Mardin Tarihi Kent Merkezinde Bir Sorunsal Olarak Çöp

Abstract

Çalışmanın kapsamını oluşturan Mardin tarihi kent merkezi, tarihi, mimari ve kültürel açıdan önemli özeliklere sahiptir. Bu sebeplerle 1979 yılında "Kentsel Sit Alanı" ilan edilerek koruma altına alınmış, 2000 yılında ise “Mardin Kültürel Peyzaj Alanı” adıyla UNESCO Dünya Kültür Mirası geçici listesine girmiştir. Eğimli bir topografya üzerinde ve kale eteğinde bulunan tarihi kent merkezinde, büyük çoğunluğunu Artuklu Dönemine ait taş yapıların oluşturduğu mimari doku bir çok araştırmaya konu olmuştur. Taş işçiliği, mimarisi, topografyası ve Mezopotamya ovasına bakan manzarası gibi çekici fiziksel özelliklere sahip Mardin tarihi kent merkezinde yaşamanın olumsuz yanları da vardır. Örneğin, son yıllarda çoğu evin butik otele dönüşmesiyle artan turistlere yönelik sunulan yüksek sesli müzik, özellikle yaz aylarında geç saatlere kadar sürdüğü için çevredeki evlerde yaşayanları rahatsız etmektedir. Buna ek olarak, özellikle kış aylarında sobalarda plastik atık yakılmasından kaynaklı hava kirliliği ya da çöplerin sokak kapılarına bırakılmasının yarattığı sağlık problemleri ve bu çöplerin eşeklere taşıtılması da diğer olumsuz özellikler olarak sayılabilir. Çalışma, bunlar arasından çöp sorunu ile ilgili bir araştırmayı kapsamaktadır. Mardin tarihi kent merkezinde çöplerin sokağa bırakılması ve bunun günün her saatinde yapılmasıyla etrafa mikrop yayıldığı ve bunun hem insanların hem de sokak hayvanlarının sağlığını tehdit ettiği düşünülmektedir. Çöplerin eşekler tarafından taşınması ise başlı başına ele alınması gereken bir konudur. Üzerilerindeki ağır yüklerle, zor iklim koşullarında bile sokaklardaki yüksek basamakları inip çıkmak zorunda olan bu hayvanların yaşadığı çeşitli zorluklar, kentte yapılan gözlemlerde tespit edilmiştir. Mardin tarihi kent merkezinde, araç giremeyen yollardaki çöpler, hayvanlar kullanılmadan da taşınabilir. Tarihi kent merkezinin tamamı gezildiğinde, araçların giremediği yolların sayısı kadar, girebildiği yollar olduğu da görülür. Araçların girebildiği yollara yerleştirilecek çöp toplama ünitelerine, diğer yollardan taşınan çöpler getirilebilir. Bu konu, Mardin Artuklu Üniversitesi, Mimarlık bölümünde mimari tasarım atölyesinde tartışılmaya başlanmıştır.