Analîzek lı ser parastına zımanê yekemîn a duzımaniyên Kurdî-Tirkî

Abstract

Dil içsel bir organizasyondur ve psikolinguistik de bu içsel organisazyonun üzerindeki psikolojik etkileri inceler. İki dilli beyinler, tek dilli beyinlere göre daha fazla beynin konuşma mekanizmalarını kullanır. Bu tespit, Psikolinguistik bir tespit olarak, tek dillileştirme süreçlerinin verdiği zarara da işaret edebilir. Bu çalışma psikodilbilimsel yöntem ve kavramlara dayanmakta olup, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisindeki Kürtçe-Türkçe iki dilliliği üzerine çalışmaktadır. Bu tezin amacı Kürtçedeki Türkçe etkisiyle oluşan kaybının bilançosonu tespit etmek ve ideal iki dilliliğe işaret etmektir. Tezimizde psikodilbilim bölümü tanıtıldıktan sonra yarım dillilik (semilingualism) kavramını Türkiye sınırları içindeki Kürt durumu bağlamında ele alınmakta ve okuyuculara kavramın tarihsel bir perspektif sunulmaktadır. Daha sonra Dunn ve Fox Tree (2009) tarafından geliştirilen A Quick Gradient Bilingual Dominance Scale (Hızlı ve Kademeli İki Dilli Baskınlık Ölçeği) ile saha çalışması, yaşları 18-34 arasında değişen son 3 kuşaktan (1990-1995, 1996-1999, 2000-2006) KürtçeTürkçe iki dilli 159 kişi üzerinde uygulanmış ve sonuçlar istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Bu çalışmaya göre Türkçenin baskın ve etkili bir dil olduğu ve Kürteçenin eksiltici iki dillilik bağlamında olduğu ve çalışmanın parametrelerine göre yarı dilli konuşanlar ürettiği anlaşılmıştır. Aynı zamanda D2'nin geç edinilme yaşının D1'in koruması üzerinde olumlu bir etkisi olduğu anlaşılmış. Teknolojinin kuşaklar düzeyinde dil hakimiyetin de D1'e olumlu değişim etkisi, Kürtçenin kullanım alanlarının yaygınlaşması ise dengeli iki dilliliğin korunmasına olumlu etki yaptığı analaşılmıştır. Türkiye'nin sağlıklı bir iki dilliliği teşvik etmediği ve Kürtçe-Türkçe ikidilliler için dengeli bir iki dilliliği desteklemediği de ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak Kürtçe D1 olarak yerini D2 olarak Türkçeye bırakmak üzere bir yenidenyapılanma (resturuction) sürecindedir. Bu çalışmanın sonuç ve önerilerinin ailelere çocuklarını Kürtçe yetiştirmesi yolunda bilimsel bir rehber olmasını umuyoruz.

Language is an inner organization and psycholinguistics studies the psychological effects on this inner organization. Bilingual brains use the brain's speech mechanisms more than monolingual brains. This identification, as a psycholinguistic idendification, may also point to the damage done by monolingualization processes. This work is based on psycholinguistic methods and concepts and works on Kurdish-Turkish bilingualism, which is also limited to the borders of the Republic of Turkey. The purpose of this thesis is to learn the balance sheet of the loss of the Turkish language on Kurdish and the desire to show an ideal bilingualism. After introducing the psycholinguistics section, our thesis discusses the concept of semilingualism in the context of the Kurdish situation within the borders of the Republic of Turkey and presents a historical perspective to the readers. Then the field work with the Quick Gradient Bilingual Dominance Scale developed by Dunn and Fox Tree (2009) was conducted on 159 Kurdish-Turkish bilingual people of the last 3 generations who are aged between 18- 34 (1990-1995, 1996-1999, 2000-2006) was applied and the results were statistically analyzed. According to this work, Turkish is a dominant and influential language on Kurdish in a reductive bilingualism produces semi-lingual speakers according to the parameters of the work. It is also understood that the late age of acquisition of L2 has a positive effect on the understanding and production of L1, technology at the level of generations has a positive effect on changes in language dominance, and the expansion of the using area of the Kurdish language has a positive effect on the preservation of balanced bilingualism. It was also clear that Turkey does not promote a healthy bilingualism and does not support a balanced bilingualism for Kurds. As a result, Kurdish is in a process of restruction to leave its place as L1 to Turkish as L2. We hope that the results and recommendations of this work will be a scientific guide for families in the way of bringing up their children's with Kurdish.