KARİKATÜR, EDEBİYAT VE SÖYLEM

Abstract

Bu çalışmanın amacı; karikatür metinlerinin türsel açıdan edebiyatla olan ilişkisini ortaya koymak ve bu ilişkiyi mizah, imge, metafor ve söylem zemininde tartışmaktır. Tez çalışması iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde gülme, mizah, karikatür ve söylem konuları kuramsal olarak ele alınmış ve bu kavramlara dair çeşitli yaklaşımlara ve tartışmalara yer verilmiştir. Gülme ve mizahı oluşturan unsurlar saptanmaya çalışılmış; karikatür, mizah ve gülme arasındaki ilişkiye değinilmiştir. Türk edebiyatı tarihinde mizah dergiciliği kronolojik olarak ele alınmıştır. Söylem kavramının çeşitli tanımlamalarına, söylemi oluşturan unsurlara, söz-dil ve söylem-edebiyat bağına yer verilmiştir. Karikatür ve edebiyat arasındaki ilişki, sanatta ve edebiyatta süregelen “tür” tartışması bağlamında değerlendirilmiştir. Tez çalışmasının ikinci bölümünde yazar ve çizer Umut Sarıkaya’ya ait Marksizm ve sosyalizm temalı karikatürlerden bazıları bu çalışmada örneklem olarak ele alınmıştır. Karikatürlerdeki dil ve görsellik, söylem çözümlemesi ve göstergebilimsel çözümleme metotlarıyla incelenmiştir. Bu incelemelerde metinlerin düz ve yan anlam okumaları yapılarak karikatüristin oluşturduğu söylem düzenine dair tespitlere yer verilmiştir. Sonuç bölümünde ise, ilk bölümdeki kuramsal çerçeve ve ikinci bölümde yapılan çözümlemelerden yararlanılarak karikatüristin oluşturduğu söyleme ve karikatür- edebiyat ilişkisine dair çıkarımlarda bulunulmuştur