ŞANLIURFA KENTSEL SİT ALANI SOKAK SAĞLIKLAŞTIRMA ÇALIŞMALARININ ANALİZİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

XIII ÖZET Yüksek Lisans Tezi ġANLIURFA KENTSEL SĠT ALANI SOKAK SAĞLIKLAġTIRMA ÇALIġMALARININ ANALĠZĠ VE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Fatma KOÇAR Mardin Artuklu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı 2019: 191 Sayfa Urfa kenti, ilk kurulan yerleĢim alanları içerisinde yer almaktadır. Ayrıca Mezopotamya‟yı Anadolu‟ya bağlayan ticaret merkezi konumundadır. Konumundan dolayı oldukça önemli olan Ģehrin 16.yy‟daki mekân oluĢumları, ekonomik ve kültürel yapılar çevresinde geliĢtiği görülmektedir. 16.yy‟dan baĢlayarak 19.yy sonları ve 20.yy baĢlarına kadar olan süreçte tarihi kent dokusu içindeki yapıların inĢa edilme Ģekilleri „mahalle kavramı‟ çerçevesinde oluĢmuĢtur. Mahalle kavramı ve kent hafızasının oluĢumunda, aynı topluluğa ait hanelerin bir arada oturma istekleri ve geniĢ aile kavramları etkilidir. Mahalleyi oluĢturan sokaklar ve sokakları birbiriyle buluĢturan meydanlar varlığını uzun süre koruyan mekânlar haline gelmiĢtir. Günümüzde halen varlığını sürdüren tarihi doku içinde bulunan sokaklar Ģehir için, tarihin kültürünü yansıttığından dolayı oldukça önemlidir. Sokaklar, örf /adet, gelenek ve göreneklerin yansıdığı yapıları içerisinde barındırmaktadır. Yapıların konumlanması ve cephe elemanlarının yerleĢiminde ise bu yansıma ön plandadır. Ayrıca sokakların dar ve yüksek duvarlara sahip olması Urfa‟nın fiziki konumunun etkisidir.1999 yılından itibaren ġanlıurfa‟da tescillenen ve tescillenmeyen sokaklarda sağlıklaĢtırma projeleri yapılmaya baĢlanılmıĢtır. Ġlgili kurum tarafından onaylanan projeler uygulamaya geçirilmiĢtir. Yapılan birçok uygulamada özgün sokak dokusuna müdahalelerde bulunulmuĢtur. Tezde ġanlıurfa kentinde kurum onaylı sağlıklaĢtırma projelerinin ve bu projelere göre yapılmıĢ olan uygulamaların analiz ve değerlendirmeleri belirlenen sokaklarda yapılmıĢtır. Belirlenen çalıĢma alanı, Bey kapısı, Camii Kebir, KurtuluĢ ve PınarbaĢı Mahallelerinin sınırlarına değen, Kazancı Bedih Sokak, Karakol Sokağın bir kısmı ve 58 Meydanında bulunan yapıların tescilli olup olmadığına bakılmaksızın yapı envanterleri oluĢturulmuĢ ve bir doküman haline getirilmiĢtir. Tez çalıĢmasında, gelecekte yapılacak sokak sağlıklaĢtırma projeleri ve uygulamalarının bilimsel olarak ele alınmasına katkı sağlanması düşünülmektedir