منهج عرض القراءات في كتاب معالم التنزيل، روايتي ورش وحفص في سورتي الكهف والإسراء أُنموذجًا

Abstract

يعد الإمام البغوي من أبرز المفسرين الذين اهتموا بعلم القراءات في تفسيره المسمى بمعالم التنزيل، فجاءت هذه الدراسة لتبين منهجه رحمه الله في عرضه للقراءات وعنايته بها، والاحتجاج لها. ولكون روايتي حفص وورش رحمهما الله أكثر الروايات القرآنية تلاوة في هذا العصر وانتشاراً، ولَمّا كان لاختلاف الراويتين في القراءة من أثر في توجيه المعاني بينت هذه الدراسة الفرق في القراءة والأثر المترتب عليه؛ معتمدة على ما بينه الإمام البغوي في كتابه معالم التنزيل من فرق في القراءة وتوجيه منه لهذا الاختلاف في سور الإسراء والكهف، مُضيفة إليها توجيهات بعض المفسرين وعلماء القراءات إن وجدت.

İmam Begavî, Mealîmu’t Tenzîl adlı tefsirinde, kıraat ilmine önem veren âlimlerden olduğu için, müfessirlerin önde gelenlerinden sayılmıştır. Bu çalışma, İmam Begavî hakkında; kıraat sunumu, kıraate verdiği önem ve onunla istişhad getirme yöntemlerini ayrıca Hafs ve Verş (rahimehumullah) ravîlerinin bu dönemde en çok okunan Kur’an tilavetleri ve Hafs ve Verş kıraatlerinin çok yaygın olduklarını açıklamak için yapılmıştır. İki ravî arasındaki kıraat farklılıkları anlam farklılığına yol açtığı için, bu çalışma iki kıraaat arasındaki farkı ve meydana gelen anlam değişikliklerini açıklamıştır. Bu çalışma, kıraatler arasındaki farklılıkları açıklarken İmam Begavî’nin kendi kitabı Mealîmu’t Tenzîl ’de İsrâ ve Kehf adlı surelerde bulunan kıraat ve ona bağlı olan anlam farklılıklarını açıkladığı şekle göre yapılmıştır. Ayrıca mevcut ise diğer kıraat âlimlerinin ve müfessirlerin yöntemleri de eklenmiştir.

Imam Al-Baghawi is one of the most notable interpreters of the Quran that highlighted the discipline of Qira’at in his exegesis “Ma’alim Al-Tanzil”. Therefore, this study presented his method in the presentation and invocation of the Qira’at. Because the two narrations Hafs and Warsh are the most widespread recited narrations in this era, and because of the great effect different narrations have on the interpretation of the Quran, this study portrays the differences in these recitations and their resulting effects. This was done based on what Imam al-Baghawi’s discussed in “Ma’alim Al-Tanzil” about the differences in the Qira’at and his specific explanation of these features in Surat Al-Isra and Al-Kahf addition to the guidance provided by other interpreters and scholars of the Qira’at when available.