Sosyotelizm (Phubbing) ile Ruh Sağlığı Arasındaki İlişki: Boylamsal Bir Araştırma

Abstract

Sosyotelizm, bireyin toplum içinde yüzyüze iletişimden kopup telefonuyla ilgilenmesi demektir. Bu kavrama ilişkin çalışmaların geçmişi 10 yıllık zaman dilimini geçmemesine karşın alanyazında bu davranış probleminin yıkıcı etkisinin çok fazla olduğu ve birçok sosyopsikolojik olguyla ilişkili olduğu bulunmuştur. Araştırma bulguları dikkate alındığında, sosyotelizmin gerçekten buna sebep olup olmadığını test etmek için deneysel çalışmalara veya boylamsal araştırmalara ihtiyaç duyulduğu belirtilmektedir. Bu amaçla, bu çalışmada sosyotelizmin depresyon, anksiyete ve stresle olan ilişkisinin zaman içindeki değişimini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, çalışmada farklı zamanlarda aynı kişilerden toplanılan verilerin zaman içinde değişimini gözlemleyerek sosyotelizmin depresyon, anksiyete ve stresle olan ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu çalışmaya, toplamda 5 farklı üniversiteden gönüllü katılım sağlanmıştır. Çalışma boylamsal bir çalışma olup 6 aylık zaman diliminde iki defa data toplanmıştır. İlk çalışmaya toplamda 96 kişi ve ikinci çalışmaya 165 kişi katılım sağlamıştır. Her iki araştırmaya katılan öğrenci sayısı 64 kişidir. Analiz sonucuna göre, sosyotelizm, depresyon, anksiyet, stress ve akıllı telefon kullanım süresi iki farklı zaman dilimindeki değerler arasında istatistiki açıdan anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Birinci ve ikinci zaman dilimlerindeki Person korelasyon test sonuçlarına göre, sosyotelizm, depresyon, anksiyete ve stres düzeyleri arasında pozitif yönlü orta düzeyde bir ilişki bulunmuştur. Regresyon analizi, verilerin en çok olduğu ikinci zaman dilimi baz alınarak yapılmıştır. Bu analiz sonucuna göre, stress, anksiyete, depresyon, akıllı telefon kullanım süresi birlikte sosyotelizmi anlamlı düzeyde yordamakta ve varyansın %31’ini açıklamaktadır. Ayrıca, stress, anksiyete ve akıllı telefon kullanım süresi sosyotelizmi anlamlı yordarken, depresyon sosyotelizmi anlamlı yordamamaktadır. Sosyotelizm ile ruh sağlığı değişkenleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu çalışmada elde edilen bulgular literatürdeki diğer çalışmalarla parallelik göstermektedir. Bu durum iki farklı zaman diliminde aynı kişilerden toplanan verilerde de bir farklılık oluşturmamıştır. Dolayısıyla sosyotelizm olgusu salt kesitsel bir durum değil, farklı zaman dilimlerinde toplanan iki veride de aynı sonucu doğurduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca, stres ve anksiyetenin sosyotelizmi anlamlı şekilde yordamasından yola çıkarak, aksiyete ve stresli bireylerin sosyotelist davranışlara başvurabileceği yorumu yapılabilir. Bundan dolayı stres ve anksiyete süreçlerinin kontrol edilerek bu davranışın düzeyi düşürülebilir.