Tacü’d-Devle Tutuş’un Nusaybin Kuşatması (1093) ve Saltanat Mücadelesine Etkisi

Abstract

Mezopotamya’daki birçok şehir tarihsel süreçte defalarca kuşatılmıştır. Bu bölgedeki şehirler içerisinde ayrı bir yere sahip olan Nusaybin, İslam fetihlerine kadar Roma-İran sınır hattını şekillendiren kritik bir pozisyonda bulunması sebebiyle bu tür kuşatmaları birçok kez yaşamış bir şehirdir. Özellikle muhteris Sasanî kralı II. Şapur [309-379]’un üç zorlu kuşatması bu şehrin tarihinde ayrı bir yere sahiptir. Nusaybin, her ne kadar İslam hâkimiyeti sonrası sınırların ortadan kalkmasıyla stratejik önemini kaybetmişse de bölgede süregelen siyasi çekişmeler bağlamında birçok zorlu kuşatmaya maruz kalmıştır. Bunlar arasında en şiddetli olanı h. 486/m. 1093 yılında Suriye Selçuklu meliki Tacü’d-devle Tutuş eliyle gerçekleştirilmiştir. Şehir halkının direnmesi sebebiyle kılıç zoruyla ele geçirilen şehirde ağır bir yağma icra edildiği için bu kuşatma, dönemin Müslüman yazarlarının zihninde acı izler bırakmış ve esefle anılmıştır. Bu makalede, Tutuş tarafından gerçekleştirilen bu sıra dışı kuşatmanın detayları kaynaklar ışığında ortaya konmaya çalışılacaktır