TÜRKİYE’DE İLK TIP FAKÜLTESİ’Nİ MARDİN’DE ARTUKLULAR KURDU

Abstract

1091’de vefat eden Kudüs Valisi Artuk Bey’in ardından çocukları Sökmen ve İlgazi, Fatımî saldırısı üzerine Kudüs’ten ayrıldılar. Eminüddin Sökmen 1101’de Hasankeyf, Meyyafarikin (Silvan) ve Diyarbakır’ı ele geçirip Artuklu Beyliği’nin ilk kolunu kurdu. Necmeddin İlgazi 1108’de Mardin’i ele geçirip, Beyliğin merkezi yaptı. Halep ve Harput’un katılmasıyla, 307 yıl sürecek Beylik kuruldu. İlgazi ve yeğeni Belek Gazi, Haçlılara karşı yaptıkları savaşlarla ünlendiler. Fethedilen topraklara yerleşme, Haçlılara karşı verilen savaşlar göz açtırmazken; Artuklular 1123 yılında Eminüddin Külliyesi’ni açarak, Türkiye Tarihi’nde bir ilki gerçekleştirdi. Külliye; mescid, medrese, bimaristan, zâviye, yazlık namazgâh, hamam, çeşme ve selsebîlden oluşuyordu. Artuklu Beyliği’nin kurucusu Eminüddin Sökmen tarafından inşaatı başlatıldı, vefatından sonra kardeşi Necmeddin İlgazi tarafından tamamlandı. Bimâristan (Darüşşifa-Hastahane) olarak kullanıldığı dönemde, büyük ün kazandı. Bimaristanda, İslâm Dünyasındakilerden farklı yöntemler kullanıldı. Mimarîde üstü açık avlular ve hamam bölümlerinde uygulamalı bilgiler verilen bir tıp medresesi ve şifahane olarak tasarlanırken, tedavide bitkisel ilaçlar, şifalı açık hava ve su tedavisi kullanıldı. XIX. asra kadar bu görevini sürdürdüğü belgelerden anlaşılmaktadır. Kurulduğu andan itibaren, tedavi usûlleri ve çalışanlarıyla ünlenen Bimaristana, başta Musul olmak üzere diğer illerden gelen hastalar ve Haçlı Savaşları’nda yaralananlar önemli bir yoğunluk oluşturarak, şehrin ekonomisine katkıda bulundu.