WEK UNSÛRÊN XWEŞIKBÛNÊ HÊMANÊN RUYÊ YARÊ DI XEZELÊN MELAYÊ CIZÎRÎ DE

Abstract

Di dîroka edebiyata kurdî ya klasik de rola Melayê Cizîrî gelekî girîng e. Mela di warê nivîsandina divanên mureteb de ji bo edebiyata Kurdî ya klasîk de wekî mîladekê ye. Bi taybetî jî Mela di edebiyata Kurdî de nûnerên terza xezelê ye. Di xezelê xwe de hem eşqa ilahî u hem jî eşqa mecazî dest girtiye. ji bo gihandina eşqa îlahî eşqa mecazî ango eşqa beşerî wekî dirênceyekê kiriye dest. Di nivîsîna xezelan de jî em dikarin bi hêsanî bêjin ku di warê xezelên Kurdî de helbestvanên Kurdên Kurmanc de ê ku di bin bandora Mela di nemaye tuneye. Armanca xebatê jî di nav xezelên Mela de tesbîtkirina hin unsûrên xweşkahiyê yên wek çav, birû, xemze û xal û şîroveya van hêmanan eKlasik Kürt edebiyatında Melayê Cizîrî’nin önemli bir rolü vardır. Mela müretteb (Kurallı ve sıralı) divan yazımında klasik Kürtçede bir millttır. Özellikle Kürt klasik edebiyatında gazel türünde Mela gazelin temsilcisi olarak kabul görmektedir. Gazellerinde hem ilahi aşk hem de bu ilahi aşka ulaşmak için bir merdiven olarak kullandığı beşeri ya da mecazî aşkı ele almıştır. Bunu çok rahat bir şekilde iddia edebiliriz ki gazel yazımında Kürd kürmanç şairler arasında Mela’dan etkilenmeyen hiçbir şâir yoktur. Bu çalışmamın amacı ise beşeri güzellik unsurları olarak kullanılan sevgilinin yüzünde bulunan güzellik usurlarından: göz, kaş, gamze, ben ve ağız gibi güzellik öğelerinin tesbiti ve yorumlanmasıdır