“Kemançe” ve “Mû-Zik”: Nusaybinli Domlarda Kimlik

Abstract

Bu çalışmada Mardin’in Nusaybin ilçesinde yaşayan Domların kendilerini nasıltanımladıkları konu edilmektedir. Bu bağlamda çalışma boyunca kendisinden hareketedilen kavram kimlik kavramıdır. Kimliğin ilişkisel olduğu kabul edilerekçalışmanın merkezini Domlar ile Nusaybin ilçe nüfusunun geri kalanı arasındakiilişkiler oluşturmaktadır. Bu ilişkilerin arakesitinde ise müzik yer alır. NusaybinliDomlar kendilerini öncelikli olarak müzisyen diye tanımlar ve öyle de tanımlanırlar.Nusaybinli Domların ana sazları ise rebap denen enstrümandır. Yerel dilde“kemançe” olarak adlandırılan rebap Domlar ile özdeşleşmiştir. Müzisyenlik vekemançe Dom kimliğinin oluşumundaki temel tartışma eksenini oluşturmaktadır.Çalışma boyunca kemançe bir maddi kültür öğesi olarak ele alınmakta olup Domkimliğinin oluşumunda kemançenin nasıl bir rol oynadığı soruşturulmaktadır. Buyolla çalışmanın açığa çıkarmayı hedeflediği temel mesele Dom kimliğinin nasılkurulduğudur. Bu temel meseleye ek olarak ayrıca maddi kültür aracılığıyla kişilerve nesneler arasındaki ilişki üzerine düşünülmesi de amaçlanmaktadır. Çalışma,2011 – 2015 yılları ile 2018 – 2019 yılları arasında Mardin’in Nusaybin ilçesindeyaşayan Domlar ile yürütülen alan araştırmasına dayanmaktadır. Katılımlı gözlem ve derinlemesine görüşme tekniklerinin kullanıldığı bu alan araştırmasındaetnografik yöntem benimsenmiştir. Gerçekleştirilen alan araştırmasından hareketleçalışmada, kemançenin Dom kimliğinin oluşumundaki faillerden biri ve Domkimliğinin değişen bağlam ve durumlara göre yeniden biçimlenmeye açık olduğusonucuna varılmıştır.

This study focuses on how Doms of Nusaybin, Mardin identify themselves. The study is based on the notion of identity as a key word. In this context, throughout the study interactions between Doms and Kurds are taken into consideration. In the intersection of these interactions music and rebap instrument take place. Doms of Nusaybin are musicians and they identify themselves as musicians. Also Kurds identify them through music. Rebap which is called locally “kemançe” is Doms’ main instrument. Being musician and kemançe are the basic framework of Dom identification. Kemançe is examined as a material culture element and throughout the study how kemançe plays roles in Dom identification is discussed. Through this framework the major concern to be explored is Dom identification. In addition to this major concern, this study also aims at considering relationship between people and objects. This study is based on the fieldwork conducted between 2011-2015 and 2018-2019. The research data was obtained by using participant observation and in-depth interviews techniques of ethnographic method. Based on the fieldwork as a result of this study it is concluded that kemançe is an agent of Dom identity and Dom identity is open to formulation and reformulation according to situations and contexts.