MÂTÜRÎDÎ’DE ÂYETLERİ TEVİLDE KİNAYE UNSURU

Abstract

İslâm uleması, Kur’ân âyetlerinin anlaşılması için gayret sarf etmişlerdir. Onlar bunu aklî, naklî, dilsel, belâgî gibi birden fazla yönteme başvurarak sağlamıştır. Ehl-i sünnet itikadının önemli savunucularından Ebû Mansur el-Mâtürîdî de bu âlimlerinden biridir. Çalışmada Te‘vîlâtu’l-Ḳur’ân adlı tefsir kitabında İmam Mâtürîdî’nin, âyetlerin tevilinde kinayeyi kullanımı ele alınmıştır. Bu bağlamda Mâtürîdî’nin hayatı, itikadî yönü ve Te‘vîlâtu’l-Ḳur’ân’ı hakkında bilgi verildikten sonra Mâtürîdî’nin, tevillerinde kinayeyi kullanım amacı, sıklığı ve kullanım yerleri gibi geniş bir çerçevede ele alınmıştır. Özellikle itikadî birçok fırkanın çıkmasına zemin hazırlayan zaman, mekân ya da cismani unsurların Allah’a nisbet edildiği âyetlerde kinayenin kullanımı incelenmiş, Ehl-i sünnet görüşlerine göre Allah’ı cisim, zaman ve mekândan tenzih etme bağlamında Mâtürîdî’nin katkısı ortaya konmuştur. Âyetler arasında varmış gibi görünen çelişkinin giderilmesinde ve fıkhî ihtilafl ara yola açan âyetlerde de Mâtürîdî’nin kinayenin kullanım durumu incelenmiştir. Ayrıca deyim ifade eden ibarelerde ve insan fıtratında müstehcen kabul edildiği için âyetlerde açıkça zikredilmeyen hususlarda Mâtürîdî’nin kinayeden yararlanma şekli ortaya konmuştur.

Islamic scholars have made great efforts to understand the verses of the Qur’an. This has led them to resort to more than one method such as rational, narrational, linguistic and rhetorical. One of these scholars is Abu Mansur al-Maturidi, who is one of the most important defenders of the Ahl al-Sunnah. In this study, the way Maturidi used sarcasm in the interpretation of the verses in his Ta’wilat al-Qur’an is analyzed. In this context, after briefl y giving information about his life and his direction of creed and Ta’wilat al-Qur’an, Mâtürîdî’s interpretations are discussed in a broad framework such as the purpose of using sarcasm, its frequency of use, and places of use. Particularly, the use of sarcasm in the verses where time, space, or bodily elements, which pave the way for the emergence of a lot of scrutiny in the matter of creed, are examined. In addition, according to the Ahl al-Sunnah views, the contribution of Maturidi in the context of exalting Allah from body, time and space has been put forward. In the elimination of the contradictions that seem to exist between the verses and the verses that led to confl icts in Islamic law, Maturidi’s use of sarcasm was examined. In addition, the way Maturidi used sarcasm is revealed in the form of idioms and in the verses that are not explicitly mentioned because they are accepted as obscene in human natüre.