Mardin ili sınırlarından toplanan yerel makarnalık buğday populasyonlarının karakterizasyonu

Abstract

Bu çalışma, 2019-2020 dönemi yetiştirme sezonunda Mardin ili sınırlarından elde edilen makarnalık buğdayların yerel populasyonlarının karakterizasyonunu belirlemek amacıyla Artuklu ilçesine bağlı Tilkitepe köyünde yürütülmüştür. Araştırmada standart olarak Güneyyıldızı, Hasanbey, Zühre ve Burgos çeşitleri ile birlikte Mardin iline bağlı ilçelerden toplanan yerel makarnalık buğday popülasyonlarından 27 adet kullanılmıştır. Araştırmadaki bulguların incelenmesi sonucunda elde edilen varyans analiz tablosu sonuçları göz önünde bulundurulduğunda; birçok özellik bağlamında çeşitler arasında % 0.1 ve %0.5 gibi önemli farklılıklar tespit edilirken, metrekarede sap sayısı, metrekarede başak sayısı, protein oranı, tanedeki nem oranı, tanedeki yaş glüten oranı, tanedeki sedimantasyon değeri ve nişasta oranı bakımından çeşitlerle ilgili önemli bir farklılık elde edilememiştir. Çalışma sonucunda; metrekarede sap sayısı 238-429 adet, metrekarede başak sayısı 190-361 adet, başaklanma süresi 93-124 gün, bitki boyu 93-152 cm, başak uzunluğu 5.6-8.8 cm, başakta başakçık sayısı 13.8-20.4 adet/başak, başakta tane sayısı 13.8-76.1 adet, başak verimi 0.34-2.94 g/başak, tane verimi 175.0-616.9 kg/da aralığında değişim göstermiştir. Tane kalitesi bakımından minimum ve maksimum değerleri bin tane ağırlığı için 31.4-45.2 g, camsılık oranı için %72.8-97.0, protein oranı için %11.4-14.8, tanedeki nem oranı için %7.0-7.9, tanedeki yaş glüten oranı için %22.2-30.1, tanedeki kül oranı için %1.50-2.09, tanedeki sedimantasyon değeri için 36.3-66.8 ml, nişasta oranı için %66.4-69.7 ml ve hektolitre ağırlığı ölçülen genotiplerde ise hektolitre ağırlığı 72.4-82.8 kg/hl arasında değişim göstermiştir. Ayrıca araştırmada yatma oranı %70-90 aralığında değişim göstermiştir. Araştırma sonuçlarına göre yerel popülasyonlar arasında yüksek varyasyon olduğu tespit edilmiştir. Sonuç itibariyle yerel çeşitler arasında tespit edilen bu durumun genetik olarak çeşitliliği arttırdığı ve bunun zenginleşmesinde etkili olduğu, ayrıca ileride yapılabilecek ıslah çalışmalarında donör olarak kullanılması durumunda yerel çeşitlerin elde edilmesi ve geliştirilmesine katkı sunacaktır.

This research was carried out in Tilkitepe village of Artuklu district of Mardin province in the 2019-2020 season in order to state the classification of regional durum wheat populations collected from Mardin province. In the study, together with Güneyyıldızı, Hasanbey, Zühre and Burgos varieties, 27 local durum wheat populations collected from the districts of Mardin province were used. Within the variance assay of the datas obtained from the classification in the study; it was obtained 0.1% and 0.5% discrepancy among the genotypes in terms of many characteristics, no significant difference could be detected between the genotypes in terms of the number of stems per square meter, the number of spikes per square meter, the protein ratio, the moisture content in the grain, the wet gluten ratio in the grain, the sedimentation rate in the grain and the starch ratio. In the results of working; Number of stems per square meter is 238-429, number of spikes per square meter is 190-361, earing period 93-124 days, plant height 93-152 cm, spike length 5.6-8.8 cm, number of spikelets per spike 13.8-20.4 pieces/spike, number of grains per spike 13.8-76.1 pieces, ear yield 0.34-2.94 g/spike, grain yield varied between 175.0-616.9 kg/da. Minimum and maximum values in terms of grain quality are 31.4-45.2 g for thousand grain weight, 72.8-97.0% for vitreousness, 11.4%-14.8% for protein content, 7.0-7.9% for moisture content in grain, 22.2-30.1% for wet gluten content in grain. , 1.50-2.09% for the ash content in the grain, 36.3-66.8 ml for the sedimentation value in the grain, 66.4-69.7 ml for the starch rate and 72.4-82.8 kg/hl for the hectoliter weights of the genotypes. In addition, the rate of lying in the study varied between 70-90%. According to the results of the research, it has been determined that there is high variation among local populations. Consequently, the variants that obtained in local diversities can contribute elevation of genetic type and develope local varieties as a donor.