor ağzı Kürtçede Kurmancca lehçesi içinde konuşucularının nüfusu bakımından önemli bir yere sahiptir. Bu yüzden bu ağız üzerindeki çalışmaların Kurmanccanın birçok konusunun aydınlatılmasında olumlu bir rol üstlenmesi ve birçok çalışmaya önayak olması umulmaktadır. Çalışma özellikle fiil zamanları üzerine yoğunlaşmıştır. Yöresel özellikler kendilerini en çok fiil çekimlerinde ele verdiğinden dolayı bu alandaki çalışmalar bir ağzın tasvir edilmesi için çok önemlidir. Bu çalışma bir giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Girişte çalışmanın konu, amaç ve önem, yöntem ve kaynakları sunulmuş. Birinci bölümde konuyla ilgili ana kavramlar hakkında bilgiler verilmiş. Fiil ve fiil çekimi gibi konular ele alınıp açıklanmış. Tor yöresi ile Tor ağzı ve Xerabê Bena köyü tanıtılmış. İkinci bölümde geçmiş zamanlar incelenmiş. Bu bölüm dört alt bölümden meydana gelmekte ve her alt bölüm bir geçmiş zamanı oluşturmaktadır. Üçüncü bölümde şimdiki zaman incelenmiş. Dördüncü bölümün konusu ise gelecek zamandır. Her bir zaman için de önce o zamanın morfolojisi ve işlevi genel olarak verilmiş sonra da o zamanın Tor ağzında tespit edilen özellikleri sunulmuştur. Bu çalışmada tespit edilen Tor ağzının zamanlarının başlıca özellikleri bu bölümlerin sonunda sonuç başlığı altına sunulmuştur.

ABSTRACT The subject of this study is the tenses of the Tor accent. At the same time, the characteristics of form and function and correlation of verbs' tenses constitute the sub-topics of this research. Descriptive linguistics method and functional plane were used in the study. This subject is limited to tenses in terms of the subject of the research; and limited to a village of the Tor region (Xerabê Bena) in terms of place of study. The main aim of the study is to introduce the tenses of Tor accent. In addition, a general introduction of the Tor accent is one of the secondary aims of this research. Tor region is large enough in terms of geography and Tor accent has an important place in the Kurmanji dialect in the area. Therefore, it is hoped that studies on this accent will play a positive role in clear up many issues of Kurmanji and will lead many studies. The study mainly focuses on verb tenses. Because the local features give themselves the most at verb conjugations, the studies in this area are very important for portraying an accent. This study consists of an introduction and four parts. In the introduction the subject, aims and importance, methods, parts, limitations and resources of the study are presented. In the first chapter, information about the main concepts are given. Topics such as verb and verb conjugation are explained. Tor region and Tor accent and Xerabê Bena village are identified. In the second chapter past tenses are examined. This chapter consists of four subdivisions and each sub-section forms a past tense. In the third chapter the present continuous tense has been examined. The topic of fourth chapter is the future tense. Also in each tenses the morphology and function of tenses are mentioned in general and then distinguished features of the tenses in Tor accent are presented. As a conclusion in this study, the main features of the Tor accent tenses are presented at the end of these sections.