Kıyı Kentlerınde İklim Değişikliğine Karşı Uyarlanabilir, Dayanıklı Kentsel Tasarım: Trabzon Kenti Örneği

Abstract

Sanayi Devrimi'nin getirdiği teknolojik ilerlemeler ve bunun sonucu olarak artan kentleşme, çağımızın en önemli çevresel zorluklarını beraberinde getirmiştir. Bu süreç, kontrolsüz kentsel gelişim, hızla artan nüfus yoğunlukları ve yapılaşmanın doğal alanlar üzerindeki baskısı gibi faktörlerle karakterize edilir. Geçirimsiz yüzeylerin artması su döngüsünü bozarken, kentsel ısı adası etkisi şehirlerde sıcaklıkların artmasına yol açmaktadır. Aynı zamanda endüstriyel faaliyetlerin çoğalması atmosferdeki sera gazı emisyonlarını artırarak küresel ısınmayı hızlandırmakta ve kaynak tüketiminin yoğunluğu ekolojik dengeler üzerinde ciddi baskı oluşturmaktadır. Bu faktörler, kentsel mekanlarda yaşanan iklim değişikliğinin etkilerini daha da belirgin hale getirirken, kent plancıları ve politika yapıcılar için yeni stratejilerin ve çözüm yollarının araştırılmasını zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda, planlama ve tasarım süreçlerine ekolojik prensiplerin entegrasyonu, yeşil altyapı yatırımlarının artırılması, enerji verimliliğine yönelik politikaların güçlendirilmesi ve sürdürülebilirlik ilkelerinin benimsenmesi gibi adımlar öne çıkmaktadır. Bu tür adımlar, iklim değişikliğinin olumsuz etkileriyle mücadelede ve gelecek nesiller için daha yaşanabilir kentler inşa etmede kritik öneme sahiptir. Küresel ısınma, deniz seviyesi yükselmesi, aşırı hava olayları ve ekosistem değişiklikleri ile sonuçlanan iklim değişikleri dünya için büyük tehdit unsuru olmaktadır. Küresel ölçekte birçok kent iklim değişikliğinin sebep olduğu birçok sorunla karşı karşıya kalmaktadır. Bu sorunlar, kentin coğrafi konumundan karakteristik özelliklerine kadar birçok etkene bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Özellikle kıyı kentler bu değişimlerin sonuçlarından doğrudan etkilenmektedir Kıyı kentler sahip oldukları stratejik konum nedeniyle ticaret turizm, ulaşım, politik ve askeri yönden kritik öneme sahiptir. Bu yüzden kıyı kentlerinin uyarlanabilirliğini önceden değerlendirmek ve dirençlilik yol haritalarının hazırlanması önem arz etmektedir. Küresel ve yerel ölçekte yaşanan iklim krizleri neticesinde ülkemizde özellikle kıyı kentlerinde alınacak önlemler ve izlenecek stratejiler öncelikli hale gelmektedir. Bu kapsamda çalışmada, Türkiye'nin Karadeniz kıyısında stratejik bir konumda bulunan ve bir kıyı kenti olan Trabzon kenti ele alınmıştır. Bu çalışma ile birlikte Trabzon kentinin iklim değişikliğine karşı nasıl bir kentsel tasarım ve adaptasyon stratejisi benimsemesi gerektiği ele alınmaktadır. Trabzon'un özgün coğrafi yapısı, denizle dağların arasında kalan dar bir sahil şeridi üzerine kurulu olması, kenti iklim değişikliği tehditlerine karşı daha savunmasız kılmaktadır. Bu bağlamda çalışmada iklim değişikliğine karşı uyarlanabilir, dayanıklı kentsel tasarım stratejileri ele alınmıştır.